Tuy nhiên làm thế nào để nắm bắt kịp thời những bất thường về tâm lý cũng như định hướng đúng đắn cho con vào độ tuổi này vẫn luôn làm phụ huynh cảm thấy đau đầu và đầy khó khăn.
Một nhà tâm lý học nổi tiếng từng nói: “Mọi vấn đề tâm lý hay hành vi của trẻ đều liên quan đến cách cư xử của cha mẹ và phương pháp giáo dục của cha mẹ”. Đôi khi, bố mẹ lại chính là người đằng sau, châm ngòi cho sự nổi loạn của con cái.
Cha mẹ nên tránh thực hiện 3 hành vi sau để giúp con trải qua tuổi dậy thì một cách suôn sẻ.
Luôn phủ nhận con cái và làm tổn thương lòng tự trọng của con
Con cái luôn lớn lên dưới sự chỉ trích, chèn ép của cha mẹ không những chúng sẽ trở nên thấp kém, nổi loạn mà cuộc sống sau này của chúng cũng bị ảnh hưởng rất nhiều.
Người phóng viên đến nhà tù để phỏng vấn một tên tội phạm và hỏi anh ta điều gì đã khiến anh ta phạm sai lầm hết lần này đến lần khác. Hóa ra tên tội phạm khi còn nhỏ muốn trở thành nhà khoa học, lúc vui vẻ kể với bố thì bị bố cười nhạo không được mơ tưởng viển vông. Hành động này của người bố đã giáng một đòn nặng nề vào tên tội phạm. Anh ta mất hứng thú học tập, bỏ học, lang thang trên đường phố và cuối cùng trở thành kẻ trộm cắp thường xuyên.
Trong con mắt của cha mẹ, đó có thể là sự từ chối vô tình nhưng nó lại giống như một con dao vô hình khắc sâu vào trái tim đứa trẻ. Bạo lực bằng lời nói lặp đi lặp lại sẽ khiến trẻ mất tự tin, dù có lạc quan đến đâu, dù có cư xử tốt đến đâu, trẻ cũng đã bị gieo mầm mống nổi loạn, một ngày nào đó sẽ bùng phát.
Triết gia James từng nói: “Sự trân trọng có thể khiến trẻ em lớn lên thành cây cao chót vót, còn sự tổn thương có thể khiến trẻ em héo mòn và dị dạng”. Nhiều bậc cha mẹ cho rằng, giáo dục ức chế có thể khiến con ngoan ngoãn, năng động nhưng họ không biết rằng điều đó sẽ chỉ làm giảm nhiệt huyết của con, gây ra tâm lý tự ti, nổi loạn.
Là cha mẹ, đừng lúc nào cũng so sánh con với người khác, chỉ trích và đưa ra những nhận xét mỉa mai khi con không đạt yêu cầu. Cũng đừng keo kiệt với những lời động viên, khen ngợi, chúng luôn có sức mạnh và hữu ích hơn những lời chê bai.
Luôn tranh cãi đúng sai, làm mâu thuẫn giữa hai bên ngày càng gia tăng
Trẻ em đang ở độ tuổi dậy thì rất nhạy cảm và bốc đồng, nếu người lớn sử dụng ngôn ngữ cực đoan sẽ khiến trẻ nổi loạn và tạo ra rạn nứt trong mối quan hệ cha mẹ - con cái.
Một người mẹ đến tư vấn tâm lý để xoa dịu mâu thuẫn với con trai. Cô chia sẻ con trai mình từ nhỏ đã không thích gấp chăn màn sau khi ngủ dậy, nó nghĩ dù sao thì tối hôm sau vẫn phải dùng nên không cần phải gấp lại. Nhưng người mẹ thì nhất quyết yêu cầu con trai làm và hình thành những thói quen đúng đắn. Cho đến khi học cấp 3, hai người vẫn còn giận nhau vì chuyện nhỏ nhặt này, không khí trong nhà luôn u ám.
Nhìn bề ngoài, con trai có ý kiến riêng của con, còn người mẹ đang cố gắng sửa chữa hành vi của con và hy vọng con phát triển những thói quen tốt.
Tuy nhiên, nếu cứ mù quáng theo đuổi đúng sai, cả hai bên sẽ rơi vào trạng thái hoang tưởng, cãi vã, không những không đạt được mục đích giáo dục mà còn mâu thuẫn ngày càng gay gắt.
Trong cuốn sách “Kỷ luật tích cực” có viết: “Nếu bạn cảm thấy khó khăn trong việc giáo dục con cái thì chắc chắn bạn đang dùng sai phương pháp”.
Gia đình là nơi để trò chuyện về tình yêu, tình cảm chứ không phải là nơi tranh cãi về thắng thua. Cha mẹ và con cái có độ tuổi và kinh nghiệm khác nhau, và sẽ luôn có những khác biệt khi họ hòa hợp. Khi trẻ mắc lỗi, việc sửa chữa quan niệm và hành vi của trẻ không có gì sai, nhưng đó không phải là vấn đề trực tiếp đổ lỗi cho trẻ và ép trẻ phải xin lỗi. Thay vào đó, trước tiên chúng ta cần hiểu cảm xúc bên trong của trẻ, sau đó hiểu chúng một cách lý trí, lay động cảm xúc và giao tiếp hiệu quả.
Luôn cố gắng kiểm soát con sẽ dẫn đến tâm lý nổi loạn
Nhiều bậc cha mẹ dường như chỉ cảm thấy hài lòng, vui vẻ khi nhìn thấy con em mình học hành. Họ luôn muốn kiểm soát thời gian rảnh của con để lên kế hoạch cho cuộc sống tương lai của chúng.
Nhiều người còn cho rằng trẻ em ngày nay còn áp lực hơn người lớn. Mỗi ngày chúng đều dậy sớm để đến trường, học cả ngày sau khi về nhà vẫn phải làm bài tập. Cuối tuần vẫn phải chịu đựng áp lực từ các lớp học kỹ năng mềm mà bố mẹ đã đăng ký.
Nhiều khi cha mẹ không thể đáp ứng được yêu cầu của bản thân mà ép con hàng ngày phải tự giác, mong con có thể dành hết thời gian rảnh rỗi cho việc học. Dưới áp lực đó, nhiều đứa trẻ bị trầm cảm, thậm chí quay lưng lại với cha mẹ và mối quan hệ giữa họ ngày càng trở nên xa cách.
Học cách buông bỏ và chấp nhận sự tầm thường của con là bài học cả đời của cha mẹ.
Nhà giáo dục Fonnarsky từng nói: “Một đứa trẻ trở thành người như thế nào đều do cha mẹ định hình”. Đằng sau sự nổi loạn, khó quản, tính tình thất thường của trẻ thực chất không thể tách rời khỏi phương pháp giáo dục sai lầm của cha mẹ.
Khi trẻ lớn lên, nhất là trong thời kỳ nổi loạn, đừng lúc nào cũng chối bỏ, ám ảnh đúng sai, can thiệp quá nhiều vào cuộc sống và học tập. Thay vào đó, hãy dành cho họ sự tôn trọng, không gian trống và sự hướng dẫn phù hợp. Đừng để phương pháp giáo dục của bạn trở thành nguyên nhân dẫn đến sự đổ vỡ mối quan hệ hai bên và nỗi đau, xiềng xích của con cái.