Đừng để tiền mất tật mang
Chị Nga (Cầu Giấy, Hà Nội) có cậu con trai đã gần 2 tuổi. Thấy ở khu phố các mẹ nói chuyện, khuyên nhau nên bổ sung vitamin A, B, D, C tăng sức đề kháng cho con trong đợt phòng chống dịch sởi và thủy đậu này, chị cũng vội vàng mua đủ các loại vitamin để bổ sung cho con.
Ngày nào cũng vậy, trước khi đi làm chị thường dặn bà giúp việc cho cháu uống các loại vitamin trên sau khi ăn. Sau một tháng chị Thu thấy lười ăn hơn, không có dấu hiệu tăng cân thậm chí suốt ngày nôn trớ, mệt mỏi. Sốt ruột, chị đưa con đến bệnh viện. Sau khi bác sĩ thăm khám, bác sĩ cho biết con chị bị như vậy là do uống vitamin quá liều.
Chị Hảo (Núi Trúc – Ba Đình) cũng có thói quen bổ sung vitamin cho cho chính mình mỗi khi thấy mệt mỏi. Thời gian vừa qua có nhiều dịch bệnh bùng phát, lo sợ bị mắc bệnh, chị Hảo rất lưu ý đến các biện pháp phòng ngừa bệnh. Tin rằng bổ sung thêm vitamin sẽ giúp tăng sức đề kháng, chống lại bênh tật, chị liền mua 1 lọvitamin tổng hợp để uống đều đặn trong vòng 2 tháng. Tuy nhiên mới hơn một tháng mà chị đã có biểu hiện mệt mỏi, không hoạt bát như mọi khi, ăn kém… Lo sợ bị bệnh, chị đi khám thì tá hỏa vì bị thừa vitamin do uống không theo chỉ định của bác sĩ.
Việc bổ sung vitamin khi trẻ bị thiếu là hết sức cần thiết, nhưng bổ sung một cách bừa bãi không theo chỉ dẫn của bác sĩ, lạm dụng lại dẫn đến tình trạng mắc một số bệnh do thừa vitamin. Đã có trường hợp trẻ phải nhập viện trong tình trạng bị ngộ độc do thừa vitamin A với các triệu chứng như nôn ói liên tục do tăng áp lực nội sọ, rối loạn thần kinh, không làm chủ được mọi hành vi.
Không nên lạm dụng vitamin
Bác sĩ Nguyễn Thị Hiền (Bệnh viện Thanh Nhàn) cho biết, khi bổ sung vitamin quá liều sẽ gây nên những nguy hiểm cho sức khỏe. Ví dụ, thừa vitamin A có thể gây ngộ độc, làm tăng áp lực nội sọ dẫn đến trẻ bị nôn nhiều, đau đầu, ảnh hưởng đến sự phát triển xương có thể làm trẻ chậm lớn, rối loạn thần kinh. Nếu uống quá nhiều vitamin C có thể phá hủy vitamin B12; thừa kẽm làm cản trở hấp thu sắt, ảnh hưởng đến sự phát triển hệ cơ xương... Đây là nguyên nhân khiến nhiều trẻ thừa vitamin nhưng vẫn còi xương, chậm lớn.
Thừa vitamin B6 có thể dẫn tới viêm đa dây thần kinh, giảm trí nhớ, giảm tiếp prolactin, thừa vitamin D có thể làm trẻ chán ăn, mệt mỏi, nôn, dày màng xương, có trường hợp bị thiểu năng.
Ngược lại khi cơ thể trẻ bị thiếu vitamin, trẻ sẽ chậm lớn, mắc một số bệnh, chẳng hạn: thiếu vitamin A có thể gây bệnh ở mắt, nhiễm khuẩn đường hô hấp và tiêu hóa; thiếu vitamin B dẽ bị phù, viêm các dây thần kinh, suy tim; thiếu vitamin C dễ gây chảy máu dưới da và niêm mạc, làm giảm sức đề kháng của cơ thể với bệnh tật, đặc biệt là các bệnh nhiễm khuẩn; thiếu vitamin K dễ bị xuất huyết, đặc biệt xuất huyết não, màng não; thiếu vitamiD và canxi sẽ bị còi xương…
Nếu trẻ ăn uống cân bằng, hợp lý, đầy đủ và tình trạng bình thường (tức không có dấu hiệu suy dinh dưỡng) thì không cần bổ sung vitamin.
Nguyên nhân dẫn đến thiếu vitamin và khoáng chất khi chế độ ăn không cung cấp đầy đủ. Khi bị thiếu vitamin, khoáng chất, ở trẻ có thể xuất hiện một số triệu chứng tiêu chảy kéo dài, rối loạn hấp thu, các bệnh về gan, mật…
Theo ThS.BS Lê Thị Phương Huệ (Bệnh viện Thanh Nhàn), đối với người lớn căn cứ trên bệnh lý sẽ cần bổ sung thêm các loại vitamin nhưng vẫn phải theo chỉ dẫn của bác sĩ. Đối với người già có sức khỏe suy giảm, người bệnh nặng kéo dài... ngoài chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết nhất, có thể dùng thêm vitamin tổng hợp. Với phụ nữ có thai bổ sung cần bổ sung vitamin canxi và sắt…
Thông thường, những người ốm yếu, sức khỏe giảm sau khi được bổ sung vitamin và chất khoáng cần thiết, đúng và hợp lý thì có cải thiện rõ rệt về sức khỏe như: giảm được mệt mỏi, tập trung tư tưởng tốt hơn, ăn ngon miệng hơn, dễ ngủ và thời gian ngủ kéo dài hơn...
Đối với người có sức khỏe bình thường không nên bổ sung vitamin mà nên duy trì chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng là tốt nhất.
Vì thế khi bổ sung vitamin và khoáng chất cần chú ý dùng đúng chỉ định của bác sĩ để tránh biến chứng xấu do quá liều. Liều bổ sung bao giờ cũng phải thấp hơn nhu cầu hàng ngày, trừ trường hợp đang bị mắc bệnh do thiếu các vitamin và khoáng chất đó thì có thể dùng liều cao hơn, theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Đặc biệt, vitamin không thay thế được thức ăn, vitamin luôn có sẵn trong thực phẩm (rau, quả, ngũ cốc, thịt, cá...). Vì thế, cho dù bổ sung vitamin, cả người lớn lẫn trẻ em vẫn phải duy trì một chế độ ăn uống đầy đủ, cân bằng các nhóm thực phẩm.