Dọc theo những vùng ven biển, bên cạnh cái nghiệp ngàn đời lênh đênh trên sóng nước, trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm này đến tháng 5 năm sau, một số vùng lại rộn ràng trong công việc làm muối để tìm kiếm thêm thu nhập. Chiêm ngưỡng vẻ đẹp những cánh đồng muối ở Việt Nam để hiểu hơn về cuộc sống khó nhọc của diêm dân, để thấy quý trọng hơn từng hạt muối mặn chát thấm đẫm giọt mồ hôi của người lao động.
Trải dài trên mảnh đất hình chữ S, người ta có thể bắt gặp vô vàn cánh đồng muối ở những địa danh trên một số miền tổ quốc. Đó có thể là cánh đồng muối Phương Cựu - Ninh Thuận đẹp đến ngỡ ngàng, là cánh đồng muối Sa Huỳnh - Quảng Ngãi, nơi mang đậm dấu tích của một nền văn hóa cổ xưa hay cái đẹp bình dị của cánh đồng muối Hòn Khói – Khánh Hòa nơi mảnh đất miền Trung bao mùa nắng gió.
Nơi đất phương Nam phóng khoáng, du khách lại bồi hồi với cánh đồng muối Ba Tri – Bến Tre hay vẻ đẹp đầy nét hoang sơ của cánh đồng muối Long Điền – Vũng Tàu.
Không dừng lại ở đó, mảnh đất thuần nông phía Bắc cũng có những hình ảnh ruộng muối đẹp lạ lùng dưới ống kính của các nhiếp ảnh gia. Đó là một cánh đồng muối Diêm Điền – Thái Bình đầy sức sống, một cánh đồng muối Hải Hậu mang bao khắc khoải.
Dường như mỗi vùng là một mảnh ghép nhỏ trong bức tranh thiên nhiên hùng vỹ của biển cả mà điểm nhấn ở đó là hình ảnh những diêm dân đang cần mẫn chăm chút cho từng vụ muối.
Ai đã từng một lần đặt chân lên những vùng đất ấy mới thấy được cái vẻ đẹp mộc mạc, bình dị mà có sức hút đến nao lòng. Còn gì đẹp hơn khi được ngắm nhìn những cánh đồng muối dưới ánh nắng gay gắt của mặt trời. Ở mỗi thời điểm khác nhau trong ngày, người ta dường như cảm nhận vẻ đẹp của những cánh đồng muối ở những góc độ khác nhau đầy trữ tình và lưu luyến.
Một ngày làm muối của diêm dân bắt đầu từ sáng sớm tinh mơ, khi những tia nắng đầu tiên của ngày mới đang e ấp sau lũy tre làng. Từng đoàn người đầu đội nón lá, vai mang quang gánh, tay xách bồ cào rộn ràng đi về phía biển.
Lần đầu tiên được chứng kiến các công đoạn làm muối, du khách sẽ phải ngỡ ngàng với độ khó nhọc mà những diêm dân phải trải qua để tạo nên những hạt muối trắng tinh được sử dụng hằng ngày.
Đầu tiên là công đoạn làm đất, ngâm cát cùng nước biển sau đó đem cát san đều, phơi trên ruộng đất và tưới nước biển lên sân phơi, rắc muối mồi. Khi cát khô, trên từng hạt cát sẽ kết tinh từng hạt muối nhỏ.
Vào khoảng giữa trưa nắng, độ 12h đến 1h là khoảng thời gian người dân sử dụng công cụ đo độ mặn nước biển để xác định nồng độ muối. Không quản ngại trời nắng gắt, trên từng thửa ruộng trồng muối, những chiếc lưng oằn lên, phơi mình trong cái nắng om da để chờ đợi thành quả lao động của mình. Trời càng nắng, muối càng mau tạo hình, cái nắng bỏng rát da thịt là ưu ái của thượng đế để vụ mùa được bội thu, để những hạt muối thêm trắng trong, tinh khiết.
Muối bắt đầu kết tinh vào khoảng 14h hằng ngày, diêm dân lại hối hả bắt tay vào công đoạn thu hoạch muối. Từng ụ muối được gom lại, trắng tinh được phản chiếu dưới cái nắng của mặt trời càng thêm lấp lánh như những giọt ngọc trời ban.
Bóng chiều dần buông xuống, từng đoàn người lại nối đuôi nhau với gánh muối nặng trĩu trên vai, vui vẻ tiến về địa điểm tập kết muối. Dường như trên khuôn mặt của mỗi người đều ngập tràn vẻ thỏa mãn, vui mừng vì thành quả lao động của một ngày dài.
Họ cứ mải miết như thế đến đến lúc hoàng hôn, khi cuối chân trời xa tít tắp, ông mặt trời đang dần dần lui về sau sườn núi, hình ảnh những người nông dân trên ruộng muối vẫn tất tả những công việc cuối ngày.
Phải nói rằng, trong khung cảnh mênh mông của biển cả, trong tiếng sóng rì rầm, hình ảnh những diêm dân trên cánh đồng muối Việt Nam nhỏ bé vô cùng, nhưng ở họ, người ta cảm nhận được một sức sống tràn trề, một tinh thần vươn lên mãnh liệt. Trên những đôi vai gầy ấy là sản vật của đất trời, những hạt muối do họ tạo ra trở thành một gia vị không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày của con người.
Cảm ơn tạo hóa đã ban tặng cho Việt Nam những vùng biển trữ tình đến thế, cảm ơn những người nông dân lam lũ, bán mặt cho đất bán lưng cho trời, gồng mình chắt chiu từng giọt ngọt của biển cả, để yêu sao đất nước và con người Việt Nam, nhỏ bé nhưng kiên cường đến lạ.