Khi có ý định mua đất để sử dụng hay kinh doanh bất động sản, một vấn đề thường được không ít người đặc biệt lưu ý là mảnh đất đó có thuộc quy hoạch hay không.
Đất quy hoạch chính là vùng đất nằm trong kế hoạch sử dụng đất ở từng địa phương, phân theo từng mục đích sử dụng và được chia thành từng kỳ trong một khoảng thời gian nhất định. Ví dụ một số quy hoạch đất đai phổ biến như là quy hoạch xây dựng khu dân cư, quy hoạch đường sắt, quy hoạch làm đường giao thông.
Đất nằm trong quy hoạch sẽ bị hạn chế một số quyền lợi nhất định của người sử dụng đất. Chẳng hạn như người mua sẽ gặp nhiều khó khăn, hạn chế trong việc xin giấy phép để sửa chữa nhà, thi công, cải tạo.
Cách kiểm tra xem một mảnh đất có nằm trong quy hoạch và tra cứu quy hoạch ở đâu?
Có 6 cách đơn giản để kiểm tra quy hoạch đất:
Cách 1: Người dân có thể xem quy hoạch sử dụng đất tại trụ sở UBND cấp xã nơi có đất liên quan đến quy hoạch sử dụng đất đó.
Người dân có thể đến UBND cấp xã, phường, thị trấn để gặp gỡ cán bộ phụ trách địa chính khu vực, xin thông tin quy hoạch đất tại địa bàn. Cách thức này phù hợp với việc giao dịch đất giữa những người trong cùng khu vực.
Cách 2: Xem quy hoạch sử dụng đất tại trụ sở UBND cấp huyện nơi có đất.
Cách 3: Xem quy hoạch sử dụng đất thông qua cổng thông tin điện tử của UBND cấp huyện nơi có đất.
Cách 4: Nộp phiếu yêu cầu cung cấp dữ liệu đất đai đến Trung tâm dữ liệu và thông tin đất đai thuộc Tổng cục Quản lý đất đai hoặc văn phòng đăng ký đất đai.
Người dân có thể đến trực tiếp Văn phòng đăng ký đất đai quận, huyện nơi có thửa đất để nộp hồ sơ xin trích lục thông tin.
Cách tra cứu này có độ tin cậy cao, tra cứu được hàm lượng thông tin nhiều. Tuy nhiên, cách này mất thời gian hơn các cách kể trên.
Cụ thể theo Điều 11 Thông tư 34/2014/TT-BTNMT quy định về xây dựng, quản lý, khai thác hệ thống thông tin đất đai, để xin được cung cấp thông tin đất đai (bao gồm thông tin quy hoạch), người dân cần nộp phiếu yêu cầu cung cấp dữ liệu đến các cơ quan nói trên.
Việc yêu cầu cung cấp thông tin về quy hoạch sử dụng đất đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt không mất phí.
Cách 5: Kiểm tra thông tin quy hoạch trên sổ đỏ. Theo đó, thông tin quy hoạch sẽ được ghi trực tiếp tại phần ghi chú trong sổ đỏ, trong đó thể hiện rõ phần đất (diện tích bao nhiêu m2) thuộc diện quy hoạch gì, khi bị thu hồi có được đền bù không.
Ví dụ, nếu một phần diện tích đất thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình đã được công bố trong kế hoạch sử dụng đất của địa phương thì trong mục ghi chú của sổ đỏ sẽ ghi rõ “Thửa đất có …m2 đất thuộc hành lang bảo vệ an toàn công trình… (ghi rõ tên công trình)”.
Cách 6: Liên hệ cơ quan chức năng có thẩm quyền để hỏi thông tin quy hoạch. Người dân có thể đến trực tiếp Phòng tài nguyên và môi trường quận/huyện nơi có đất để hỏi cụ thể về thông tin quy hoạch. Dựa trên thông tin nhà đất mà người dân cung cấp, cán bộ chức năng sẽ tra cứu bản đồ quy hoạch và giải đáp cho họ biết mảnh đất đó có nằm trong khu quy hoạch nào hay không.
Cách kiểm tra quy hoạch đất này an toàn và có độ chính xác cao, tuy nhiên mất khá nhiều thời gian và công sức, nhất là khi người dân không ở gần trung tâm hành chính. Trường hợp số lượng người có nhu cầu kiểm tra đất quy hoạch quá đông cũng có thể dẫn đến tình trạng quá tải, mất thời gian chờ đợi bởi cơ quan Nhà nước không thể phản hồi kịp hết những thắc mắc.
Ngoài ra, hiện nay cũng có nhiều ứng dụng tra cứu quy hoạch trực tuyến với giao diện trực quan, dễ sử dụng. Theo luật sư Hà, người dân chỉ cần sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng,… có kết nối internet để tải về, cài đặt và làm theo hướng dẫn là có thể xem thông tin quy hoạch đất liên quan đến khu vực mà mình quan tâm.
Bên cạnh đó, người dân có thể áp dụng cách sau đây để kiểm tra mảnh đất mình muốn mua có nằm trong diện quy hoạch hay không.
Dựa vào thông tin trên sổ đỏ
Với những mảnh đất đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ), thông tin quy hoạch thường được ghi trực tiếp tại phần ghi chú trong sổ đỏ, nêu rõ đất thuộc diện quy hoạch gì.
Đất nằm trong quy hoạch sử dụng đất đã được công bố mà chưa có kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện thì vẫn được quyền mua bán, tặng cho, thừa kế, thế chấp… Trường hợp đất đã có kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện thì người sở hữu, sử dụng đất trong khu vực phải tiến hành chuyển mục đích sử dụng đất và thu hồi đất theo kế hoạch đưa ra, được thực hiện các quyền của người sử dụng đất nhưng không được xây dựng mới nhà ở, công trình, trồng cây lâu năm. Trường hợp người sử dụng đất có nhu cầu cải tạo, sửa chữa nhà ở, công trình hiện có thì phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho phép.
Khi nắm bắt được thông tin quy hoạch trên, người mua sẽ đưa ra được quyết định có nên mua mảnh đất đó hay không.
Tra cứu trực tuyến
Hiện nay, hầu hết UBND các quận, huyện đã xây dựng trang thông tin điện tử, trên đó đăng tải các thông tin về kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất. Nhiều tỉnh còn có phần mềm xem quy hoạch.
Để tìm kiếm thông tin thửa đất, người dân sẽ phải nhập các thông số như: số tờ, số thửa hoặc tìm theo tọa độ (các thông tin này đều có ghi trong sổ đỏ) để ứng dụng hoặc website trả kết quả về.
Ví dụ, muốn tra cứu thông tin quy hoạch Hà Nội, người dân có thể truy cập vào “Cổng thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất” của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội. Trên trang này, quy hoạch sử dụng đất được cập nhật chi tiết theo từng quận, kèm theo bản đồ hiện trạng, bản đồ quy hoạch. Còn muốn tra cứu thông tin quy hoạch TP.HCM, có thể sử dụng app hoặc website “Thông tin quy hoạch TP.HCM” làm công cụ tra cứu.