Hải sâm (Sea cucumber) là loài động vật có gai sống ở dưới đáy biển trên khắp thế giới. Với hình dáng như trái dưa chuột nên chúng còn được gọi với tên là dưa chuột biển, có những nơi gọi là đỉa biển.
Hải sâm có phần thân dài, da có lông sần sùi, cơ thể mềm nhũn. Vì không có não và mắt nên hải sâm nhờ các xúc tu ở phần đầu làm nhiệm vụ xúc giác và bắt mồi.
Điều đặc biệt, khi gặp kẻ thù chúng có thể tự ‘cắt’ bỏ cơ thể để trốn tránh kẻ săn mồi. Trong trường hợp bị kích thích mạnh chúng còn có thể cho toàn bộ nội tạng như ruột, gan ra ngoài qua đường hậu môn và chỉ sau 9 ngày chúng tái sinh lại.
Trong các loài động vật sống ở đáy biển, hải sâm được mệnh danh là ‘nhà vệ sinh biển’ vì chúng chuyên ăn xác chết của động vật, các nguồn dinh dưỡng khác như phù du và chất hữu cơ mà nó tìm được.
Là động vật chỉ có một tuyến sinh dục là một chùm ống dài nằm cạnh màng treo ruột, phần lớn phân tính, trứng và tinh trùng cùng ở một tuyến sinh dục, nhưng hình thành ở thời điểm khác nhau. Hải sâm thường phóng tinh trùng và trứng vào buổi tối, sự thụ tinh thành công nhờ phần lớn vào thời tiết.
Với bề ngoài kỳ quái nhưng hải sâm là một vị thuốc tốt trong y học.