"Vương quốc hang động" là cái tên được dùng để chỉ vùng đất Phong Nha ở Quảng Bình khoảng đầu những năm 2010. Năm 2014, nó dần trở nên phổ biến và được nhắc đến nhiều hơn khi những hình ảnh của hang Sơn Đoòng phủ khắp các trang báo nổi tiếng như National Geographic, CNN, Huffington Post, Bussiness Insider...
Hiện chưa có số liệu thống kê chính thức tổng số hang động ở Quảng Bình, nhưng đây được cho là nơi tập trung nhiều hang động nhất cả nước. Với 22 hang động vừa được phát hiện, Quảng Bình đã có hơn 500 hang, khoảng 40 trong số này đã được khai thác du lịch. Hang động nổi tiếng tại Quảng Bình phải kể tới Sơn Đoòng, Én, Pygmy.
Hang Sơn Đoòng
Hang Sơn Đoòng được công nhận là hang động lớn nhất thế giới vào năm 2009. Hang có niên đại khoảng 3 triệu năm tuổi, dài gần 9 km, tại một số vị trí trần cao đến 200 m, rộng 160 m. Hang có hai giếng trời tự nhiên và cũng chính là nơi duy nhất có ánh sáng mặt trời chiếu vào. Điều này giải thích cho sự phát triển mạnh mẽ của cả một khu rừng nguyên sinh với những loài cây nhiệt đới cao lớn như dừa, cọ...
Hang sở hữu một hệ thống sông ngầm lớn, hình thành từ hai con sông Khe Ry và Rào Thương giao thoa. Kích thước khổng lồ của hang giúp cho các đám mây hình thành ngay trong hang từ các mạch sông ngầm. Trước khi phát hiện ra Sơn Đoòng, hang động lớn nhất thế giới từng được xác nhận là hang Deer ở Malaysia với chiều cao 100 m, rộng 90 m, dài 2 km.
Hang Én
Hang Én - hang lớn thứ ba trên thế giới là cửa ngõ đưa du khách thám hiểm Sơn Đoòng nhanh hơn. Hang trải dài hơn 2 km xuyên qua khối đá vôi khổng lồ ngay trong vùng lõi của vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Có ba lối vào Hang Én, trong đó cửa hang lớn nhất và nổi tiếng nhất có chiều cao 120 m và chiều rộng 140 m.
Những khu rừng nguyên sinh hoang sơ, rậm rạp bao quanh Hang Én tạo nên một khung cảnh kỳ vĩ mà phải tận mắt chứng kiến bạn mới tin là nó có thật. Trong một số khu vực khác của Hang Én, vòm hang cao lên đến 100 m và chiều rộng hơn 180 m, lớn đến mức ánh sáng cực mạnh từ các đèn pha chuyên nghiệp cũng không thể chạm đến vách hang.
Hang Pygmy
Hang Pygmy là hang lớn thứ 4 thế giới, do Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh công bố. Hang nằm sâu trong vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, thuộc huyện Bố Trạch. Cửa vào cao và rộng khoảng 100 m, dài 845 m. Vào ban ngày, ánh sáng có thể xuyên qua hang, tạo điều kiện để cây dương xỉ mọc lên xanh tốt.
Hang Ba
Nằm trong vùng lõi của Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, trên Km 23 của đường 20 Quyết Thắng, khu vực Hang Ba thuộc khu vực bảo vệ nghiêm ngặt của Vườn quốc gia. Đây là khu rừng nguyên sinh với tán cây cổ thụ nghìn năm tuổi, nơi cư ngụ của nhiều loài động vật quý hiếm.
Các hang động ở khu vực này gồm nhiều hang lớn như Đại Cáo, Mê Cung, Vịnh Dài, Vịnh Tròn, Sáng với hệ thống thạch nhũ đa dạng, được khám phá và lập bản đồ bởi đội thám hiểm hang động Anh - Việt vào năm 1992 và 1994. Khu vực này được khai thác du lịch mạo hiểm năm 2022.
Hang Va
Hang Va nằm trong vùng lõi của Vườn quốc Gia Phong Nha - Kẻ Bàng, cách đường Hồ Chí Minh nhánh tây trên Km số 28 khoảng hơn 4 km.
Hang Va là một hang nước ngầm, có hệ thống thạch nhũ độc đáo với khoảng 1.000 khối nhũ kích thước đồng đều hình chóp nón, hình thành và phát triển trong các hồ lắng đọng. Các tháp nhũ đều có sườn dốc, chiều cao lớn nhất khoảng 2 m. Các cột thạch nhũ này được bao phủ bởi một lớp bùn mềm.
Hệ thống hang động Tú Làn
Hệ thống hang động Tú Làn nằm trong khu rừng nguyên sinh và các dãy núi đá vôi với diện tích hơn 650 ha thuộc xã Tân Hoá, huyện Minh Hoá. Nơi đây được kết nối từ 8 thung lũng và các dãy núi khác nhau thông qua sông ngầm và hệ thống hang động, nằm bên ngoài Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.
Hệ thống Tú Làn gồm 20 hang động như Chuột, Tú Làn, Tổ Mộ, Hung Ton, Bí Mật, Ken, Sơng, Kim, Tiên... được thám hiểm lần đầu tiên năm 1992 bởi nhóm thám hiểm hang động Việt Nam và Anh, sau đó được khảo sát chuyên sâu từ năm 2010.
Hệ thống hang Hung Thoòng
Hệ thống hang Hung Thoòng gồm nhiều hang động như hang Tròn, hang Hùng, hang Thung, có hố sụt Nightmare sâu 250 m, hồ nước tự nhiên trên núi đá vôi. Các tên gọi của hang động này được đặt theo tên của người tìm ra chúng.
Hang Hùng có hệ thạch nhũ đặc biệt, hệ thống nhũ ống hút như pha lê hình thành từ trên trần hang, bên trong rỗng. Đầu mỗi ống nhũ luôn có một giọt nước. Hang Hùng còn có ngọc động như những viên trứng nhiều kích thước. Đi vào sâu bên trong hang là hồ nước ngầm trong. Trong hang Tròn có hồ nước xanh dài khoảng hơn 1 km.