Một nghiên cứu ở Hoa Kỳ đã thu hút sự chú ý rộng rãi và thực sự cho thấy rằng nếu thay thế thực phẩm thiết yếu, số ca tử vong vì ung thư hàng năm có thể giảm một nửa! Khám phá này thật đáng ngạc nhiên. Việc lựa chọn thực phẩm thiết yếu hóa ra lại rất quan trọng. Ba loại thực phẩm chủ yếu được thúc đẩy bởi nghiên cứu là gì? Liệu chúng có thực sự mang lại những thay đổi đáng kể về mặt sức khỏe trong chế độ ăn uống hàng ngày của chúng ta không?
Những khám phá mới về thực phẩm lành mạnh
Theo một nghiên cứu từ Trung tâm Ung thư MD Anderson của Đại học Texas ở Hoa Kỳ,đã gây xôn xao dư luận trong cộng đồng dinh dưỡng.
Một nhóm nghiên cứu do nhà khoa học Trung Quốc, Giáo sư Wu Xifeng dẫn đầu đã tiến hành phân tích so sánh chuyên sâu trên gần 2.000 bệnh nhân ung thư phổi và hơn 2.000 người khỏe mạnh. Kết quả nghiên cứu thật đáng kinh ngạc - ngay cả đối với những người chưa bao giờ hút thuốc, nếu họ ăn nhiều thực phẩm chủ yếu là gạo tinh chế và bột mì trong thời gian dài, nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi sẽ tăng gần một nửa.
Nghiên cứu này, được công bố trên Tạp chí Dấu hiệu sinh học & Phòng ngừa Ung thư, cung cấp một góc nhìn mới để chúng ta suy nghĩ lại về lựa chọn thực phẩm thiết yếu hàng ngày của mình.
Ăn uống quan trọng như thế nào đối với thực phẩm chủ yếu?
Nhiều người nghĩ rằng tốt hơn là chỉ nên ăn ít hoặc không ăn thực phẩm thiết yếu. Ý tưởng này có thực sự đúng?
Fan Zhihong, giáo sư Trường Khoa học Thực phẩm và Kỹ thuật Dinh dưỡng thuộc Đại học Nông nghiệp Trung Quốc, đã đưa ra câu trả lời rõ ràng: Không ăn thực phẩm thiết yếu trong thời gian dài sẽ gây ra hàng loạt nguy cơ về sức khỏe, từ hạ huyết áp đến loãng xương, từ rối loạn điện giải đến loạn nhịp tim, thậm chí có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
Điều quan trọng không phải là có nên ăn hay không mà là ăn như thế nào và ăn gì. Thực phẩm chủ yếu tinh chế có những vấn đề như dinh dưỡng đơn lẻ và chỉ số đường huyết cao. Nhưng điều này không có nghĩa là chúng ta phải từ bỏ hoàn toàn thực phẩm chủ yếu mà chúng ta phải học cách lựa chọn một cách khoa học.
Các nghiên cứu lâm sàng gần đây thậm chí còn phát hiện ra rằng những người bỏ hoàn toàn thực phẩm chủ yếu thường bị mất cơ, giảm khả năng miễn dịch và các vấn đề khác. Một cuộc khảo sát dài hạn theo dõi hơn 5.000 người trưởng thành cho thấy chỉ số trao đổi chất tổng thể của nhóm thường xuyên ăn một lượng vừa phải thực phẩm thiết yếu tốt hơn đáng kể so với nhóm "không thực phẩm thiết yếu".
Các chuyên gia khuyến cáo carbohydrate nên chiếm 45-65% năng lượng nạp vào hàng ngày. Điều này có nghĩa là đối với một người trưởng thành trung bình, cần một lượng thích hợp 200-300 gam thực phẩm thiết yếu chất lượng cao mỗi ngày để duy trì các chức năng sinh lý cơ bản.
Khi lựa chọn thực phẩm chủ yếu, bạn nên chú ý: Chọn ngũ cốc nguyên hạt tự nhiên, không quá tinh chế, ăn uống điều độ, không ăn quá nhiều.
Các lựa chọn thực phẩm chủ yếu lành mạnh mới
Khi nói đến các lựa chọn thay thế lành mạnh cho thực phẩm thiết yếu, ngũ cốc nguyên hạt chắc chắn đứng đầu danh sách. Nó giữ lại đầy đủ dinh dưỡng của ngũ cốc, từ chất xơ đến vitamin B, từ khoáng chất đến chất chống oxy hóa, nó đơn giản là một "kho báu" trong thế giới dinh dưỡng.
Lấy gạo lứt làm ví dụ, nó giữ lại mầm, nội nhũ và cám gạo của gạo, không chỉ làm chậm quá trình tăng lượng đường trong máu mà còn giúp ruột làm sạch độc tố và giảm phản ứng viêm.
Các loại ngũ cốc nguyên hạt như ngô, yến mạch, kiều mạch và diêm mạch cũng là những thực phẩm thay thế thực phẩm chủ yếu tuyệt vời, mỗi loại có đặc tính dinh dưỡng và giá trị sức khỏe riêng.
Nghiên cứu mới cho thấy các hợp chất có nguồn gốc thực vật trong ngũ cốc nguyên hạt có tác động lớn đến sức khỏe con người hơn chúng ta nghĩ. Một nghiên cứu kéo dài 20 năm của Trường Y tế Công cộng Harvard cho thấy những người tiêu thụ ba phần ngũ cốc nguyên hạt mỗi ngày có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn 37% so với những người hầu như không ăn ngũ cốc nguyên hạt.
Điều đặc biệt đáng nói là các hợp chất thực vật độc đáo có trong ngũ cốc nguyên hạt, chẳng hạn như lignan, sterol thực vật... có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa đáng kể. Hơn nữa, việc tiêu thụ ngũ cốc nguyên hạt cũng rất linh hoạt, có thể làm thành ngũ cốc ăn sáng, bánh mì nguyên cám, thậm chí nấu với cơm trắng để làm cơm trộn, không chỉ đảm bảo hương vị mà còn tính đến dinh dưỡng.
Các chuyên gia dinh dưỡng gợi ý rằng bạn có thể tăng dần lượng ngũ cốc nguyên hạt để cơ thể dần thích nghi với chế độ ăn uống lành mạnh hơn này.
Làm cho món ăn chính có hương vị hơn
Nếu bạn muốn làm cho món ăn chính của mình trở nên bổ dưỡng hơn, các loại đậu là một lựa chọn tốt. Đậu đen, đậu nành và đậu đỏ - những loại đậu tưởng chừng như bình thường thực ra lại là nguồn protein thực vật chất lượng cao. Chúng rất giàu isoflavone, có tác dụng tích cực trong việc điều chỉnh nồng độ hormone ở người và ngăn ngừa một số bệnh ung thư. Hơn nữa, đậu có nhiều chất xơ và mang lại cảm giác no mạnh, có thể giúp kiểm soát cân nặng.
Trộn đậu với các loại thực phẩm chủ yếu đã qua chế biến không chỉ có thể làm tăng hương vị của bữa ăn mà còn tăng gấp đôi giá trị dinh dưỡng. Nghiên cứu khoa học dinh dưỡng hiện đại cho thấy các hoạt chất sinh học trong cây họ đậu có những lợi ích sức khỏe đặc biệt. Ví dụ, anthocyanin trong đậu đen là chất chống oxy hóa mạnh, có thể loại bỏ các gốc tự do trong cơ thể một cách hiệu quả, kali trong đậu đỏ rất cần thiết để duy trì sức khỏe tim mạch và vitamin E trong đậu xanh có thể trì hoãn quá trình lão hóa.
Một nghiên cứu của Hiệp hội Dinh dưỡng Châu Á cho thấy những người ăn đậu nhiều hơn ba lần một tuần có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường loại 2 thấp hơn 25% so với những người hiếm khi ăn đậu. Trong kinh điển cổ xưa của Trung Quốc có ghi chép rằng “đậu bổ thận, nuôi tim”, và nghiên cứu khoa học hiện đại đang dần khẳng định cơ sở khoa học của những trí tuệ truyền thống này.
Các chuyên gia dinh dưỡng gợi ý rằng bạn có thể thử nhiều phương pháp nấu ăn với đậu như nấu súp, làm salad, làm sữa đậu nành... để đậu có thể đóng vai trò quan trọng hơn trong chế độ ăn uống hàng ngày của bạn.
Bạn sẽ khỏe mạnh hơn với khoai
Đừng đánh giá thấp khoai lang, khoai tây, khoai mỡ và các thực phẩm từ khoai khác. Chúng là những "kho báu" dưới lòng đất trong mắt các chuyên gia dinh dưỡng. Nghiên cứu trên tạp chí “Dinh dưỡng và Ung thư” cho thấy tiêu thụ khoai tây vừa phải có thể làm giảm đáng kể nguy cơ ung thư dạ dày và ruột kết.
Lấy khoai lang làm ví dụ. Chúng rất giàu beta-carotene, chất này sau khi được chuyển hóa thành vitamin A trong cơ thể có thể tăng cường khả năng miễn dịch và có tác dụng chống ung thư. Khoai tây và khoai mỡ cũng rất giàu chất xơ và khoáng chất và là những thực phẩm thay thế chủ yếu rất tốt.
Nghiên cứu dinh dưỡng mới nhất đã phát hiện ra rằng loại tinh bột kháng đặc biệt có trong thực phẩm khoai tây có thể được lên men bởi vi khuẩn có lợi sau khi đến ruột già để tạo ra các axit béo chuỗi ngắn như axit butyric. Những chất rất quan trọng để duy trì sức khỏe đường ruột và ngăn ngừa ung thư ruột kết.
Chất anthocyanin độc đáo có trong khoai lang tím không chỉ mang lại màu sắc đẹp mắt mà còn có tác dụng bảo vệ thị lực, trì hoãn lão hóa. Chất nhầy và diosgenin có trong khoai mỡ có thể tăng cường khả năng miễn dịch và cải thiện chức năng tiêu hóa.
Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Nông nghiệp Nhật Bản cho thấy tỷ lệ suy giảm nhận thức ở người cao tuổi thường xuyên ăn khoai mỡ thấp hơn đáng kể so với nhóm đối chứng. Mặc dù khoai tây thường bị hiểu lầm là thực phẩm có chỉ số đường huyết nhanh nhưng trên thực tế, chỉ số đường huyết của chúng thay đổi rất nhiều tùy thuộc vào phương pháp chế biến.
Khi khoai tây được nấu chín và để nguội, amyloza trong khoai tây sẽ chuyển hóa thành tinh bột kháng tiêu, vừa có thể làm giảm phản ứng của lượng đường trong máu vừa tăng cường sức khỏe đường ruột. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên bạn nên chú ý đến sự đa dạng khi lựa chọn thực phẩm khoai tây. Các loại khoai tây khác nhau có đặc tính dinh dưỡng khác nhau, ăn kết hợp chúng mới có thể đạt được hiệu quả dinh dưỡng tốt nhất.
Thay đổi lựa chọn thực phẩm chủ yếu là đầu tư vào sức khỏe của bạn. Ba loại thực phẩm chính là ngũ cốc nguyên hạt, đậu và khoai không chỉ có thể đáp ứng nhu cầu thực phẩm chủ yếu của chúng ta mà còn mang lại những lợi ích sức khỏe không ngờ.
Hãy nhớ rằng, ăn uống lành mạnh không phải là chống lại các loại thực phẩm thiết yếu mà là "làm bạn" với những thực phẩm thiết yếu phù hợp.