Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, Trung Quốc chứng kiến sự thịnh suy của 24 triều đại với 494 vị hoàng đế. Tuy nhiên trong số đó, để được xưng là "Thiên cổ nhất đế" (Hoàng đế tài ba nhất) thì không có mấy người. Tần Thủy Hoàng chính là một vị hoàng đế như vậy. Ông được xưng tụng là hoàng đế tài ba nhất qua các thời đại. Đánh giá này là hợp lý bất kể trong quá khứ, hiện tại hay tương lai.
Lý do ngày xưa ông được mệnh danh là "Thiên cổ nhất đế":
Thống nhất 6 nước và thiết lập sự thống nhất của Trung Quốc
- Trước Tần Thủy Hoàng, Trung Quốc đang ở thời Xuân Thu Chiến Quốc, các hoàng tử chia rẽ, tranh đấu hàng trăm năm. Tần Thủy Hoàng phải mất mười năm mới tiêu diệt được 6 nước lần lượt và thành lập nhà nước tập trung thống nhất đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc.
Tần Thủy Hoàng là hoàng đế đầu tiên thống nhất Trung Hoa sau khi tiêu diệt sáu nước chư hầu, chấm dứt thời kỳ Chiến Quốc vào năm 221 TCN
- Sự thống nhất của Tần Thủy Hoàng không chỉ là sự hợp nhất các lãnh thổ mà còn là sự hội nhập về chính trị, kinh tế, văn hóa và các khía cạnh khác, đặt nền móng cho sự thống nhất và ổn định lâu dài của Trung Quốc. Kể từ đó, Trung Quốc tuy trải qua nhiều lần chia cắt trong lịch sử nhưng thống nhất vẫn luôn là xu hướng chủ đạo, không thể tách rời nỗ lực thống nhất của Tần Thủy Hoàng.
Tạo ra một loạt các hệ thống sâu rộng:
Hệ thống chính trị: Tần Thủy Hoàng xây dựng nên hệ thống hoàng đế và thiết lập quyền lực đế quốc tối cao, trở thành hạt nhân trong hệ thống chính trị của các triều đại phong kiến Trung Quốc. Đồng thời, ông thiết lập hệ thống ba quan và chín bộ trưởng, với sự phân công lao động rõ ràng, kiểm tra và cân bằng lẫn nhau, quản lý hiệu quả các công việc của quốc gia, ông thực hiện hệ thống các quận, huyện, tăng cường sự kiểm soát của chính quyền trung ương đối với các địa phương, đồng thời phá vỡ hệ thống phong kiến trước đây dễ dẫn đến tình trạng ly khai địa phương. Các hệ thống này được các triều đại phong kiến sau này tiếp tục và phát triển, ảnh hưởng đến cơ cấu chính trị của Trung Quốc trong hơn hai nghìn năm.
Hệ thống kinh tế: Thống nhất trọng lượng, thước đo và tiền tệ tạo điều kiện thuận lợi cho trao đổi kinh tế và thương mại, thúc đẩy phát triển kinh tế. Việc sử dụng các tiêu chuẩn thống nhất về trọng lượng và thước đo trên toàn quốc đã làm cho các giao dịch hàng hóa và thuế được chuẩn hóa hơn; đồng tiền thống nhất đã chấm dứt tình trạng hỗn loạn về tiền tệ ở nhiều quốc gia, tăng cường quản lý và kiểm soát nền kinh tế của đất nước, đồng thời mang lại sự đảm bảo chắc chắn cho sự thịnh vượng kinh tế của đất nước.
Thống nhất văn hóa và nâng cao sự gắn kết dân tộc:
Tần Thủy Hoàng ra lệnh “cùng văn cho sách” và biến Tiểu truyện của Tần thành chữ viết thống nhất cho cả nước. Động thái này có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc kế thừa và phát triển văn hóa Trung Hoa. Sự thống nhất về tính cách sẽ khắc phục được sự khác biệt về văn hóa giữa các vùng, giúp người dân ở các vùng khác nhau giao tiếp tốt hơn, đồng thời nâng cao bản sắc và sự gắn kết dân tộc. Ngay cả trong những biến đổi lịch sử của các thế hệ sau này, Trung Quốc đã trải qua nhiều cuộc hội nhập dân tộc và mở rộng địa lý, nhưng nhờ sự thống nhất về tính cách nên văn hóa luôn duy trì được lực hướng tâm và tính kế thừa mạnh mẽ.
Mở rộng lãnh thổ và củng cố phòng thủ biên giới quốc gia:
Tần Thủy Hoàng tấn công Hung Nô từ phía bắc và xây dựng Vạn Lý Trường Thành, chống lại sự xâm nhập của dân du mục phương bắc và bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của người dân và sản xuất nông nghiệp ở đồng bằng miền Trung. Vạn Lý Trường Thành đã trở thành biểu tượng vĩ đại của dân tộc Trung Hoa và là đại diện xuất sắc của công trình quân sự cổ xưa của Trung Quốc.
Vạn Lý Trường Thành đã trở thành biểu tượng vĩ đại của dân tộc
Lý do khiến hiện tại ông vẫn được mệnh danh là hoàng đế tài ba nhất:
Nghiên cứu lịch sử không ngừng đi sâu và số lượng khám phá khảo cổ học ngày càng tăng: Mặc dù Tần Thủy Hoàng có một số hành vi chuyên chế trong thời gian cai trị của mình, chẳng hạn như đốt sách và quấy rối Nho giáo, thực hiện các dự án xây dựng quy mô lớn... nhưng thành tựu của ông đã vượt xa những sai lầm của mình. Thông qua việc giải thích các tài liệu lịch sử và phân tích các bằng chứng khảo cổ học, các học giả hiện đại hiểu sâu hơn về vai trò quan trọng của Tần Thủy Hoàng trong việc thúc đẩy sự phát triển của lịch sử Trung Quốc. Vì vậy, danh hiệu “Thiên cổ nhất đế” của ông vẫn được thừa nhận rộng rãi trong thời hiện đại.
Khai sáng về quản lý quốc gia và tinh thần dân tộc: Hệ thống tập trung, hệ thống văn hóa và kinh tế thống nhất do Tần Thủy Hoàng thiết lập đã cung cấp tài liệu tham khảo và nguồn cảm hứng quan trọng cho việc cai trị các nước Trung Quốc cổ đại. Trong xã hội hiện đại, đoàn kết dân tộc, đoàn kết dân tộc, kế thừa văn hóa... vẫn là nền tảng quan trọng cho sự phát triển đất nước của Tần Thủy Hoàng, có giá trị tham khảo nhất định cho việc quản lý đất nước hiện đại. Đồng thời, tinh thần tiên phong, đổi mới và dám nghĩ dám làm của Tần Thủy Hoàng cũng trở thành một phần quan trọng trong tinh thần dân tộc Trung Quốc, truyền cảm hứng cho các thế hệ tương lai tiếp tục làm việc chăm chỉ vì sự thịnh vượng của đất nước.
Tiếp tục ảnh hưởng văn hóa: Các di sản văn hóa thời Tần Thủy Hoàng như Chiến binh và ngựa đất nung, Lăng Tần, ..., đã trở thành đại diện quan trọng của văn hóa Trung Quốc và có giá trị lịch sử và nghệ thuật cực kỳ cao. Các chiến binh và ngựa đất nung được mệnh danh là "Kỳ quan thứ tám của thế giới" vì quy mô hoành tráng, sự khéo léo tinh xảo và phong cách nghệ thuật độc đáo. Những di sản văn hóa này không chỉ là chứng nhân lịch sử của thời Tần Thủy Hoàng mà còn là báu vật quý giá của dân tộc Trung Hoa, ảnh hưởng của chúng vẫn tiếp tục tồn tại trong xã hội hiện đại.
Lý do sau này ông vẫn được coi là "Thiên cổ nhất đế":
Khái niệm thống nhất đã ăn sâu vào lòng người dân: Thành tựu lịch sử của Tần Thủy Hoàng trong việc thống nhất sáu nước đã khiến khái niệm thống nhất ăn sâu vào lòng người dân, và nó đã trở thành một trong những giá trị cốt lõi của dân tộc. Trong sự phát triển trong tương lai, dù Trung Quốc gặp phải những thách thức và cơ hội nào, thống nhất đất nước vẫn luôn là điều kiện tiên quyết và nền tảng quan trọng cho sự phát triển đất nước. Với tư cách là người lập quốc thống nhất, địa vị và ảnh hưởng lịch sử của Tần Thủy Hoàng sẽ luôn được ghi nhớ, danh hiệu “Hoàng đế bất diệt” của ông sẽ tiếp tục được các thế hệ tương lai ghi nhận.
Ý nghĩa tiên phong của việc xây dựng hệ thống: Hàng loạt hệ thống do Tần Thủy Hoàng thiết lập đã đặt nền móng cho sự phát triển của xã hội phong kiến Trung Quốc cổ đại, không thể bỏ qua ý nghĩa tiên phong của nó. Những hệ thống này thích ứng với nhu cầu phát triển xã hội lúc bấy giờ ở một mức độ nhất định và có tác động sâu sắc đến sự phát triển của lịch sử Trung Quốc. Trong sự phát triển xã hội trong tương lai, việc xây dựng hệ thống sẽ luôn là một phần quan trọng trong quản lý quốc gia. Các quan niệm và kinh nghiệm thực tế về xây dựng hệ thống của Tần Thủy Hoàng sẽ cung cấp những tài liệu tham khảo và nguồn cảm hứng hữu ích cho các thế hệ tương lai.
Vai trò liên kết của kế thừa văn hóa: Sự thống nhất về chữ viết là nền tảng quan trọng cho sự kế thừa văn hóa Trung Quốc, sáng kiến “chữ viết giống nhau” của Tần Thủy Hoàng đã tạo điều kiện cho sự tiếp nối và phát triển của văn hóa Trung Quốc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, giao lưu và hội nhập văn hóa ngày càng diễn ra thường xuyên, nhưng tính độc đáo và kế thừa của văn hóa Trung Quốc vẫn rất quan trọng. Đóng góp của Tần Thủy Hoàng vào việc thống nhất văn hóa sẽ tiếp tục là mắt xích kế thừa văn hóa Trung Hoa, kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai của dân tộc Trung Hoa. Vì vậy, địa vị lịch sử của ông sẽ tiếp tục được củng cố và nâng cao.