Hoa tam giác mạch có nhiều màu, có loại màu trắng, màu hồng, màu tím,... nhưng màu hoa của xứ Hà Giang thường là màu hồng. Hoa khá bé nhỏ và dịu dàng, mong manh. Tam giác mạch thích hợp với cao nguyên đất cằn sỏi đá. Vào khoảng tháng 10 tháng 11, sau đợt thu hoạch cánh đồng lúa chín là mùa hoa tam giác mạch. Cây chỉ được trồng duy nhất vào tiết thu, vụ mùa sẽ kéo dài 3 tháng.
Nhiều năm trở lại đây, hoa tam giác mạch trên Cao nguyên đá Đồng Văn đã trở thành một thương hiệu du lịch nổi tiếng của tỉnh Hà Giang. Không chỉ là loài hoa dùng làm lương thực lâu đời của đồng bào các dân tộc thiểu số, tam giác mạch còn mang lại vẻ đẹp thơ mộng, tạo nên nét độc đáo nơi vùng cao núi đá. Tháng 11 đến, du khách muôn nơi lại tìm về với Cao nguyên đá Đồng Văn để ngắm nhìn và tham gia lễ hội có một không hai về loài hoa này.
Thuở ban đầu, tam giác mạch chỉ được sử dụng để làm bánh hoặc trộn với ngô nấu rượu. Tuy nhiên, những năm gần đây, nhận thấy vẻ đẹp tiềm ẩn của loài hoa này có thể đem lại giá trị cho ngành du lịch, tỉnh Hà Giang đã tuyên truyền, vận động bà con người Mông cùng tham gia trồng hoa tam giác mạch. Đồng thời, Lễ hội hoa Tam giác mạch cũng được tổ chức hàng năm để thu hút du khách.
Đến nay, Lễ hội hoa Tam giác mạch đã trải qua 5 mùa với nhiều ấn tượng để lại trong lòng du khách. Nối tiếp truyền thống đó, Lễ hội hoa Tam giác mạch lần thứ VI năm 2020 sẽ được tổ chức với chủ đề Sắc hoa cao nguyên đá. Đặc biệt, năm 2020 còn đánh dấu cột mốc 10 năm Cao nguyên đá Đồng Văn gia nhập mạng lưới Công viên địa chất toàn cầu UNESCO. Chính vì vậy, Lễ hội lần này không chỉ tôn vinh giá trị di sản và sức sống mãnh liệt của đồng bào các dân tộc sống tại miền núi đá, góp phần khẳng định thương hiệu du lịch của tỉnh Hà Giang gắn liền với loài hoa tam giác mạch, mà còn giới thiệu tới các đại biểu và du khách những giá trị văn hóa đặc sắc, di sản địa chất độc đáo gắn với Công viên Địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn.
Điểm nổi bật của Lễ hội hoa Tam giác mạch tỉnh Hà Giang năm 2020 chính là chương trình nghệ thuật Khai mạc sẽ diễn ra vào tối ngày 28/11. Chương trình được thực hiện tại 2 điểm cầu: Sân khấu chính tại Quảng trường 26/3 (TP. Hà Giang) và điểm cầu tại thị trấn Đồng Văn. Ngoài phần trình diễn mở màn, phần lễ gồm 3 chương: Huyền thoại miền đá, Đá nở hoa và Sắc hoa vươn xa . Với âm thanh, ánh sáng và âm nhạc hiện đại, chương trình nghệ thuật hứa hẹn sẽ thể hiện tới khán giả một Hà Giang đổi mới, trẻ trung, nhưng vẫn giữ nguyên các giá trị bản sắc văn hóa đặc trưng của vùng cao núi đá.
Đặc biệt, chương trình Khai mạc cũng sẽ được phát trực tiếp trên các nền tảng số của tỉnh Hà Giang, để những người con xa xứ, những du khách chưa có cơ hội đến thăm vùng đất này cũng có thể được ngắm nhìn sự phát triển của vùng cực Bắc Tổ quốc.
Bên cạnh đó, trong khuôn khổ Lễ hội còn có nhiều sự kiện hấp dẫn dành cho du khách như: Giải đua xe địa hình với chủ đề Tinh thần đá , Liên hoan Văn hóa ẩm thực 8 tỉnh Tây Bắc mở rộng và TP Hồ Chí Minh, các hoạt động du lịch trải nghiệm…
Truyền thuyết về loài hoa tam giác mạch được người dân bản địa kể lại rằng: Nàng Tiên Gạo và nàng Tiên Ngô đi gieo hạt nơi hạ giới. Hạt gieo xong, mày trấu, mày ngô chẳng biết làm gì, hai nàng bèn đổ vào khe núi. Cây ngô, cây lúa lớn lên cho hạt, người người lấy hạt về ăn. Cho đến khi hạt ngô, hạt lúa trong nhà đã cạn mà vụ mùa sau vẫn chưa tới, cái đói kéo về u ám bản làng, mọi người mới chia nhau đi khắp núi rừng để tìm cái ăn. Nhiều ngày trôi qua, nhiều nơi đã đến mà vẫn chưa thấy gì có thể làm no cái bụng.
Bỗng một hôm, thoảng bay trong gió mùi hương lạ, từ trước đến giờ chưa ai được ngửi. Mọi người lần theo mùi hương ấy đến khe núi và ngỡ ngàng khi thấy một rừng hoa li ti trải dài suốt từ núi bên này sang núi bên kia. Ăn thử hạt của hoa thấy ngon không kém gì ngô và gạo bèn mang về làm lương thực, khói bếp lại bay lên mỗi chiều. Vì cây họ nhà lúa, được nảy lên từ mày lúa, mày ngô, nên gọi là mạch, lá lại có hình tam giác, vậy là cái tên “tam giác mạch” ra đời.
Tham khảo những địa điểm ngắm hoa:
- Sủng Là: nơi này được xem là địa điểm ngắm hoa tam giác mạch đẹp nhất Hà Giang. - Cột cờ Lũng Cú: Tam giác mạnh ở đây được trồng thành các ruộng bậc thang, tầng lớp khá bắt mắt. - Sườn đồi Lũng Táo: hoa tam giác mạch ở đây được trồng rải rác bên các sườn đồi. Để có thể ngắm hoa tam giác mạch khi vào mùa, bạn phải lên một điểm rất cao mới có thể nhìn trọn cảnh cánh đồng hoa nở rộ.