Tưởng chừng những Zombie - “xác chết hoàn trần” chỉ là sản phẩm của trí tưởng tượng con người hay chỉ tồn tại ở những bộ phim kinh dị của điện ảnh Mỹ, tuy nhiên trong lịch sử thế giới, Zombie đã thực sự tồn tại bằng da bằng thịt. Chỉ có điều những nhân vật này ít được người đời nhắc tới vì sự ghê rợn và tính vô nhân đạo của nó.
Phương cách kiếm nô lệ tàn độc
Chữ Zombie được bắt nguồn trong ngôn ngữ của Ấn Độ, được ghép từ hai chữ “jumbie” - có nghĩa là thây ma và “nzambi”, có nghĩa là linh hồn người chết. Sau khi những chuyện kể về Zombie được truyền vào vùng đất Trung Phi xa xôi, cái tên này đã được chuyển thành nzùmbe với ý nghĩa tương tự.
Theo một số sách sử tại vùng đất Haiti thuộc Trung Phi có ghi lại, vào thế kỷ thứ 18 một số chúa đất giàu có thường xuyên tìm kiếm những nô lệ rẻ tiền làm các công việc nặng nhọc tại các đồn điền mía, cao su hoặc chăn dắt gia súc trên quy mô lớn. Tuy nhiên, đối với những công việc cần hao tốn nhiều sức lực như vậy, chỉ có những thanh niên với thân hình vạm vỡ và sức khỏe phi thường mới có thể cáng đáng nổi. Điều đáng nói là để thuê được những nô lệ này, chúa đất đều phải trả với giá khá cao.
Với mong muốn thuê được những nô lệ to khỏe nhưng lại trả công ở mức rẻ mạt nhất, lúc này tại cả một khu vực rộng lớn ở vùng Trung Phi, có nhiều nhóm người đã nghĩ ra một phương pháp kỳ dị để đạt được mục đích của mình. Phương pháp này có tên là nzùmbe, bắt nguồn từ chữ Zombie từ Ấn Độ - có nghĩa là xác chết hoàn trần.
Để thực hiện được phương pháp Zombie, các chúa đất đã chọn lựa và thuê những người vạm vỡ khỏe mạnh nhất. Sau đó những người này sẽ bị đầu độc bằng Tetrodotoxin, một loại độc dược cực mạnh được lấy từ gan của một số loại động vật để làm tê liệt hệ thần kinh con người từ 5 cho tới 7 ngày. Những nô lệ bị đầu độc bằng chất Tetrodotoxin, sau khi thấm độc cơ thể sẽ bất động như người chết thật. Gia đình sau đó vẫn làm mai táng hậu sự bình thường. Ở vùng Trung Phi thời xa xưa, người bản xứ ít khi dùng quan tài như ngày nay, họ chỉ bó chiếu hay đắp lên cơ thể người qua đời những tảng đá, cành cây... rồi lấp đất lên xác người xấu số.
Tuy nhiên, đó chỉ là sự khởi đầu cho phương pháp bất lương của giới địa chủ. Chỉ vài ngày sau khi người xấu số được chôn cất, các chúa đất đã sai người đến đào xác và cho người trúng độc một loại thuốc giải. Thuốc giải sẽ làm người chết tỉnh lại mà sức khỏe lại không hề giảm sút. Chỉ có điều, tinh thần trí nhớ của họ đã bị triệt tiêu hoàn toàn.
Sau khi đưa những nô lệ này trở lại trần gian, những "xác chết hoàn trần" này chỉ còn biết nghe lời chủ làm tất cả các công việc được chỉ định... cho đến khi họ hoàn toàn không còn sử dụng được nữa. Khi chúa đất cảm thấy nô lệ đó đã trở nên vô dụng thì họ không tiếp tục cho thuốc giải, khi này những Zombie sẽ phải chết thật sự bởi chất độc ngấm dần vào cơ thể.
Tại một số vùng đất thuộc khu vưc Trung Phi trước đây, cũng có nhiều trường hợp kẻ phạm phải những tội ác nghiêm trọng chống lại cộng đồng sẽ bị biến thành Zombie để trả giá cho tội lỗi của chúng trong quá khứ. Và thường những kẻ pham tội này khi biến thành Zombie đều trở thành những người vô hại.
Kỳ dị những đồn đoán về Zombie thời hiện đại
Các nhà khoa học nghiên cứu văn hoá Haiti tại Trung Phi cho biết đã có vô số những truyện kể về người chết được hồi sinh và trở thành Zombie nhờ các phù thuỷ được gọi là Voodoo. Sau khi trở thành “xác chết hoàn trần” từ phương pháp trên, những Zombie sẽ không nhận thức được mọi việc xung quanh và cũng không đặc biệt nguy hiểm, trừ phi họ được cho ăn muối để phục hồi tri giác(?).
Không chỉ xuất hiện từ thế kỷ 18, mà tại thế kỷ thứ 20, câu chuyện về người đàn ông có tên là Clairvius Narcisse sống tại vùng đông bắc đất nước Haiti đã làm giới khoa học thế giới phải “rùng mình”. Một số tài liệu có ghi lại, vào năm 1980, một người đàn ông lạ mặt bỗng nhiên xuất hiện tại một ngôi làng ở vùng nông thôn Haiti và tự xưng tên là Clairvius Narcisse. Theo người đàn ông này kể lại thì ông đã qua đời tại bệnh viện Albert Schweitzer ở Desxchapelles, Haiti từ… 20 năm trước. Narcisse mô tả là mình có ý thức, nhưng bị liệt người khi bị coi là đã chết. Ông thậm chí còn nhìn thấy bác sĩ chụp vải lên mặt mình. Narcisse tuyên bố mình được một thầy phù thủy làm hồi sinh rồi biến thành Zombie.
Sau khi được bệnh viện cung cấp thông tin về bệnh tình và cái chết của Narcisse gần 20 năm trước, các nhà khoa học đã xem trường hợp của người đàn ông này là một bằng chứng tiềm tàng về các Zombie của Haiti. Người ta đặt ra cho Narcisse nhiều câu hỏi về gia đình và tuổi thơ ấu của ông. Cuối cùng, gia đình Narcisse và những người quan sát bên ngoài đã công nhận ông là một Zombie hồi sinh! Trường hợp của ông Narcisse sau này cũng là lý do chính để Dự án Zombie ra đời. Đây là một dự án chuyên nghiên cứu nguồn gốc các Zombie tiến hành tại Haiti vào giữa các năm 1982 và 1984.
Năm 2009, nhà sản xuất chương Santiago Stelley Fernandez của đài VBS, dưới sự chỉ dẫn của một công dân Haiti lớn tuổi, người đã thoát khỏi bày tay thần chết sau khi bị 14 viên đạn găm vào mặt, đã tiến hành một cuộc điều tra riêng lẻ của mình về Zombie. Sau đó đoàn làm phim của Santiago Stelley Fernandez đã tìm tới Haiti ngay trước thời điểm diễn ra trận động đất mạnh tàn phá đảo quốc này để tìm hiểu và thu thập mẫu chất độc huyền thoại làm tê liệt thần kinh con người của các thầy phù thủy trên đất nước Haiti. Ở thời điểm hiện tại, nhóm làm phim vẫn đang tiếp tục chu du khắp đất nước Haiti để tìm ra những bí ẩn của một huyền thoại có một không hai này.
Không chỉ có trường hợp của người đàn ông kỳ lạ Clairvius Narcisse hay nhà sản xuất chương Santiago Stelley Fernandez, trước đó vào năm 1937, trong quá trình nghiên cứu văn hóa dân gian ở Haiti, Zora Neale Hurston - nhà nhân chủng học người Mỹ - đã chạn trán với một thây ma nữ có tên là Felicia Felix-Mentor. Theo lời đồn đại, người đàn bà này đã qua đời ở tuổi 29 và đội mồ sống dậy một cách đầy bí ẩn 20 năm sau đó. Hurston cố công tìm hiểu và biết được rằng có một loại biệt dược có thể gây chết giả, tuy nhiên lại không có nhiều nhân chứng chịu cung cấp thông tin để làm sáng tỏ câu chuyện này.
Bí ẩn về chất kịch độc
Không chỉ tồn tại trong huyền thoại hay trong những câu chuyện truyền miệng, hiện tượng Zombie tại khu vực Trung Phi nói chung và đất nước Haiti nói riêng đã được chính thức đưa vào nghiên cứu bới những giáo sư hàng đầu của nước Mỹ, Wade Davis - nhà khoa học của trường Đại học Harvard. Sau khá nhiều năm nghiên cứu và xâm nhập thực tế tại đất nước Haiti, vị giáo sư này đã cho ra đời hai công trình về hiện tượng Zombie có tên là “The Serpent and the Rainbow”, xuất bản năm 1985 và “The Ethnobiology of the Haitian Zombie” xuất bản năm 1988.
Trong cả hai tác phẩm của mình, giáo sư Wade Davis đã kết luận rằng các phù thủy ở Haiti đã dùng tetrodotoxin, một loại chất độc được chiết xuất từ cá nóc có thể gây ra hiện tượng tê liệt giống như chết. Được biết, tetrodotoxin là chất độc thần kinh, rất độc, gây tử vong cao, chất này cũng tồn tại ở da và nội tạng con sa giông, kỳ nhông, bạch tuộc vòng xanh, cóc... Tuy nhiên tetroditoxin có trong cá nóc được coi là một trong những chất có độc tính mạnh nhất đối với hệ thần kinh và tim mạch con người.
Đối với các thầy phù thủy tại Haiti, nắm biết được tetrodotoxin là loại chất cực độc, tuy nhiên với sự tìm tòi tài tình, họ đã kết hợp khéo léo chất này với nhiều loại chất khác để nó có thể khiến một người rơi vào trạng thái ngủ sâu giống như chết trong một thời gian dài. “Những nhà phù thủy này đã bào chế chất cực độc tetrodotoxin từ cá nóc thành một dạng chất bột. Khi nạn nhân được cho dùng thuốc này để rắc vào những vết thương hở trong những tai nạn lao động, thuốc bột Zombie sẽ làm tấy rát da nạn nhân. Độc tố tetrodotoxin trong thuộc bột Zombie khiến nạn nhân bị liệt người và có vẽ như đã chết nên gia đình lo mai táng. Lúc đó các thầy phù thủy sẽ lấy cắp “xác” từ trong mộ. Nếu chất độc được loại trừ hay không đủ, sức giết chết nạn nhân, người đó sẽ sống lại và biến thành một Zombie” - tác giả Wade Davis đã viết như vậy trong cuốn “The Ethnobiology of the Haitian Zombie” được xuất bản năm 1988.
Không chỉ tìm ra được chất độc tetrodotoxin được chiết xuất từ cá nóc, sau nhiều năm nghiên cứu, giáo sư Wade Davis cũng tìm ra được một loại chất độc khác gây tê liệt thần kinh của các Zombie. Đó là zombification - loại chất có khả năng kiểm soát thần kinh được chế từ cây cà độc dược.
Mặc dù lý thuyết của giáo sư Wade Davis khá thuyết phục nhưng nhiều nhà khoa học trên thế giới đã tìm ra lỗ hổng trong các nghiên cứu của ông. Nhà tâm lý học Terence Hines đến từ đại học Harvard đã không đồng ý với kết luận của Davis khi cho rằng các phù thủy Haiti có khả năng giữ trạng thái vô hồn của một người trong thời gian nhiều năm liền mà không phải chỉ có vài ngày. Hơn nữa ông Terence Hines cũng cho biết trạng thái dùng chất tetrodotoxin không giống như hiện tượng Zombie.
Cho đến thời điểm hiện tại, mặc dù chưa có một kết luận chính thức về loại thuốc biến người thành Zombie, tuy nhiên chủ đề về loại người này vẫn luôn là một đề tài thú vị để các nhà khoa học trên thế giới tiếp tục tìm hiểu và nghiên cứu.