Phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu cho con từ sớm
Năng khiếu của trẻ được hình thành và phát triển từ rất sớm, thậm chí từ lúc bé mới được sinh ra. Khoa học đã chứng minh năng khiếu của trẻ có quy luật giảm dần, có nghĩa là càng lớn, năng khiếu của bé sẽ mai một dần nếu không được phát hiện, bồi dưỡng sớm và đúng cách.
Chẳng hạn, với một em bé khi sinh ra có 100% năng lực, nếu được bồi dưỡng từ 3 tuổi, bé sẽ phát huy được 90%, nhưng đến lúc 5-6 tuổi thì chỉ còn 70%, hoặc đến 10 tuổi thì đôi khi chỉ còn 50%. Nhiều trẻ tỏ ra đặc biệt thích một lĩnh vực nào đó, nhưng cha mẹ thiếu quan tâm, cho đó là chuyện tầm phào và ép buộc trẻ học những thứ trẻ không có hứng thú, vô hình chung đã bỏ phí năng khiếu của trẻ.
Thống kê đã cho thấy 90% năng khiếu của trẻ phát triển trong 12 năm đầu đời, vì vậy, để tránh bỏ qua năng khiếu của con mình, các bậc cha mẹ nên là người phát hiện và bồi dưỡng những năng lực tiềm ẩn của trẻ. Khi trẻ tỏ ra thích thú đặc biệt một lĩnh vực nào đó, hãy theo dõi và tạo điều kiện cho con được phát huy tối đa trong lĩnh vực đó. Cha mẹ cũng đừng quên động viên con đúng lúc khi con đạt được những thành tích nhỏ ban đầu.
Tuy nhiên, cha mẹ cũng không nên quá ảo tưởng về năng khiếu của con. Nhiều phụ huynh thấy con thích hát thì ngay lập tức cho rằng con mình có thể trở thành ca sĩ và ra sức đưa con tới các lớp luyện thanh. Cũng không ít phụ huynh ép con theo học những thứ họ muốn, mà không quan tâm xem trẻ có thích thú, say mê với môn học đó không, tạo ra nhiều áp lực, căng thẳng lên cả con trẻ lẫn chính họ.
Hiểu con để bồi dưỡng năng khiếu đúng cách
Mỗi đứa trẻ là một tiểu vũ trụ với cá tính, sở thích không giống nhau. Do đó, để phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu đúng cách, phù hợp với từng trẻ là việc cha mẹ cần có kiến thức mới có thể làm được thông qua việc quan sát con mình. Theo Ông Howard Gardner - Tiến sỹ Tâm lý học nổi tiếng của ĐH Havard, có đến 9 loại năng khiếu. Trẻ có năng khiếu nào thì sẽ có năng lực vượt trội ở lĩnh vực đó.
Những loại năng khiếu mà Tiến sĩ Gardner nói tới là: Năng khiếu về toán học/logic; Ngôn ngữ/lời nói; Thị giác/không gian; Vận động; Âm nhạc/giai điệu; Hướng ngoại; Hướng nội; Hướng về thiên nhiên, hay năng khiếu hướng về sự tồn tại.
Có thể thấy, thiên khiếu của con người rất đa dạng và năng lực của con người không chỉ bó hẹp ở một loại năng khiếu nào đó, mà có thể là sự kết hợp của nhiều loại năng khiếu khác nhau. Biết con mình sở hữu loại thiên khiếu nào, cha mẹ sẽ biết cách điều hướng và phát triển tối ưu cho trẻ, và hơn hết, giáo dục cho trẻ biết bản thân là người có năng khiếu ở một lĩnh vực nào đó, tạo ra sự tự tin ở trẻ, đó chính là nền tảng cho trẻ học tốt ở trường và thành công hơn trong cuộc sống sau này.
Những biểu hiện chứng tỏ trẻ có khả năng đặc biệt hay năng khiếu bẩm sinh:
- Trẻ hay tò mò, thường xuyên hỏi cha mẹ bằng những câu hỏi cắc cớ.
- Biết đi, biết nói khá sớm.
- Sử dụng được đôi tay, và đôi khi là đôi chân, để thực hiện các động tác khó như gắp đồ vật nhỏ bằng các ngón chân.
- Sớm say mê với bảng chữ cái.
- Có sự hiểu biết về số học và các khái niệm thời gian khá thành thạo.
- Có khả năng giải được các bài toán đố tương đối khó so với tuổi của trẻ.
- Có khả năng cảm thụ nhạy bén và hưởng ứng mạnh mẽ với âm nhạc. Tiếp thu nhanh chóng các giai điệu, bài hát và thể hiện lại hết sức chính xác.
- Có khả năng ứng phó và biết cách lợi dụng hoàn cảnh bất lợi để vươn lên.
- Lộ vẻ thiếu kiên nhẫn trước những giới hạn vì cơ thể chưa đủ phát triển hoặc không thể đáp ứng.
- Có thể lựa chọn, sắp xếp, tổ chức, phân loại mọi vật và sau đó tự đặt tên cho chúng theo suy nghĩ riêng của trẻ.
- Hiểu được khái niệm nguyên nhân và kết quả, đáp ứng tốt, nhanh chóng với các hướng dẫn và thực hiện nhiều nhiệm vụ được giao hơn so với những bé khác.
- Sở hữu vốn từ vựng phong phú, có thể nói chuyện một cách mạch lạc khi còn nhỏ tuổi và biết cách diễn đạt bản thân bằng cách dùng các từ khó và các mẫu câu phức hợp.
- Có khả năng tập trung vào việc gì đó một thời gian khá dài.
- Có khả năng thuật lại một câu chuyện hay một sự kiện mạch lạc, rõ ràng và thậm chí sáng tạo phần kết ly kỳ nhưng vẫn hợp lý.
- Ghi nhớ chi tiết những sự kiện phức tạp để rồi có thể mô tả lại một cách sinh động sau một khoảng thời gian dài.