Cách trung tâm thành phố Thanh Hoá chưa đầy 150km là bản Kho Mường của người Thái trắng. Bản nằm sâu trong vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Quốc Gia Pù Luông, cách biệt với các bản làng khác trong vùng nên chặng đường đến nơi đây là cả một thử thách: một bên là núi, một bên là vực thẳm với nhiều đoạn đường đất đỏ dốc lớn.
Khi đã xuyên qua được những cánh rừng nguyên sơ của Pù Lương, vượt qua những đoạn đèo, dốc cao thử thách, bản Kho Mường sẽ hiện ra bình yên với những nếp nhà sàn giản dị nhưng duyên dáng giữa núi đồi.
Theo người dân tại đây giải thích, “Kho” nghĩa là cái gốc, “Mường” là làng. Vì thế, “Kho Mường” chính là nơi đầu tiên mà con người lập nghiệp tại khu vực này. Khoảng 300 năm trước, một số người xã Lũng Cao đi săn bắn, thấy thung lũng này khá bằng phẳng, lại có nguồn nước dồi dào từ các con suối nên quyết định đến đây phát nương làm rẫy. Thấy làm ăn được, các hộ đã về rủ thêm những hộ khác cùng đến lập bản làng, sinh sống. Cuộc sống khá no ấm đủ đầy, sau đó một số hộ từ nhiều nơi trong vùng cũng đến lập nghiệp, xây dựng thành cộng đồng như ngày nay.
Tổng diện tích của thung lũng này rộng khoảng 280 ha, bao quanh là những đỉnh núi nối nhau trùng điệp. Hiện tại, Kho Mường có 65 hộ dân với hơn 300 nhân khẩu, 100% là dân tộc Thái. Vì thế, các ngày lễ hội văn hoá dân tộc như ném còn, đẩy gậy, đi cà kheo, thi bắn nỏ, cồng chiêng, khặp Thái, v.v. vẫn được bà con tổ chức đều đặn.
Thời điểm tuyệt vời nhất để khám phá vẻ đẹp Kho Mường là tầm tháng 5 và tháng 10, vào mùa lúa chín. Khi đó, bản làng hiện lên với vẻ đẹp trù phú, ấm no và rực rỡ sắc vàng xen lẫn sắc xanh mượt mà của lúa. Những thửa ruộng ngút tầm mắt, thấp thoáng xa xa là dăm mái nhà sàn chênh vênh chênh sườn núi giữa rừng núi hoang sơ.
Ghé thăm Kho Mường, trú tại bất cứ nhà dân nào, bạn sẽ được chiêu đãi những món ăn rất đặc trưng của núi rừng như cơm lam, nộm hoa chuối rừng, canh đắng, rượu ngô, đặc biệt mùa này có lá kiệu muối chua và thịt vịt luộc.
Ngoài ra, trên hành trình khám phá Kho Mường, bạn có thể ghé thăm những địa danh gần như khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông, thác Mơ, đập Điền Hạ, thác Hiêu (Hươu), hang Dơi, suối Cá thần...