Cây hoa mào gà là một loại thực vật có hoa thuộc họ dền. Cây hoa mào gà đỏ còn được gọi bằng nhiều tên như kê quan hoa, bông mào gà đỏ. Cây thân mềm, cho ra hoa rất đẹp và có nhiều màu sắc khác nhau như đỏ, trắng, vàng, cam... Trong đó, có hai loại hoa mào gà trắng và đỏ là hai loại được tìm thấy nhiều nhất ở nước ta.
Đây là cây sống lâu năm, cành nhẵn bóng, thân cứng, lá nhọn và dài, cuống và phiến là dạng hình trứng. Cây rất ưa ánh sáng, không đòi hỏi nhiều công chăm sóc và cũng không cần bón nhiều phân.
Hoa mào gà có màu sắc rực rỡ, đẹp mắt.
Quả của cây mào gà đỏ hình cầu hoặc trứng, khoảng 8 - 10 hạt màu đen bên trong, vỏ ngoài của hạt tương đối bóng. Cây ra hoa vào khoảng tháng 7 - 9 và cho quả vào khoảng tháng 9 - 11. Không chỉ trồng làm cảnh mà hoa mào gà còn là vị thuốc có nhiều tác dụng cho sức khỏe mà ít người biết.
Công dụng của hoa mào gà
Theo Đông y hoa mào gà đỏ có tính mát, vị ngọt, công dụng lương huyết chỉ huyết, thanh nhiệt trừ thấp nên hợp để chữa các chứng bệnh: xích bạch ly, trĩ xuất huyết, thổ huyết, khạc huyết, ty nục, huyết lâm, băng lậu, đới hạ, đái dưỡng chấp, di tinh.
Y học hiện đại tìm thấy trong hoa mào gà đỏ: chất béo, chất đạm, pantothenic, acid folic cùng hàng loạt vitamin nhóm B, C, E, D, K; lysine cùng các loại acid amin tryptophan; 50 loại mem thiên nhiên; 12 nguyên tố vi lượng. Hàm lượng protein trong hoa mào gà đỏ cao đến 73% nên có thể xem đây là thực phẩm rất bổ dưỡng. Do có nhiều tác dụng cho sức khỏe nên hoa mào gà có thể dùng để ăn và uống được.
Các bài thuốc chữa bệnh từ hoa mào gà đỏ
ThS Hoàng Khánh Toàn - Nguyên trưởng khoa Đông y, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã chỉ ra các bài thuốc chữa bệnh từ hoa mào gà đỏ như sau:
1. Hỗ trợ điều trị cao huyết áp: Kê quan hoa 3 - 4 cái, hồng táo 10 quả, sắc uống hằng ngày.
2. Thổ huyết (nôn ra máu): Kê quan hoa (dùng cả cây) lượng vừa đủ, sắc uống.
Hoặc dùng bài: Hoa mào gà trắng tươi 24g (loại khô dùng 12g) hầm với phổi lợn, chia ăn trong ngày.
3. Khạc huyết (ho ra máu): Hoa mào gà trắng 30g, trắc bá diệp 30g, cỏ nhọ nồi 30g, sắc uống.
Hoặc dùng bài: Hoa mào gà 24g, rễ cỏ tranh 30g, sắc uống.
4. Xích bạch lỵ (bệnh lỵ trực khuẩn hoặc amip): Hoa mào gà sắc với rượu uống, xích ly (phân có máu) dùng hoa màu đỏ, bạch ly (phân chỉ có nhày) dùng hoa màu trắng.
5.Thoát giang hạ huyết (lòi dom chảy máu): Kê quan hoa và phòng phong lượng bằng nhau, sấy khô tán bột, vê thành viên to bằng hạt ngô đồng, mỗi ngày uống 70 viên với nước cơm khi đói.
Hoặc dùng bài: Hoa mào gà trắng sao 30g, tông lư thán 30g, khương hoạt 30g, tán thành bột mịn, uống mỗi lần 6g với nước cơm.
6. Huyết lâm (tiểu buốt và tiểu ra máu): Hoa mào gà trắng đốt tồn tính, mỗi ngày uống 15–20g với nước cơm hoặc dùng hoa mào gà 15g sắc uống.
7. Di tinh: Hoa mào gà trắng 30g, kim ti thảo 15g, kim anh tử 15g, sắc uống.
8. Đại tiện ra máu: Hoa mào gà sao cháy tán bột, uống mỗi lần 6-9g, mỗi ngày uống 2-3 lần.
Hoặc dùng bài: Hoa mào gà trắng 15g, phòng phong 6g, tông lư thán 10g, sắc uống.
9. Mày đay: Kê quan hoa dùng cả cây sắc uống và ngâm rửa, nếu nốt sẩn màu đỏ thì dùng hoa màu đỏ, nếu sắc trắng thì dùng hoa màu trắng.
10. Nhọt độc vùng gáy: Hoa mào gà tươi, nhất điểm hồng tươi và liên tử thảo tươi lượng bằng nhau, rửa sạch giã nát, chế thêm một chút đường đỏ rồi đắp vào tổn thương.
11. Trĩ lở loét: Hoa gà 3g, ngũ bội tử 3g, một chút băng phiến, tất cả tán bột, trộn với mật lợn rồi bôi lên vùng lở loét.
12. Bế kinh: Hoa mào gà tươi 24g hầm với 60g thịt lợn nạc, chia vài lần ăn trong ngày.
13. Đau bụng sau đẻ: Hoa mào gà trắng 30g, sắc với rượu vàng uống.
Những lưu ý khi sử dụng hoa mào gà đỏ
Theo các bác sĩ, mặc dù hoa mào gà đỏ mang lại nhiều công dụng chữa bệnh khác nhau nhưng:
- Người bị u cục, béo phì không nên dùng.
- Người ăn không tiêu, khả năng tiêu hóa kém, hay bị chân tay lạnh nên dùng hoa mào gà đỏ, không dùng hoa mào gà trắng vì dược liệu có tính nê trệ dễ làm trầm trọng các triệu chứng bệnh.
Hoa mào gà đỏ ngoài dùng làm dược liệu còn có thể chế biến để làm món ăn trong bữa ăn hàng ngày bằng cách nấu canh thịt băm, xào cùng tôm, xào cùng thịt vịt,… Những món ăn này được nhiều người yêu thích và còn giúp cơ thể được giải nhiệt, ngừa táo bón và kích thích tiêu hóa.
Trên đây là những công dụng và các bài thuốc chữa bệnh từ hoa mào gà đỏ. Tuy tốt cho sức khoẻ nhưng các chuyên gia khuyến cáo, muốn sử dụng các bài thuốc chữa bệnh từ hoa mào gà đỏ cần tham khảo ý kiến của các bác sĩ trước khi dùng.