Nhà tâm lý học lỗi lạc Daniel Goleman sau nhiều năm nghiên cứu đã đưa ra 5 từ khoá quan trọng khi nói về thông minh cảm xúc và làm sao để nhận diện một người có chỉ số EQ cao. Đó là: Tự đánh giá (self-awareness); Tự điều chỉnh (self-regulation); Tự tạo động lực (self-motivation); Khả năng đồng cảm (empathy); Kĩ năng quản lý các mối quan hệ xã hội (social skills).
Trí tuệ cảm xúc là gì?
Trí tuệ cảm xúc là khả năng hiểu và quản lý cảm xúc trong khi nhận ra và hiểu cảm giác của người khác. Phẩm chất này cho phép một người điều chỉnh hành vi của mình và xác định cách họ phản ứng với người khác cho phù hợp.
Nơi làm việc đòi hỏi phải đối phó với nhiều cá nhân khác nhau. Một người có trí tuệ cảm xúc cao, như một nhân viên an ninh, sẽ xuất sắc khi giữ được bình tĩnh dưới áp lực, xử lý xung đột một cách khéo léo, lắng nghe một cách đồng cảm và phản hồi một cách xây dựng trước những lời chỉ trích.
Chỉ số cảm xúc và trí thông minh đối lập nhau phân biệt giữa trí thông minh bạn cần để giải quyết các bài toán phức tạp và trí thông minh bạn cần để hiểu được sự phức tạp trong cảm xúc và hành vi của con người.
Vậy những ngành nghề nào thích hợp dành cho những người có chỉ số EQ cao?
1. Trưởng phòng quan hệ công chúng
Quản lý quan hệ công chúng có trách nhiệm phát ngôn thay mặt cho một cá nhân hoặc một tổ chức. Để phát triển như một chuyên gia quan hệ công chúng trong thời đại thông tin, bạn cần nhiều hơn là trí thông minh học thuật.
Quản lý quan hệ công chúng là ngành phù hợp với người EQ cao.
Trí tuệ cảm xúc là phẩm chất quyết định trong việc phát triển con đường sự nghiệp thành công trong quan hệ công chúng. Ví dụ, nhận thức bản thân cao là một thành phần quan trọng của trí tuệ cảm xúc, và nó giúp một cá nhân giữ được bình tĩnh, nhận thức và nhận ra cảm xúc của công chúng. Khả năng đó quyết định thông tin mà một nhà quản lý quan hệ công chúng công bố cho công chúng.
Giống như các nhà quản lý nhân sự, nghề quan hệ công chúng cũng đi kèm với một số tranh cãi, và một chuyên gia có khả năng tự kiểm soát trí tuệ cảm xúc sẽ hạn chế việc bị mất bình tĩnh khiến ảnh hưởng đến quan điểm của cùng một công chúng mà họ nên tác động. Tự kiểm soát là một phẩm chất được tìm thấy ở những người có trí tuệ cảm xúc cao bắt nguồn từ nhận thức bản thân cao hơn.
2. Giáo viên
Giảng dạy là quá trình truyền đạt thông tin đến đối tượng mục tiêu. Phần dễ dàng khi làm giáo viên là truyền đạt kiến thức. Nhưng phần khó nhất khi làm nghề này là nhận ra sự độc đáo của từng đối tượng mục tiêu. Một lớp học gồm hai mươi học sinh sẽ có hai mươi khả năng học tập khác nhau và việc truyền bá thông tin đến những nhóm đa dạng này và đảm bảo rằng mỗi người trong số họ đều được đáp ứng nhu cầu kiến thức lẫn về mặt cảm xúc.
Giáo viên là ngành phù hợp với người EQ cao.
Một sự nghiệp giảng dạy thành công đòi hỏi phải có ý chí và động lực tuyệt đối, đặc biệt là khi giáo viên cần tạo ra một môi trường học tập hiệu quả. Một giáo viên thông minh về mặt cảm xúc sẽ thúc đẩy học sinh tốt hơn trong khi sử dụng các kỹ năng quan sát để hiểu được hành vi và sức khỏe tâm lý của họ.
Thông thường, giáo viên phải xử lý nhiều hành vi gây rối từ học sinh của mình và việc xử lý những hành vi như vậy đòi hỏi trí tuệ cảm xúc ở mức cao. Những nhà giáo dục như vậy không thể nhanh chóng nổi giận và trút giận lên người học. Họ có nhiều khả năng nghiên cứu hành vi nói trên và cố gắng liên kết nó với các nguyên nhân xã hội và môi trường cần được chú ý.
Nếu không có trí tuệ cảm xúc, giáo viên khó thành công trong vai trò cố vấn khi không thể đồng cảm với những học sinh này, hay phụ huynh và đồng nghiệp của họ. Những người đồng cảm có xu hướng là những giáo viên có thể cảm nhận cảm xúc của người khác, và đôi khi phải đánh đổi bằng cảm xúc của chính mình.
3. Nhà tâm lý học
Giống như nhân viên xã hội , các nhà tâm lý học giúp người khác sống tốt hơn. Một nhà tâm lý học phải có trí tuệ cảm xúc cao, thậm chí có thể cao hơn những người cần có trong các ngành nghề khác, vì công việc của họ liên quan đến việc giải quyết cảm xúc của người khác và cảm xúc của chính họ.
Nhà lâm lý cũng phù hợp với người EQ cao.
Bạn có thể là một nhà tâm lý học giỏi nếu bạn có thể định nghĩa cảm xúc của mình và hiểu tại sao bạn lại cảm thấy theo một cách nhất định mỗi lần. Khả năng hiểu cảm xúc của bạn có nghĩa là bạn cũng có thể giúp người khác đối phó với cảm xúc của họ.
Thông thường, các nhà tâm lý học gặp phải những bệnh nhân đang trên bờ vực suy sụp tinh thần, và họ phải lựa chọn từ ngữ cẩn thận khi giúp bệnh nhân đối mặt với những con quỷ của họ. Việc lựa chọn từ ngữ, thời gian giữa các từ và cảm giác kiểm soát giúp các nhà tâm lý học thành công trong các can thiệp điều trị của họ.
Trí tuệ cảm xúc cao cũng mang lại cho nhà tâm lý học khả năng tự nhiên để tư vấn và thông cảm với bệnh nhân của họ. Cuối cùng, làm việc như một nhà tâm lý học có thể làm cạn kiệt năng lượng cảm xúc của bạn, vốn rất mệt mỏi về mặt cảm xúc, và cảm xúc của bệnh nhân đòi hỏi khả năng giải quyết các vấn đề sức khỏe tâm thần của họ trong khi vẫn duy trì sự ngắt kết nối về mặt cảm xúc.
Những người có trí tuệ cảm xúc có thể suy nghĩ và cảm nhận một cách logic, khiến họ phù hợp nhất với con đường sự nghiệp trong ngành tâm lý học.
4. Dịch vụ chăm sóc khách hàng
Một nghề khác đòi hỏi trí tuệ cảm xúc cao là nhân viên dịch vụ khách hàng. Trong một ngày bình thường, nhân viên dịch vụ khách hàng làm việc như một nhân viên liên lạc của công ty, cung cấp cho khách hàng thông tin về sản phẩm và dịch vụ của công ty, trả lời các câu hỏi và giải quyết các vấn đề mới phát sinh, đôi khi là đồng thời. Đây là một nghề nghiệp tiêu hao cảm xúc, điều này giải thích tại sao nó lại nằm trong danh sách các công việc đòi hỏi trí tuệ cảm xúc.
Những cá nhân có trí tuệ cảm xúc có thể trở thành đại diện dịch vụ khách hàng hiệu quả vì họ không để bản thân bị kích động hoặc thất vọng, một kỹ năng được đánh giá cao trong lĩnh vực quản trị kinh doanh. Đây là đặc điểm đáng mong muốn nhất vì căng thẳng có thể tăng cao khi giao dịch với khách hàng tức giận, người không đủ kiên nhẫn để lắng nghe các đề xuất của đại diện.
Nếu một đại diện khách hàng mất bình tĩnh, không biết cuộc trao đổi với một khách hàng cũng tức giận như vậy sẽ kết thúc như thế nào. Thường thì, việc đối phó với những khách hàng không hài lòng và tức giận rõ ràng đòi hỏi phải bày tỏ sự thông cảm thực sự và lời xin lỗi chân thành.
Kỹ năng trí tuệ cảm xúc giúp nhân viên dịch vụ khách hàng hiểu rằng bình luận của khách hàng không phải là lời công kích cá nhân nhắm vào họ và phản hồi của họ không nên mang tính cá nhân mà phải mang tính chuyên nghiệp.
5. Luật sư
Nghề luật sư cũng đòi hỏi người có EQ cao.
Luật sư là nghề hội tụ tất cả những câu chuyện nhân tình thế thái, những nỗi buồn, góc khuất của cuộc đời, số phận con người. Thế nhưng trước những khó khăn, áp lực và sự gian truân trong công việc, người luật sư phải luôn giữ được sự bình tĩnh và bản lĩnh đối mặt với mọi tình huống. Người luật sư có nhiệm vụ đồng hành với người dân trong việc bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý. Để trở thành một người luật sư thực sự có bản lĩnh thì kiến thức pháp luật, kiến thức xã hội phải sâu sắc, phải am hiểu tường tận về văn hóa, văn chương, xã hội, lịch sử chứ không chỉ đơn thuần là gói gọn trong những văn bản luật.
Bên cạnh đó, người ‘thầy cãi’ phải có kiến thức chung về thế giới, phải có sự nhạy cảm của một nhà tâm lý, có góc nhìn của nhà xã hội học, phải có khả năng đối đáp tốt, đặc biệt phải luôn duy trì bản lĩnh bình tĩnh, tự tin trước mọi tình huống trước "vành móng ngựa". Hiểu luật, biết luật nhưng quan trọng phải biết truyền tải cho người khác nghe, hiểu và tâm phục, khẩu phục.
Một điều không thể thiếu của người luật sư đó là kỹ năng biết lắng nghe người khác nói. Nghề luật sư đòi hỏi thực tế và kinh nghiệm, phải đọc và biết suy luận. Phải nghe và quan sát người khác nói gì để từ đó đi sâu vào phản biện một cách thuyết phục từng vấn đề. Nếu người luật sư không có bản lĩnh, không có kiến thức pháp luật sâu rộng, không có trí tuệ cảm xúc thì rất khó tồn tại với với nghề.
6. Người lập kế hoạch sự kiện
Người lập kế hoạch sự kiện, đám cưới, đám tang... làm việc hướng tới các mục tiêu khác nhau nhưng sẽ làm việc với những cá nhân có cảm xúc mạnh. Những cá nhân lập kế hoạch đám cưới lo lắng về việc chuẩn bị mọi thứ trước ngày cưới, thường đòi hỏi kỹ năng giải quyết xung đột. Trong khi đó, những cá nhân lập kế hoạch tang lễ buồn vì mất đi người thân yêu trong khi vẫn cần phải điều hướng các quyết định liên quan đến tang lễ.
Một sự nghiệp thành công với tư cách là người lập kế hoạch đám cưới hoặc tang lễ có nghĩa là phải biết quan tâm và tôn trọng mối quan tâm của những người tin tưởng giao cho bạn nhiệm vụ đầy thử thách. Việc cân nhắc mối quan tâm của người khác cũng có nghĩa là từ bỏ niềm tin cá nhân và kết hợp mong muốn và sở thích của họ, ngay cả khi chúng không hợp lý.
Lên kế hoạch cho một đám cưới hoặc đám tang cũng giống như việc lấy tầm nhìn của người khác và tổ chức sự kiện để phản ánh tầm nhìn đó. Bạn không thể làm được điều đó nếu bạn không có kỹ năng dành thời gian để hiểu đúng những gì họ muốn.
7. Chính trị gia
Các chính trị gia đại diện cho công chúng ở nhiều cương vị khác nhau trong bối cảnh chính quyền đã được thiết lập. Những thách thức liên quan đến các "ghế" chính trị khác nhau phụ thuộc vào vị trí của một chính trị gia trong chính quyền. Các chính trị gia đại diện cho cộng đồng địa phương không có đủ số lượng người đại diện để so sánh với một chính trị gia phụ trách toàn bộ một tiểu bang, như thống đốc.
Về cơ bản, các chính trị gia phải gánh vác lợi ích của cử tri trên vai, và điều này có thể gây choáng ngợp về mặt cảm xúc. Thậm chí còn phức tạp hơn nếu cử tri có những nhu cầu đa dạng, cạnh tranh, và chính trị gia phải quyết định vấn đề nào là ưu tiên và vấn đề nào nên gạt sang một bên. Những quyết định như vậy dẫn đến tranh cãi, đòi hỏi trí tuệ cảm xúc của chính trị gia.
Một chính trị gia có trí tuệ cảm xúc có thể đưa ra quyết định dựa trên mọi thông tin có sẵn để đảm bảo rằng họ đưa ra lựa chọn sáng suốt và làm gương, cho thấy trí tuệ cảm xúc giúp họ duy trì sự công bằng.
8. Nhà phân tích tiếp thị, marketing
Phân tích tiếp thị, marketing là ngành phù hợp với người EQ cao.
Các nhà phân tích tiếp thị cũng là một nhóm chuyên gia khác cần có trí tuệ cảm xúc cao. Một ngày làm việc điển hình của một nhà phân tích thị trường bao gồm việc phân tích nhiều loại dữ liệu khác nhau, đặc biệt là những dữ liệu xác định nhu cầu và sở thích của khách hàng, và sử dụng dữ liệu đó để tư vấn cho công ty về những nỗ lực phù hợp mà công ty nên thực hiện để giới thiệu sản phẩm mới của mình đến khách hàng tiềm năng.
Việc đưa ra quyết định về những gì khách hàng có thể cần đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc đáng kể, chẳng hạn như cố gắng suy nghĩ như khách hàng. Các kỹ năng trí tuệ cảm xúc có thể giúp các nhà phân tích tiếp thị phát triển mạnh mẽ vì họ biết cách đặt mình vào vị trí của người khác và quyết định điều gì là thiết yếu trong một sản phẩm.
Tuy nhiên, các kỹ năng trí tuệ cảm xúc có thể giúp nhà phân tích thị trường cân nhắc giá cả hợp lý cho các đối tượng cụ thể trong khi chỉ cho công ty thấy thị trường mục tiêu hứa hẹn lợi nhuận tốt nhất. Các kỹ năng tương tự cũng có thể giúp các nhà quản lý này dự đoán phản ứng của khách hàng đối với chiến dịch tiếp thị và ở vị trí tốt khi nghĩ về cách quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ.
Cuối cùng, số lượng cá nhân tham gia vào một chiến dịch tiếp thị duy nhất đòi hỏi trí tuệ cảm xúc cao để tôn trọng và cân nhắc đến lợi ích cạnh tranh của khách hàng và công ty, phù hợp với văn hóa công ty.
Trí tuệ cảm xúc có đủ để thành công trong những nghề này không?
Trí tuệ cảm xúc dự đoán hiệu suất công việc của một người. Tuy nhiên, việc tiếp xúc thường xuyên giữa các cá nhân với nhiều nhóm người khác nhau có thể trở nên quá sức đối với bất kỳ cá nhân nào, bất kể trí tuệ cảm xúc cao.
Cảm xúc đóng vai trò trung tâm trong các mối quan hệ của con người và một chuyên gia phải tìm cách kết nối về mặt cảm xúc với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp tại nơi làm việc. Cá nhân phải quản lý cảm xúc của mình và hướng suy nghĩ của mình để đưa ra các hành động phù hợp và thực tế.
Cảm xúc để tự do có thể làm mất đi logic và lý lẽ chính đáng, ngay cả trong những mối quan hệ bền chặt. Trí tuệ cảm xúc khó có thể đủ để giải quyết tất cả những cảm xúc định hình cuộc sống con người hàng ngày của chúng ta, do đó cần có các dịch vụ đào tạo giảm leo thang trong giải quyết xung đột.