Bầu trời cảnh Phật
Chùa Hương là cách nói trong dân gian, trên thực tế chùa Hương hay Hương Sơn là cả một quần thể văn hóa - tôn giáo nằm ở xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức (Hà Nội), gồm hàng chục ngôi chùa thờ Phật, vài ngôi đền thờ thần, các ngôi đình làng. Trung tâm của cụm đền chùa tại vùng này chính là chùa Hương nằm trong động Hương Tích, hay còn gọi là chùa Trong.
Quần thể chùa Hương có nhiều công trình kiến trúc rải rác trong thung lũng suối Yến. Khu vực chính là chùa Ngoài, còn gọi là chùa Trò, tên chữ là chùa Thiên Trù. Tam quan chùa được cất trên 3 khoảng sân rộng lát gạch, sân thứ ba dựng tháp chuông với 3 tầng mái. Đây là một công trình cổ, dáng dấp độc đáo vì lộ hai đầu hồi tam giác trên tầng cao nhất. Tháp chuông này nguyên thủy thuộc chùa làng Cao Mật, tỉnh Hà Đông, năm 1980 được di chuyển về chùa Hương.
Chùa chính, tức chùa Trong không phải là một công trình nhân tạo mà là một động đá thiên nhiên. Ở lối xuống hang có cổng lớn, trấn cổng ghi 4 chữ “Hương Tích động môn”. Qua cổng là con dốc dài, lối đi xây thành 120 bậc lát đá. Vách động có 5 chữ Hán “Nam thiên đệ nhất động” khắc năm 1770, là bút tích của Tĩnh Đô Vương Trịnh Sâm.
Chùa Hương những năm gần đây thường khai hội chính vào ngày 6 tháng Giêng và kéo dài suốt 3 tháng, là kỳ lễ hội dài và lớn nhất miền Bắc. Đường vào chùa Hương tấp nập vào ra hàng trăm thuyền trên suối Yến. Bước khỏi thuyền, du khách được hòa nhập vào núi vãn cảnh chùa chiền và bắt đầu hành trình mới - hành trình leo núi. Leo núi chơi hang, chơi động, đường núi từ chùa Ngoài vào chùa Trong lúc nào cũng tấp nập.
Suối Yến nở hoa
Không muốn đi chùa Hương vào mùa trảy hội đông đúc, xô bồ, nhiều năm gần đây, du khách thường chọn du lịch chùa Hương mùa hoa Súng nở, vào tháng 10, tháng 11 âm lịch, vắng hẳn không khí nườm nượp đổ về của du khách tứ phương, cả khu danh thắng như chìm vào một giấc mơ tiên nơi trần thế.
Thuyền đò vắng người, không còn bị chen lấn, chờ đợi, suối Yến yên bình càng cho chúng ta sự tĩnh tâm, xua hết mọi ưu tư. Ông Nguyễn Xuân Hoan - Phó Trưởng ban quản lý di tích chùa Hương cho biết: “Trước đây chùa Hương chỉ đông vào mùa lễ hội, nhưng vài năm gần đây, nhiều người chọn đến chùa Hương vào mùa không phải lễ hội để ngắm cảnh hoa Súng nở trên suối Yến, cũng là một sản phẩm du lịch mới rất hấp dẫn, nhất là đối tượng khách du lịch trẻ. Họ thuê thuyền đi chụp ảnh từ sáng sớm để thưởng thức hết các góc độ của hoa súng khi mặt trời chưa mọc, mới mọc và khi có ánh sáng rực rỡ. Mỗi ngày thường có khoảng 200-300 khách tham quan, thứ 7, Chủ nhật thì đông hơn, khoảng 500-600 khách”.
Thuê một chiếc thuyền nhỏ với một người chèo giá khoảng 100.000-120.000 đồng, mỗi thuyền ngồi 2 người, bạn sẽ được lạc vào một giấc mơ khi thuyền xuôi trên suối Yến. Cả một quãng dài suối hồng những hoa Súng, hoa mạnh mẽ vươn lên từ nước lạnh, sắc màu làm ấm cả không gian xung quanh, trên nền lau trắng và cây hai bên bờ xanh xanh, sắc hoa càng nồng đượm. Lê Ngọc Thanh- một du khách trẻ đến từ TP.HCM cho biết: “Thật không bõ công khi lặn lội hơn 2.000km ra với chùa Hương mùa này, tôi được thưởng thức trọn vẹn phong cảnh của suối, hoa, trời, nước và chùa, động… trong một không gian thanh tịnh rất hợp với chốn thiền môn”.