Khi còn bé, tôi thường bị ám ảnh trong đầu bởi câu thơ của Tú Xương: “Một duyên hai nợ âu đành phận”. Sau này tôi đã nghĩ, việc người ta gặp nhau và rồi xa nhau trong đời có lẽ chỉ vì hai chữ ấy, duyên và nợ. Nhiều duyên, thì gặp và có thể ở bên nhau. Nhiều nợ, thì chỉ có thể đi lướt qua đời, đau khổ vì nhau cũng thành tội lỗi. Nhưng quả thực không phải lúc nào cuộc đời cũng phân biệt rạch ròi cho ta hai chữ duyên và nợ. Có những người không thể hiểu ngoặt nhầm khúc nào trên đường đời mà lại gặp nhau, gặp rồi, tưởng là duyên đấy nhưng hóa ra chỉ là nợ. Đi qua đời nhau rồi vẫn thấy bàng hoàng, không hiểu bằng cách nào mà gặp, và cũng không hiểu bằng cách nào lại vẫn phải chia xa.
Cái rắc rối nhất chính là sự nhập nhằng của tình duyên, mơ hồ của tình cảm. Nhưng đứng trước một chiếc váy đẹp, đôi khi ta còn chẳng rõ cảm xúc của mình là yêu hay ghét nữa là, thế nên trái tim nếu đập nhiều quá mà lỗi nhịp, lý trí nghĩ suy quá mà bấn loạn, âu cũng là chuyện thường tình. Tôi không muốn nói đến chuyện tình yêu, bởi nếu là yêu mọi thứ có lẽ đã đơn giản hơn. Con người vốn có thói quen đổ lỗi mọi thứ cho tình yêu mà. Nhưng đằng này, nó lại là đôi ba xúc cảm lạc nhịp mà ta phải để nó chết yểu khi chưa kịp hình thành. Chỉ bởi vì không đúng người, không đúng lúc. Nó có thể đến khi ta đang yêu một người nào đó, hoặc thậm chí đang đau khổ vì một người nào đó. Nó cũng chưa lớn đến mức trở thành một người thứ ba, nhưng bạn biết đấy, cái gì mà ta không thể cho phép mình có được thì lại càng khiến ta nhớ rất lâu.
Cái cảm giác không có được và không thể cho phép mình có được khác nhau rất nhiều. Khi mong muốn có được ai đó, mọi điều ta làm, ta nghĩ đều để hướng về họ. Thậm chí, nó như là ta luôn chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc bỏ trốn, chỉ cần người ấy bằng lòng nắm lấy tay là có thể vứt bỏ tất cả để đi đến cùng trời cuối đất. Nhưng... nếu ta thậm chí không thể cho phép mình, mọi ý nghĩ dù là nhỏ nhất cũng là tội lỗi. Không thể nắm lấy dẫu bàn tay ấy có chờ đợi, bởi ta cũng như nhiều người, hầu như hèn nhát không dám chạy theo vài cảm giác điên rồ, không đủ sức mạnh để nuôi lớn nó. Đến tột cùng nó sẽ ra sao? Đó là điều ta sẽ luôn tự hỏi sau này, khi đã đi qua được thời điểm chông chênh nhưng còn lâu mới dứt bồi hồi. Tôi vẫn thường đùa với các cô gái trẻ xung quanh mình, rằng đừng tin vào cảm xúc của đàn ông. Họ có vẻ ưa mạo hiểm đấy, nhưng nhìn chung vào giây phút quyết định luôn chọn cảm giác an toàn. Dù vậy, tôi vẫn nghĩ với phụ nữ thì cũng thế thôi. Điều gì khiến bạn có thể chấm dứt một mối tình lâu dài, rời một bến đỗ ít ra là quen thuộc để nuôi dưỡng một xúc cảm khác vừa mới chớm? Không điều gì cả, trừ phi bạn chẳng bao giờ có trong đầu ý nghĩ gắn bó lâu dài với ai.
Thay đổi luôn là mạo hiểm, thay đổi trong tình cảm thì là nguy hiểm. Không ít người một sớm mai thức dậy, hốt hoảng thấy người mình vừa nghĩ đến trong đầu không phải là người yêu lâu năm mà là một hình bóng khác. Ừ thì ai chẳng có những phút giây đi chệch hướng. Nhưng cũng có thể cái hướng ấy mới là đường mà ta nên đi. Biết đâu. Vấn đề là ta cũng chẳng dám thử. Yêu cũng có thể trở thành một thói quen, thậm chí là thói quen đơn phương. Yêu một ai đó lâu, dù là yêu đơn phương, bộ não và trái tim dần hình thành một thói quen rằng nhớ nhung, đau khổ hay điên rồ đến mức nào vì người ấy cũng là thuận. Yêu mà! Nhưng nếu một ngày chẳng thấy buồn khổ vì họ nữa, ta lại thấy mình sai. Ai bảo yêu đơn phương là tự do. Tôi thấy còn bó buộc hơn gấp bội bởi luôn phải hờn ghen, đấu tranh, suy nghĩ với một nhân vật tưởng tượng. Mà vì tưởng tượng nên họ đâu có phán xét hay tha thứ được cho ta. Toàn là ta tự phán xét hay tha thứ cho chính mình. Khổ nỗi những người đang yêu đơn phương lại hay khắt khe với bản thân mình lắm.
Trong một cuốn truyện ngôn tình nào đó, tôi từng đọc được khái niệm “tình nhạt duyên sâu”, “tình sâu duyên nhạt”. Tình là cái khiến người ta không ngừng nhớ về nhau, nhưng để đưa đẩy đến với nhau có lẽ cần duyên nữa. Người có tình mà không được ở bên, kẻ vô tình mà bị duyên trói buộc đều là bi kịch. Có người từng kể tôi nghe một tình cảm mãi không thể chuyển hóa được của cô ấy. Gặp nhau khi còn trẻ, cô ấy đã “trót” có người yêu còn cậu bạn kia vẫn độc thân. Gặp lại nhau một thời gian sau đó, chút cảm mến thời xưa đang chực chờ bập bùng khiến cô ấy rung động thì cậu bạn lại rút điện thoại ra “alo” ngọt ngào với một cô gái nào đó đang sắp sửa được giới thiệu là bạn gái. Nói chung chuyện còn dài nữa, cứ loanh quanh, phấp phỏng hy vọng đuổi bắt nhau suốt mà chưa có đường giao nào để hai con người cùng dừng lại đúng thời điểm.
Trong cuốn Trường An loạn của Hàn Hàn, tác giả có hình dung về đế vương bằng mấy câu khiến tôi suýt sặc nước: “Đặt mình vào hoàn cảnh một người đàn ông, xung quanh có hàng trăm cô gái sắc nước hương trời và nghĩ, trước hoàn cảnh như vậy chàng ta có thể làm gì, dù nghĩ thế nào kết quả vẫn là: chẳng thể làm gì được, ngoài việc làm “chuyện ấy”.” Thế đấy, nghĩ nhiều nhưng đôi khi kết quả chỉ có một, lại là cái kết quả đã định trước từ lâu. Đôi khi, chỉ muốn vứt béng những băn khoăn hổ lốn mà rằng: Làm tới đi! Em muốn nhảy lên lưng một con ngựa hoang, tìm một người bạn đồng hành và đi miết. Anh hãy tới đưa em đi. Hoặc anh hãy “ừ” đi, em sẽ tìm đến và bắt cóc anh theo. Đôi khi là muốn làm vậy. Thật đấy!