Em trai ruột của "vua hài đất Bắc" Xuân Hinh là diễn viên chèo Xuân Nghĩa. Anh sinh năm 1978 trong gia đình nghèo khó, có 7 anh chị em ở Bắc Ninh. Dù bố mẹ không theo con đường nghệ thuật nhưng Xuân Nghĩa và anh trai ruột là Xuân Hinh lại rất đam mê ca hát và gắn bó với âm nhạc truyền thống. Xuân Nghĩa kém Xuân Hinh 18 tuổi, là em út trong gia đình.
Xuân Hinh và Xuân Nghĩa là anh em ruột nhưng hiếm khi chụp ảnh chung.
Sau hơn 20 năm hoạt động, Xuân Nghĩa hiện đã tham gia hơn 30 vở chèo cùng nhiều phim cũng như các tiểu phẩm hài và để lại nhiều ấn tượng với khán giả. Anh đang công tác tại Nhà hát Chèo Quân đội và mang quân hàm Trung tá. Ngoài diễn hài, Xuân Nghĩa còn là biên kịch và đạo diễn của nhiều tác phẩm hay.
Có anh trai là danh hài đình đám Xuân Hinh, nhưng Xuân Nghĩa hiếm khi chia sẻ về anh trên truyền thông. Điều này từng khiến cả hai vướng tin đồn bất đồng, nhưng Xuân Nghĩa đã lên tiếng phủ nhận.
Theo Xuân Nghĩa, chính nhờ có anh trai dạy dỗ, chia sẻ mà anh mới có được những thành công như ngày hôm nay. Vì có ngoại hình và lối diễn khá giống Xuân Hinh nên không ít lần Xuân Nghĩa bị đem ra so sánh, rồi bị nói bắt chước anh trai.
Trước chuyện này, nam nghệ sĩ thẳng thắn bộc bạch: "Có nhiều người lại bảo tôi ăn cắp lối diễn, giọng nói của anh Xuân Hinh. Điều này là không đúng. Cùng cha mẹ sinh ra, cùng uống nước từ mạch nguồn quê hương Bắc Ninh yêu dấu, cùng được nuôi dưỡng tâm hồn, từ bé đã thẫm đẫm những làn điệu Chèo từ chiếu Chèo Kinh Bắc của những liền anh liền chị nên có thể giống nhau chăng?
Đấy là khán giả so sánh chứ tôi làm sao dám so sánh với anh Xuân Hinh. Anh không những là người anh trong gia đình mà còn là người anh trong nghề, là cột mốc để không chỉ riêng tôi mà nhiều bạn trẻ trong nghề cũng hướng tới. Tôi không chạnh lòng, ngược lại còn hãnh diện vì mình cũng phải diễn được mới có cái so sánh".
Về đời tư Xuân Nghĩa khá kín đáo. Được biết, Xuân Nghĩa cho hay anh từng kết hôn. Tuy vậy, nam nghệ sĩ và vợ cũ đã "đường ai nấy đi" được khoảng 10 năm. Nói về lý do ly hôn, anh nhẹ nhàng cho hay: "Tôi nghĩ đơn giản chỉ là hết duyên thôi. Khi sống cùng nhau, mỗi người đều có cái tôi lớn thì không thể hoà hợp được nữa".
Ở tuổi U50, Xuân Nghĩa sống một mình, trong khi con cái ở cùng mẹ. Nam nghệ sĩ giữ quan hệ tốt đẹp với vợ cũ và hoàn thành tốt trách nhiệm của một người cha. Anh tâm sự: "Chúng tôi vẫn đối xử với nhau như hai người bạn thân, cùng chia sẻ và hỗ trợ nhau để chăm sóc cho con trai. Hai bố con tôi rất tình cảm với nhau. Mỗi khi tôi có sản phẩm con trai luôn là người xem đầu tiên".
Xuân Nghĩa từng bộc bạch, đôi lúc anh cũng cảm thấy cô đơn nhưng mỗi khi như vậy anh lại dồn hết tâm trí vào vào việc viết kịch bản. "Nhiều khi cô đơn lại làm việc hiệu quả hơn", nam nghệ sĩ chia sẻ.