Trong ẩm thực Việt Nam, vịt là một món ăn gần gũi với đời sống văn minh lúa nước. Tuy nhiên vịt thường không phổ biến như gà. Vịt không phải là linh vật thờ cúng nên trong các dịp lễ, tết, thịt vịt thường không xuất hiện. Tuy nhiên dịp tết Đoan Ngọ thì thịt vịt lại trở thành món ăn truyền thống và có những địa phương không thể thiếu thịt vịt trong ngày này.
Tết Đoan Ngọ là gì?
Tết Đoan Ngọ diễn ra vào ngày 5/5 âm lịch hàng năm. Đây là ngày tết ở nhiều nước châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc... Đoan nghĩa là bắt đầu, Ngọ tức là chính trưa. Theo đó Đoan Ngọ chỉ thời gian nắng nóng cao điểm bắt đầu. Đoan Ngọ là lúc thời tiết hè nắng nóng. Theo đó thì sâu bọ phát triển, phấn hoa gây dị ứng có thể bay khắp nơi. Người xưa tin rằng dịp tết Đoan Ngọ là lúc nắng nóng cao điểm, tà khí khắp nơi tà ma hoành hành. Thế nên Tết Đoan Ngọ còn gọi là Tết giết sâu bọ, trừ tà.
Thịt vịt món ăn phổ biến dịp Tết Đoan Ngọ
Thịt vịt có ý nghĩa gì?
Thịt vịt là một loại thực phẩm bổ dưỡng và có nhiều công dụng với sức khỏe. Đặc biệt thịt vịt có tính mát nên được xem là món ăn mát giúp quân bình lại thời tiết nóng nực. Dịp Tết Đoan Ngọ thời tiết nóng nực hay sinh ốm đau mệt mỏi, ho, sốt nên ăn thịt vịt rất tốt cho những chứng bệnh phổ biến giai đoạn này. Bởi thế ăn thịt vịt dịp tết Đoan Ngọ cũng là cách thể hiện trí tuệ người xưa, dùng thực phẩm mát để hạ cái nóng nồng oi bức của ngày hè.
Trong tiếng Hán vịt đồng âm với áp. Mà Tết Đoan Ngọ là lúc cần trấn áp tà khí, ma quỷ. Do đó ăn thịt vịt có ý nghĩa tâm linh xua đuổi trấn áp ma quỷ, mang lại tốt lành.
Xét về thực tế chăn nuôi thì vào dịp tết Đoan Ngọ là lúc "đuổi đồng", lúa gặt xong, vịt no béo đủ để bán, thịt ngon, béo, không còn hôi. Đây là lúc ăn vịt ngon nhất và cũng là lúc nông dân gặt hái xong nên có thể sum họp liên hoan cùng nhau ăn uống. Vịt lúc này cũng rất rẻ nên thành ra đó là một lựa chọn có nhiều phù hợp: phù hợp thời điểm mùa màng, giá cả, sức khỏe... Từ đó ăn thịt vịt trở thành thói quen của nhiều người mỗi khi tết Đoan Ngọ tới.
Những món ăn phổ biến khác để diệt sâu bọ dịp tết Đoan Ngọ
Những cách trừ tà ngày tết Đoan Ngọ
Ngoài việc ăn thịt vịt thì món cơm rượu cũng rất nổi tiếng trong ẩm thực ngày tết Đoan Ngọ. Cơm rượu ủ lên men từ gạo nếp lứt giúp thanh nhiệt, chống tiêu chảy, giúp "diệt sâu bọ". Ngoài ra còn các món ăn phổ biến như bánh ú, chè hạt kê, bánh gio, trôi nước, hoa quả chua như mận, mơ, xoài, vải...
Ngoài ra còn có tục nhuộm móng tay trừ tà dịp Tết Đoan Ngọ, cầu mong may mắn, xua đuổi ma quỷ. Đặc biệt với trẻ nhỏ dịp này thường được cha mẹ cho nhuộm móng tay để tránh tà đuổi ma.
Người xưa còn có tục khảo cây dịp tết Đoan Ngọ. Khi cây không chịu ra hoa ra trái thì dịp Đoan Ngọ sẽ cho một người leo lên cây, một người cầm gậy đánh vào thân cây dọa sẽ chặt nếu không chịu ra quả, người ở trên xin tha và sẽ cho quả cho hoa. Dân gian tin rằng điều đó giúp cây năm sau bội thu, mang lại giàu có may mắn cho gia đình. Ngoài ra trong dịp này người xưa dặn kiêng không đi ngủ muộn, tránh đến những nơi âm u, bệnh viện, tránh soi gương đêm vì đây là lúc âm khí mạnh nên tránh làm những việc trên để gặp may mắn.
*Thông tin mang tính tham khảo, chiêm nghiệm