NSƯT Hà Xuyên sinh năm 1956 trong một gia đình nghèo, đông con vùng ven biển Thái Bình. Bố chị vốn là một cây văn nghệ địa phương, có thể sử dụng được nhiều loại nhạc cụ, ông có thể hát chèo, chầu văn rất hay và khoẻ. Hà Xuyên bén duyên với nghệ thuật từ rất sớm. Năm 1971, khi mới 15 tuổi, chị trúng tuyển và trở thành diễn viên múa chuyên nghiệp của đoàn ca múa Thái Bình.
Học múa, nhưng NSƯT Hà Xuyên đến với điện ảnh như một định mệnh. Sau vai nữ chính trong phim "Xa và gần", chị tiếp tục toả sáng ở vai diễn nặng ký Ngọc Mai - vợ của "ông trùm" Tư Chung trong "Biệt động Sài Gòn", bộ phim đình đám một thời của đạo diễn Long Vân. Từ đó, Hà Xuyên được nhiều đạo diễn để ý tới. Nhận ra thế mạnh cùng niềm đam mê của mình, Hà Xuyên quyết định gắn bó trọn đời với bộ môn nghệ thuật thứ bảy. Là một diễn viên sinh ra trong thời kì chiến tranh, sau đó là bao cấp, cái thời khó khăn đủ đường. Nhưng Vượt lên điều đó, Hà Xuyên đến với điện ảnh, ngoài đam mê thực sự, còn là sự tự trọng cao trong nghề. Một diễn viên khao khát được đắm mình trong nghệ thuật, tất nhiên, cũng mong mỏi niềm đam mê đó có thể nuôi sống được bản thân, để được vẫy vùng, thỏa chí tang bồng trong niềm đam mê đó. Và chị đã biến mong muốn đó thành hiện thực.
Tính đến thời điểm hiện tại, NSƯT Hà Xuyên không thể nhớ nổi mình đã góp mặt trong bao nhiêu bộ phim. Chỉ biết rằng, điện ảnh như một người bạn tốt, đền đáp cho chị nhiều thứ: giải “Diễn viên xuất sắc” ngay ở vai diễn đầu tiên (Hà trong “Xa và Gần”) của Hội Điện ảnh Việt Nam tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ VIII tại Đà Nẵng (Bây giờ là giải Cánh Diều Vàng)... Chị cũng đã tham gia rất nhiều các cuộc LHP trong nước và quốc tế khác. Tài năng cùng vẻ đẹp trong người con gái vùng Đồng bằng Bắc Bộ Hà Xuyên luôn là tâm điểm chú ý những nơi chị xuất hiện.
Dù đã cận kề cái tuổi 60, trong khi thế hệ diễn viên đồng trang lứa với chị đều đã rời xa màn ảnh nhưng Hà Xuyên vẫn sớm đi tối về cùng điện ảnh. NSƯT Hà Xuyên có thể bỏ qua nhiều nỗi niềm riêng nhưng với điện ảnh, chị quyết định gắn bó trọn đời...!