Ngoài công dụng của trái cây, quả xoài còn là món ăn bài thuốc hỗ trợ điều trị nhiều bệnh khá tốt.
Cây xoài có tên khoa học Mangifera indica L., thuộc họ đào lộn hột (Anacardiaceae). Toàn cây xoài đều được dùng làm thuốc. Quả có vị ngọt, chua, tính bình, tác dụng lý khí kiện tỳ, trị ho.
Hột có vị ngọt, đắng, tính bình, tác dụng hành khí giảm đau. Dùng trị các chứng như: miệng khát họng khô, tiểu tiện không thông... Lá dùng để nấu nước tắm hoặc chế thành thuốc trị bệnh ngoài da. Vỏ thân xoài dùng nấu tắm hoặc chế thành thuốc bôi trị bệnh ngoài da.
Dinh dưỡng: 100g quả xoài chín cho 65 calo, 17g hydrat cacbon, 3.894 UI. vitamin A (78% nhu cầu hằng ngày), 28mg vitamin C (46% nhu cầu), 1mg E (10%)... Đường của quả xoài là loại cấp năng lượng nhanh. Quả xanh ít vitamin A và nhiều vitamin C.
Một cốc quả xoài có thể cung cấp 25% lượng vitamin C cơ thể cần mỗi ngày, 2/3 vitamin A và một lượng lớn vitamin B6, vitamin E, pectin, phốt pho, kali và magiê.
Một số người thường có quan niệm rằng các loại quả chín ngọt như: quả xoài, vải, nhãn, mít, dứa là những loại quả nóng nên thường kiêng không ăn, hoặc không cho trẻ con ăn sợ mọc mụn nhọt, rôm sảy. Các nhà dinh dưỡng cho rằng không có loại quả chín nào là nóng cả. Cái gì thái quá cũng đều gây hại! Ăn quá nhiều quả xoài (hoặc trái cây chín) thì sẽ nóng - nhiệt là chuyện đương nhiên mà thôi, chứ tự bản chất của quả xoài không nóng nếu ăn đúng mức. Thật là “oan” cho trái quả xoài và các trái cây chín vào mùa nắng nóng.
Kiểm soát cholesterol: hàm lượng pectin và vitamin C cao có trong quả xoài giúp làm giảm mức cholesterol trong cơ thể, đặc biệt là LDL cholesterol xấu. Chất xơ cũng làm tăng độ mềm của phân, giúp thải cholesterol theo phân ra ngoài.
Những người nhiều cholesterol thường kèm táo bón. Quả xoài vừa giải quyết được táo bón, vừa giảm được cholesterol, rất đáng cho người cao cholesterol và táo bón quan tâm.
Tốt cho bệnh nhân tiểu đường: lá xoài có tác dụng làm bình thường hóa nồng độ insulin trong máu. Theo các chuyên gia dinh dưỡng Ấn Độ, đối với những người bị bệnh đái tháo đường, chỉ cần đun sôi 5 - 6 lá quả xoài trong nước khoảng 15 phút, ngâm qua đêm và uống nước sắc lọc từ nước nấu lá quả xoài này vào buổi sáng.
Cách này giúp điều hòa hàm lượng insulin. Ngoài ra, quả xoài có chỉ số đường huyết thấp (41 - 60) vì thế ăn nhiều một chút cũng không làm tăng lượng đường trong máu.
Ngăn ngừa bệnh tim: quả xoài cung cấp vitamin A, E và selen cho cơ thể và giúp chống lại bệnh tim. Quả xoài cũng rất giàu vitamin B6, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa bệnh tim bằng cách giảm mức độ homocysteine (một acid amin trong máu gây tổn thương mạch máu).
Làm giảm huyết áp: quả xoài có hàm lượng kali cao, vì vậy mà nó có thể điều chỉnh huyết áp. Do đó, ăn quả xoài thường xuyên là cách để giảm huyết áp mà không phải lo lắng đến tác dụng phụ.
Giúp tiêu hóa: quả xoài có tác dụng giảm tính acid và trợ giúp tiêu hóa. Trong quả xoài có chứa các enzyme giúp phá vỡ protein, tạo điều kiện thuận lợi cho sự hấp thụ vào cơ thể. Các chất xơ của quả xoài giúp kích thích tiêu hóa và bài tiết cặn bã trong ruột theo phân ra ngoài.
Tốt cho gan: quả xoài giàu chất sắt và giúp gan duy trì sự khỏe mạnh, góp phần ngăn cản rối loạn gan vì nó tăng tốc tiết acid mật và làm sạch nhiễm khuẩn ruột.
Bổ sung chất sắt: theo các nghiên cứu, quả xoài chứa lượng chất sắt gấp 3 lần so với những hoa quả khác cho nên nó là giải pháp tự nhiên cho những người bị thiếu máu, đặc biệt là thiếu máu do thiếu sắt. Vitamin C có trong quả xoài giúp tăng cường hấp thụ sắt.
Phụ nữ mãn kinh ăn quả xoài sẽ giúp tăng lượng chất sắt và canxi cùng một lúc. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên phụ nữ mang thai và những người thiếu máu nên ăn quả xoài thường xuyên, giúp tăng hemoglobin trong máu, đây là chất giúp giữ sắt trong máu. Việc bổ sung sắt cho thai phụ là điều thiết yếu cho cả người mẹ lẫn thai nhi.
Viên sắt tổng hợp tuy rất cần cho thai phụ nhưng nhiều thai phụ khó hấp thu do mùi tanh của thuốc dẫn đễn dễ muôn nôn hoặc nôn mửa. Chất sắt cũng có thể làm cho nhiều thai phụ bị bón, dẫn đến khó chịu vì bụng đã to lại bị táo bón sẽ dễ dẫn đến bị trĩ, lòi dom…
Quả xoài chứa nhiều chất sắt, giúp bổ sung sắt cho thai phụ và thai nhi, lại có màu vàng, vị ngọt khiến cho thai phụ dễ ăn, dễ hấp thu, lại không bị bón - Đúng là món ăn bài thuốc hai trong một rất hợp với tự nhiên.
Cải thiện trí nhớ: quả xoài có chứa acid glutamine, một loại chất được biết đến với tác dụng cải thiện trí nhớ và giữ cho các tế bào não hoạt động. Ăn quả xoài thường xuyên là cách để chiến đấu với căn bệnh giảm trí nhớ khi có tuổi. Với các bạn đang học thi, để hỗ trợ tăng sự tập trung và trí nhớ, thay vì ăn những món bánh có hại cho sức khỏe, nên dùng vài lát quả xoài xem sao!
Chăm sóc mắt: quả xoài có nhiều nhiều vitamin A, một chén quả xoài xắt lát cung cấp 25% nhu cầu vitamin A hằng ngày. Vitamin A là chất chống oxy hóa mạnh mẽ giúp tăng cường sức khỏe của đôi mắt và bảo vệ mắt chống lại sự thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác. Ăn quả xoài có tác dụng cải thiện thị lực, chống khô mắt và ngăn ngừa bệnh quáng gà.
Tăng cường miễn dịch: quả xoài có những tác dụng tốt đối với hệ miễn dịch là do loại hoa quả nhiệt đới này có chứa nhiều muối khoáng, đặc biệt là canxi và sắt. Sự kết hợp giữa vitamin C, vitamin A và 25 loại carotenoid khác trong quả xoài giữ cho hệ miễn dịch khỏe mạnh.
Làm đẹp da: quả xoài là loại trái cây tốt cho làn da vì có hàm lượng vitamin A cao, giúp kích thích quá trình tuần hoàn máu ở màng nhầy và da, từ đó làm giảm tắc nghẽn lỗ chân lông, một hiện tượng khiến làn da bị tổn hại. Tạo hỗn hợp gồm một ít quả xoài được nghiền nát, mật ong và sữa. Dùng hỗn hợp này để tẩy rửa cơ thể sẽ cảm thấy làn da cơ thể mềm mại và mịn màng hơn.
Chống ung thư: các hợp chất phenolic được tìm thấy trong quả xoài như: quercetin, isoquercitrin, astragalin, fisetin, acid galic và methylgallat được chứng minh là có đặc tính chống oxy hóa và bảo vệ cơ thể chống lại ung thư ruột kết, ung thư vú, ung thư máu và ung thư tuyến tiền liệt.
Quả xoài cũng là loại trái cây có hàm lượng pectin cao, có tác dụng giúp cơ thể chống lại ung thư đường tiêu hóa.
Cải thiện khả năng tình dục: quả xoài chứa nhiều vitamin E, giúp điều hòa lượng hoóc-môn tình dục, cải thiện khả năng tình dục.
Trị ho, ho nhiều đờm: quả xoài 50g, đường trắng 25g, chè xanh 0,5 - 1g. Quả xoài bỏ hạt, lấy vỏ và cùi thịt, đổ 400ml nước, đun sôi 3 phút, cho đường trắng và chè xanh vào là được.
Trị khan tiếng: quả xoài 2 quả, rửa sạch, thái miếng, đổ nước đun kỹ, uống thay nước chè. Có tác dụng điều trị viêm họng cấp tính dẫn đến khản tiếng thích hợp cho các thầy giáo phải giảng bài nhiều, nhất là vào dịp dạy các lớp ôn thi…
Thanh nhiệt, chống say nắng: khi trời nắng gắt, chỉ cần cắt vài lát quả xoài cho vào trong máy ép trái cây, thêm một ít nước và một muỗng canh mật ong. Loại nước ép này sẽ ngay lập tức làm mát cơ thể và ngừa say nắng.
Chống say tàu xe, buồn nôn: ăn sống hoặc nấu chín còn cứng giòn.
Chảy máu chân răng (thiếu vitamin C): dùng quả quả xoài gần chín (còn chứa nhiều vitamin C) làm các dạng thích hợp. Hoặc ăn quả xoài chín, uống nước ép.
Sâu răng: lấy vỏ thân cây quả xoài sắc đặc chấm hoặc pha loãng ngậm phía răng sâu. Có thể phối hợp với các vị khác.
Trị eczema, mẩn da dạng thấp: vỏ quả quả xoài 150g. Nấu lấy nước rửa ngày 3 lần.
Trị zona: gần đây, đã có công ty dược chế biến từ vỏ quả xoài một dung dịch (mangoherpin) bôi ngoài da trị zona (giời leo) có kết quả tốt.
Lưu ý:
Không nên ăn quả xoài lúc đói quá và sau bữa ăn no, đang có các bệnh nhiệt sốt vì bản chất quả xoài nóng như hành, tỏi, ớt. Không nên ăn nhiều đối với cả hai loại quả xoài xanh và chín.
Tỉ lệ vitamin C trong quả xoài sẽ giảm dần khi quả chín, vì thế không nên để quả xoài chín quá.