Ngoại tình ở Việt Nam hiện nay xét trên góc độ đạo đức vẫn là vấn đề đáng phê phán cho dù người ngoại tình là đàn ông hay phụ nữ, đó là nguyên nhân chính dẫn đến vợ chồng xích mích cãi cọ, con cái chán nản, hư hỏng khiến cho các cuộc hôn nhân đổ vỡ không sớm thì muộn. Ngoài luật pháp của Nhà nước, nhiều cộng đồng dân tộc ít người trên đất nước ta còn có những luật tục bất thành văn để xử phạt những kẻ "gian phu dâm phụ". Luật tục này được cộng đồng quy định cho những thành viên của bản làng mình. Người vi phạm buộc phải thực hiện, nếu không sẽ bị cộng đồng loại trừ.
Trộn gạo với máu lợn đổ lên đầu
Trong cộng đồng người Ba Na (Kon Tum), người khiến một cô gái chửa hoang sẽ bị phạt rất nặng. Bởi họ quan niệm rằng, người con gái đã chửa hoang thì sau này sẽ không lấy được chồng, vì thế kẻ bị phạt là người gây ra 'hậu quả' cái thai đó. Không những vậy, nếu vợ chồng lấy nhau chưa đầy năm mà một trong hai người phạm tội thông dâm thì cả kẻ thông dâm lẫn người đồng lõa bị trừng phạt rất nghiêm. Họ bị đuổi ra khỏi làng và không bao giờ được đặt chân trở lại đất làng nữa. Chỉ đến khi kẻ tội đồ giết một con lợn, trộn máu vào gạo, ngồi tại một nơi để tất cả dân làng đi qua, mỗi người bỏ một ít gạo trộn máu lên đầu kẻ phạm tội và nói: 'Tao tha tội cho mày để từ sau không phạm tội nữa', người đó mới được trở về làng.
Phạt vục đầu ăn cơm trong máng như...lợn
Phụ nữ Chăm có chồng mà bị bắt gặp ngoại tình bị phạt nộp 2 con lợn, 1 con cho chồng và 1 con cho làng để làm thịt mời bà con làng nước tới ăn và làm lễ chuộc tội. Ngoại tình với người trong thân tộc, tội nặng hơn, phải nộp hai con trâu, một con cho làng, một con để cúng Trời Đất. Thêm vào đó, họ cũng phải làm lễ thề sẽ chừa bỏ ngoại tình, lễ thề cử hành ở bên suối, kẻ ngoại tình giết một con gà trắng và nguyện không tái phạm.
Ngoài sự trừng phạt trên, gian phu, dâm phụ còn chịu thêm một hình phạt về thể xác. Bà con dân làng sẽ họp tại một địa điểm rộng, chia đứng sang hai bên, ở giữa là một máng cho lợn ăn có cơm nước trộn lẫn lộn. Gian phu, dâm phụ đứng hai bên máng và phải vục đầu vào ăn như lợn. Hình phạt này có ý rằng tư cách hai phạm nhân không hơn gì con lợn, họ phải biết sửa mình tu tỉnh lại. Dân làng bà con thay nhau cầm roi quất vào hai người, hai người cứ phải vục đầu ăn cho hết chỗ cơm ở máng. Ăn xong hai người bỏ chạy vào rừng. Sau hình phạt thể xác này, sau khi nộp vạ như đã định, họ mới được trở về làng sống bình thường.
Người ngoại tình sẽ bị sỉ vả, lăng nhục
Người Djarai (Gia rai) cư ngụ ở phía Nam KonTum, gần khắp tỉnh Pleiku, miền Bắc Đắk Lắk, Tây Bắc Phú Yên và Bắc Khánh Hòa. Phong tục của người Djarai rất phiền phức. Ở đây, câu "nam nữ thụ thụ bất thân" được tuyệt đối áp dụng cho trai gái thanh tân. Người Djarai trừng phạt tội ngoại tình và thông dâm cũng gần giống như người Chăm, nghĩa là bắt nộp vạ lợn, bò, trâu, dê, để mời dân làng ăn. Về thể xác, sự trừng phạt khe khắt hơn nhiều: gian phu, dâm phụ phải ăn cơm trong máng lợn luôn ba tháng, bị sỉ vả và bị roi quất vào người. Tuy nhiên, việc ngoại tình và thông dâm ít xảy ra ở người Djarai.
Vợ chồng ngoại tình bị coi như nô lệ
Người Stêng sống theo ranh giới Campuchia - Việt Nam, từ Tây Nam Lâm Đồng tới Bình Long (Sông Bé) Tây Ninh và ở rải rác tại các tỉnh Đồng Nai, không chia thành nhiều bộ tộc nhỏ. Theo phong tục của dân bản, người chồng ngoại tình mà bị vợ bắt được quả tang, người vợ có quyền bắt vạ 1 con gà, nhưng không được xin ly dị. Người vợ ngoại tình trong rừng, bị chồng bắt được, gian phu phải nộp vạ bằng tiền, 1 con lợn và 1 vò rượu. Nếu việc gian dâm xảy ra ở trong nhà người chồng, gian phu sẽ bị phạt 4 con trâu và nộp làng 1 con lợn để mổ thịt.
Kể từ ngày ngoại tình, người vợ bị chồng coi như nô lệ, nếu tái phạm sẽ bị ly dị và phải trả của. Kẻ phạm gian bị phạt nếu không có tiền để nộp sẽ phải làm nô lệ cho gia đình người hưởng phạt suốt đời.
Con nợ ngủ với chủ nợ sẽ được xóa bỏ nợ nần
Đàn ông đã lập gia đình mà có con với phụ nữ khác thì phải nộp cho người vợ bị phản bội 6 con trâu, 2 con dê, 1 con gà mái, 1 ché rượu, 1 cái áo và 1 vòng đeo cổ. Không những vậy, cô nhân tình cũng phải nộp 6 con trâu. Trai gái quan hệ tình cảm với nhau đến khi có con thì buộc phải lấy nhau. Nếu chàng trai từ chối thì phải bồi thường 2 con trâu, 2 ché rượu, 1 con dê, 1 con vịt, 1 con gà mái cho người đã ăn nằm với mình. Trước đây, "luật tục" của người K'ho còn cho phép chủ nợ ăn nằm với con nợ. Sau một thời gian ăn ngủ với nhau đến khi chủ nợ "chán", nợ nần giữa chủ nợ và con nợ được tự động xóa bỏ. Tuy nhiên, đến nay "luật tục" này đã bị người dân bãi bỏ.
Chuyện của người Chăm
Người đàn bà Chăm có chồng mà ngoại tình phải nộp vạ 2 con lợn, 1 con cho chồng và 1 con cho làng để làm thịt mời bà con trong làng tới ăn và làm lễ chuộc tội. Ngoại tình với người trong thân tộc, tội nặng hơn, phải nộp 2 con trâu, 1 con cho làng, 1 con để cúng trời đất. Họ cũng phải làm lễ thề sẽ chừa bỏ ngoại tình, lễ thề cử hành ở bên suối, kẻ ngoại tình giết 1 con gà trắng và nguyện không tái phạm. Ngoài ra, gian phu, dâm phụ phải đứng hai bên máng có cơm trộn lẫn nước và vục đầu vào ăn như lợn. Hình phạt này có ý nghĩa rằng tư cách hai kẻ tội đồ không hơn gì con lợn. Sau đó, dân làng thay nhau cầm roi quất vào 1 người trong khi đôi gian phu dâm phụ cứ phải vục đầu ăn cho hết chỗ cơm ở máng. Ăn xong 2 người bỏ chạy vào rừng. Sau hình phạt thể xác này và nộp vạ như đã định, họ mới được trở về làng sống bình thường.