Lòng tốt không đáy sẽ chỉ góp phần tạo nên sức ì và sự kiêu ngạo của đối phương, và cuối cùng sẽ bị bao phủ bởi những vết sẹo. Trong nhiều trường hợp, chúng ta nên biết cách từ chối. Đặc biệt, bạn phải như một tấm gương sáng, “cứu người khổ, nhưng không cứu người cờ bạc”, từ chối những người không xứng đáng để mình ra tay giúp đỡ, bảo vệ chính mình là điều quan trọng nhất.
1. Người không thực dụng và cơ hội
Người thực dụng có nghĩa là người chỉ biết tiền tài, vật chất trước mắt, chỉ biết đến bản thân mình mà không hề nghĩ cho người khác; cơ hội có nghĩa là sử dụng những tính toán nhỏ trong lòng, thể hiện sự thông minh của bản thân và không ngừng tìm kiếm những con đường tắt cho cuộc sống. Những người như thế này mơ mộng về việc "nhận được thứ gì đó mà không muốn bỏ công sức gì" mỗi ngày và họ bắt đầu yêu cầu sự giúp đỡ trước khi họ gặp khó khăn hoặc thậm chí thất bại. Họ ít khi nghĩ cho người khác, lại không có tài năng thực sự, không thể đem lại cho bạn bất cứ thứ gì, thay vào đó, họ sẽ dần hình thành thói quen nhờ bạn giúp đỡ khi gặp khó khăn. Bản chất con người cũng có một mặt tham lam, khi đã quen với hạnh phúc vô bờ bến sẽ ngày càng lười biếng, nếu bạn tiếp tục giúp đỡ sẽ chỉ khiến đối phương đòi hỏi, chèn ép không có điểm dừng. Sớm muộn gì anh ta cũng sẽ đeo bám cuộc đời bạn, và lúc này bạn không tài nào dứt ra được.
Điều này khiến tôi liên tưởng đến một nhóm người ăn xin rất phổ biến trước các danh lam thắng cảnh lớn hoặc các trạm xe điện ngầm. Có lẽ trong số họ cũng có kẻ đói, người tật, nhưng huyền thoại “ban ngày ăn xin, đã từng có người ngày đi xin, đêm đi nhảy trong quán” không phải là không có căn cứ. Ít nhất hầu hết trong số họ có những người coi ăn xin là một nghề, và thậm chí có một nhóm thao túng đứng đằng sau họ, đào tạo họ cách đóng giả người tàn tật, cách giả vờ nghèo, cách chọc phá người qua đường,... Chỉ cần đưa cái bát trước mặt bạn, nhiều người cảm thấy xấu hổ và đưa tiền, ở những danh lam thắng cảnh nổi tiếng đông đúc, họ thậm chí có thể kiếm tiền triệu một ngày. Hãy nghĩ lại về thực tại, nhiều người vẫn đang kiếm tiền bằng cách tự tay gánh gạch ngói bằng mồ hôi công sức của mình. Nhiều người lao động nhập cư dậy sớm và thức khuya, thậm chí có thể không kiếm được một trăm nghìn dù vắt kiệt sức lực.
2. Những người cư xử sai trái và dã man
Nhờ người khác giúp đỡ khi gặp khó khăn là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, một số người bản thân cũng có nhiều khuyết điểm, thói hư tật xấu rõ ràng, dù là thân thiết cũng phải cân nhắc kỹ lưỡng xem có nên giúp một tay không, nếu không thì chỉ có thể giúp kẻ hành hung, hổ báo. Nhất là khi một số người thân, bạn bè của chúng ta mắc phải những thói hư tật xấu như cờ bạc, rượu chè, hay nói dối để đòi tiền so đo, dùng tiền để làm hại người khác và xã hội thì chúng ta phải hết sức lưu ý. Hãy cẩn thận, không có gì đáng để có thể giúp đỡ.
Một số người, bạn đã giúp hàng chín mươi lần, nhưng không giúp lần cuối cùng. Họ sẵn sàng và dường như đã hoàn toàn quên ơn của chín mươi chín lần trước, và bám lấy lần cuối cùng để nhớ và chê trách. Sự phẫn uất sẽ lan tràn khắp nơi. Loại người này thường ích kỷ, trong mắt họ chỉ có được và bản thân không muốn mất, không cân nhắc xem đối phương có đủ nghị lực và khả năng để giúp bạn lần này hay không, cũng như không nghĩ đến việc đối phương có gặp khó khăn gì khi không giúp mình hay không. Cũng có người không có năng lực, không biết chí tiến thủ, liên tục cho người tiếp tay chọc gậy bánh xe, phá người khác, còn bản thân núp sau lưng. Đối mặt với một người như vậy, thật ra không cần thương xót nữa, không cần nể nang mà hãy dứt khoát từ chối giúp đỡ. Việc nhượng bộ lặp đi lặp lại và cân nhắc giúp nhiều lần cho người khác sẽ chỉ cho những người đó thêm ỉ lại, suy nghĩ xấu xa và giẫm lên nguyên tắc của bạn nhiều lần.
3. Những người không tin vào lời nói và không trung thực
Nhiều người sẽ điên cuồng để lại những lời ngon ngọt bên tai bạn khi họ nhờ giúp đỡ, và họ sẽ hứa bằng một bộ mặt chân thành. Nhưng hết lần này đến lần khác, họ đã không giữ lời hứa của mình, và không thực hiện những lời hứa, như thể không sao cả. Người có lời nói không đáng tin và không giữ lời rốt cuộc là người không đáng tin tưởng được. Nếu một người không giữ lời hứa đến hai lần và làm điều trái đạo đức, nên được đưa vào danh sách đen không nên giúp.
Điều này cũng cảnh báo chúng ta phải luôn mở rộng tầm mắt để biết nhận diện người, giúp đỡ người khác khi cần hãy lấy biên lai, khi cần ký hợp đồng thì phải ghi và cam kết rõ ràng nếu không lật lọng thì chỉ thêm mệt vào thân. Đương nhiên sẽ có nhiều phiền nhiễu hơn, dù sao mỗi người cũng phải sống cho mình! Kinh hãi hơn cả là những kẻ vô ơn bạc nghĩa, hai bộ mặt của người đi trước và kẻ sau, hành động trái ngược nhau thật sự rất kinh tởm.
Trong bất kỳ mối quan hệ nào, việc giúp đỡ người khác cả đời là không bao giờ giúp được, chỉ giải quyết được những khó khăn nhất thời. Vươn tay giúp đỡ là tình yêu thương, không giúp đỡ là nghĩa vụ. Lần này ta đã giúp ngươi, không yêu cầu ngươi phải đền đáp lại nhiều, ít nhất đừng vô ơn. Nên phải biết ơn sự giúp đỡ của người giúp, nếu không khi bạn gặp khó khăn lần sau, sẽ không thể trách người khác không giúp bạn. Bạn không nhất thiết phải thỏa hiệp nhiều lần vì điều không đáng, quan trọng nhất là sống hết mình và thoải mái.