Từ xa xưa, ông cha ta đã truyền lại quan niệm rằng lòng hiếu thảo không chỉ dừng lại ở việc phụng dưỡng cha mẹ lúc sinh thời mà còn tiếp tục ngay cả khi họ đã khuất núi. Việc tổ chức tang lễ chu toàn, đúng nghi thức được xem là một cách thể hiện lòng thành kính, sự tiếc thương và mong muốn người đã khuất được an nghỉ nơi chín suối. Chính vì vậy, câu tục ngữ "Bảy không chôn cha, tám không chôn mẹ" ra đời, như một lời nhắc nhở con cháu cần chú trọng đến từng chi tiết trong việc lo liệu hậu sự cho cha mẹ.
Vậy ý nghĩa cụ thể của câu tục ngữ này là gì? Theo quan niệm dân gian, “bảy” và “tám” ám chỉ những ngày có số 7 và 8 trong tháng âm lịch, ví dụ như mùng 7, 17, 27 hoặc mùng 8, 18, 28. Khi cha qua đời, con cháu kiêng kỵ tổ chức an táng vào những ngày có số 7; tương tự, nếu mẹ qua đời, gia đình sẽ tránh chôn cất vào những ngày có số 8.
Tổ tiên dặn "Bảy không chôn cha, tám không chôn mẹ", con cháu nên nhớ, đừng mắc phải (Ảnh minh hoạ)
Người xưa tin rằng việc chôn cất vào những ngày này là không tốt, có thể mang đến những điều không may mắn cho gia đình. Việc trì hoãn tang lễ cũng được xem như một cách để con cháu bày tỏ lòng thương tiếc, níu kéo thêm chút thời gian bên cạnh người thân yêu trước khi vĩnh biệt.
Bên cạnh yếu tố tâm linh, câu tục ngữ còn được lý giải dựa trên học thuyết Âm Dương. Nam giới thuộc Dương, tượng trưng cho sức mạnh và sự hoạt động. Số 7 được coi là số Dương mạnh, vì vậy chôn cất cha (nam giới) vào ngày có số 7, tức là lúc Dương khí vượng, sẽ tạo nên sự mất cân bằng Âm Dương, không tốt cho người đã khuất và cả gia đình. Tương tự, nữ giới thuộc Âm, số 8 đại diện cho Âm khí. Chôn cất mẹ (nữ giới) vào ngày có số 8, khi Âm khí thịnh, cũng được cho là gây mất cân bằng Âm Dương, ảnh hưởng đến phong thủy và vận khí của gia đình.
(Ảnh minh hoạ)
Một số quan niệm dân gian khác lại liên hệ câu tục ngữ với cách chơi chữ. Chôn cất nam giới vào ngày có số 7 được gọi là “mồ bảy”, nghe gần giống với “mồ mả vợ”, khiến người ta lo ngại người vợ sẽ gặp điều không may. Còn việc chôn cất nữ giới vào ngày có số 8 đôi khi được gọi là “tám chết”, gợi liên tưởng đến hình ảnh con rùa, biểu tượng của sự chậm chạp, bất hạnh.
Tóm lại, "Bảy không chôn cha, tám không chôn mẹ" là một câu tục ngữ thể hiện sự tinh tế trong văn hóa tâm linh của người Việt. Dù dựa trên niềm tin tâm linh hay cách lý giải Âm Dương, câu nói này đều phản ánh lòng hiếu thảo, sự kính trọng của con cháu đối với cha mẹ, đồng thời gửi gắm mong muốn về sự bình an, may mắn cho gia đình. Trong xã hội hiện đại, tuy không còn quá câu nệ vào những quan niệm này, nhưng việc hiểu rõ ý nghĩa của câu tục ngữ vẫn giúp chúng ta trân trọng những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
* Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo