1. Cá da trơn (cá trê)
Là loài cá có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới Châu Phi, hiện nay loại cá da trơn phổ biến trên thị trường là loại cá da trơn bản địa của nước ta, kích thước vừa phải, thịt có vị như tan trong miệng, được rất nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, loại cá này có khả năng thích ứng môi trường tốt, kháng bệnh mạnh, thuộc quần thể ăn xác thối, thói quen ăn uống có thể gọi là dị thường. Chúng có thể tồn tại ở những nơi như cống rãnh hôi thối hoặc hố phân, và hầu như không có thức ăn nào không ăn được.
Ở một số cơ sở chăn nuôi, nông dân thậm chí còn nuôi cá trê và chăn nuôi chung với nhau, thông thường nuôi gà vịt ở trên, cá trê nuôi ở ao dưới, thường chỉ cần bổ sung một nửa lượng thức ăn khác là có thể nuôi chúng. Phân gia súc là một loại phân bón tự nhiên, có thể cung cấp chất dinh dưỡng cho sinh vật phù du trong nước, cá da trơn là loài ăn tạp, không kén ăn. Cá lớn lên trong môi trường này sẽ không ít ký sinh trùng tích tụ trong cơ thể.
Nói chung, những loại cá không có vảy như cá trê sẽ cho người ta cảm giác bẩn, nên khi mua cá trê phải lựa chọn kỹ, không mua cá có màu quá sẫm hoặc mang bẩn, nếu không sẽ có mùi tanh, mùi vị rất nặng và kim loại nặng vượt quá tiêu chuẩn.
2. Lươn
Lươn đồng là loài cá có công dụng cao hơn, có thể điều hòa lượng đường trong máu, có tác dụng dưỡng khí, dưỡng não. Lươn chỉ có một cái xương to ở giữa lưng, thịt bên trong rất thơm ngon khiến nhiều người không thể bỏ qua.
Trong tự nhiên, lươn đồng có khắp nơi, chỉ cần có nước và bùn là sẽ có dấu vết của chúng, người ta thích bắt lươn đồng ở mương lớn đầu làng hoặc ven sông nhỏ. Lúc đó nước sông trong vắt, tôm cá nhỏ nhiều nên lươn đồng bắt ăn được.
Nhưng hiện nay chất lượng nước ở nhiều nơi khó đảm bảo, nhiều chất độc hại trong đó vượt quá tiêu chuẩn, khả năng sống sót của lươn ruộng tương đối mạnh, yêu cầu về chất lượng nước không cao nên không khuyến khích sử dụng lươn đồng làm thức ăn.
Lươn từng được coi là một trong những loài cá bẩn nhất, chủ yếu là do có nhiều ký sinh trùng trong đó. Chúng ưa sống ở các ao, rạch, nước nóng ẩm, đây là thiên đường cho các loài giun đầu gai phát triển và sinh sản, chủ yếu bám vào hệ tiêu hóa của lươn đồng nên khi ăn cần phải rửa sạch nội tạng.
3. Cá mè (cá chép bạc)
Cá mè là loài cá nước ngọt ở quê, vị nhạt, rất được ưa chuộng vào những năm 1990 vì lúc đó nguồn cung tương đối khan hiếm và ít loài cá ăn được. Ngoài ra, nó tương đối rẻ nhưng thịt tương đối thô, mùi tanh cũng rất nồng. Loại cá này trước đây đáp ứng được nhu cầu ăn cá của người dân nên nhiều người có cảm tình và bây giờ vẫn ăn nhưng chất lượng không còn ngon như xưa.
Đối với cá mè đang được nuôi hiện nay, người nuôi nói chung sẽ rắc phân hóa học vào ao để xúc tác cho sinh vật phù du trong nước phát triển, để cá mè nhận được nhiều dinh dưỡng hơn, vì vậy tốt nhất không nên ăn loại cá này.
4. Cá rô phi
Cá rô phi là một loài cá ăn được. Cá rô phi có đặc tính lớn nhanh, không kén ăn, sinh sản nhanh, ít bệnh tật, ăn thực vật thối rữa, phân động vật, xác động vật thối rữa.
Sau khi vào nước ta, cá rô phi bắt đầu sinh sôi với số lượng lớn, từng bóp chết không gian sống của các loài cá bản địa khác, khi đánh bắt trên sông, hồ, ao, chúng ta thường bắt gặp một đàn cá rô phi lớn.
Ưu điểm lớn nhất của cá rô phi là trong thịt không có nhiều xương cá nhỏ, thân dẹp, lưng cao, là loại cá chuyên dùng để nướng, rất thích hợp cho trẻ em và người già.
Cá rô phi là loại cá có thể sống trong nước, đối với chúng, chỉ cần nhiệt độ nước vừa đủ, chất lượng nước kém cũng không sao, vì vậy cá rô phi có bẩn hay không phụ thuộc rất nhiều vào môi trường sống của nó. Cố gắng không ăn cá rô phi đánh bắt ngoài tự nhiên, phải chọn cá nuôi qua kênh chính thống và đã qua kiểm định.
5. Cá dọn bể
Mặc dù bản thân cá dọn bể không có độc nhưng thực sự không nên ăn chúng, bởi cá dọn bể đúng như tên gọi của nó, nó thực sự ăn mọi thứ, kể cả rác thải ở dưới nước. Nó không chỉ ăn trứng cá mà còn ăn phân của những con cá khác, nên thả một con vào bể cá để lọc nước.
Các chất độc hại do cá dọn bể ăn vào sẽ tích tụ và ở lại trong cơ thể, khiến khoang bụng chứa một lượng lớn vi khuẩn và ký sinh trùng. Hơn nữa, hàm lượng kim loại nặng như chì, thủy ngân trong cá cao hơn nhiều so với các loại cá khác, nếu ăn thường xuyên dễ gây đau đầu, hại gan thận. Ngoài ra, ký sinh trùng nếu không được xử lý sạch sẽ sẽ xâm nhập vào cơ thể con người và gây tổn thương hệ thần kinh, thậm chí dẫn đến tử vong. Cá cá dọn bể có khả năng sống sót rất mạnh mẽ, có thể tồn tại trong một thời gian dài ngay cả ở những nơi không có nước.
Chúng ta phải cẩn thận khi mua cá ở chợ rau, vì môi trường sinh trưởng hay chất lượng của chúng rất khó đảm bảo, chúng ta phải cảnh giác để đảm bảo an toàn thực phẩm.