Người xưa trồng cây, con cháu được hưởng bóng mát. Nhưng đôi khi chúng ta bỏ qua một chân lý, đó là “Chinh phục nước thì dễ, giữ nước mới khó”. May thay, người xưa đã hiểu chân lý này từ lâu nên đã đúc kết một câu nói phổ biến để cảnh báo chúng ta rằng: là: "Không ai giàu ba họ" (ba thế hệ).
Như chúng ta đã biết, tục ngữ được đúc kết từ kinh nghiệm sống của con người ngày xưa. Mặc dù nhiều câu nói thông dụng ngày nay có thể không còn áp dụng được do thời đại khác nhau nhưng chúng vẫn có cơ sở để tham khảo. Và câu tục ngữ này có nghĩa là nếu chỉ truyền của cải vàng bạc cho con cháu thì nhiều nhất không quá ba đời, gia đình sẽ xa xút. Có thể thấy, việc chỉ truyền lại của cải cho thế hệ mai sau là một quyết định hết sức thiếu sáng suốt. Chỉ khi thực sự biết rằng sự giàu có là điều khó có được thì con người mới có thể trân trọng nó hơn.
Dù ai cũng hy vọng con cháu mình có thể sống tốt nhưng cũng không được nuông chiều chúng quá mức. Gặp được con cháu thông minh thì không sao, nhưng gặp phải người ngu dốt thì cuối cùng sẽ trở thành một "phá gia". Chúng không hiểu rằng tiền bạc khó kiếm được, ngược lại chúng chỉ phung phí mà thôi. Có lẽ của cải cha mẹ để lại cũng đủ để họ phung phí cả đời, nhưng thế hệ sau của họ thì sao? Nếu người như vậy mà không có học thức thì thế hệ sau sớm muộn cũng sẽ bị hao hụt tài sản của gia đình.
Điều này cũng giống như nhiều thế hệ giàu có thứ hai trong xã hội ngày nay, họ ỷ vào cha mẹ để làm giàu nên bắt đầu làm những việc ác. Anh ta thường gây ra đủ thứ rắc rối và sau đó nhờ bố mẹ dọn dẹp mớ hỗn độn. Nhưng bạn có để ý rằng hiện tượng này thường xảy ra ở những gia đình có lịch sử khá ngắn ngủi nhưng lại hiếm khi xảy ra ở những gia đình thực sự giàu có và có nề nếp gia phong? Đó là vì họ còn hiểu được một chân lý khác, đó là: Đạo đức cần truyền lại cho mười đời.
Trên thực tế, câu tục ngữ này vốn xuất phát từ những gì Mạnh Tử đã nói: Một gia đình đạo đức có thể tồn tại hơn mười thế hệ, sau đó là trồng trọt và đọc sách, sau đó là thơ và sách, và của cải. Nhưng vì câu này quá dài nên dần dần phát triển thành câu tục ngữ mà chúng ta biết hiện nay. Và ý nghĩa của câu này cũng rất đơn giản, đó là nó muốn nói với chúng ta rằng, muốn gia tộc truyền thừa lâu dài thì chúng ta phải chú trọng đến việc trau dồi đạo đức cho con cháu.
Đối với con cháu, điều quan trọng không phải là của cải mà là để chúng hiểu được nguyên lý sống và cách làm. Là một nền văn minh cổ xưa, nước ta luôn coi trọng đạo đức con người. Dù kết bạn hay làm việc gì đó, điều đầu tiên và quan trọng nhất mà mọi người coi trọng là tính cách của một người. Và điều này cũng chính là nhờ sự dạy dỗ của gia đình, những gia đình này sẽ hình thành cho con cái quan điểm sống đúng đắn, lòng dũng cảm chiến đấu, tinh thần đấu tranh mạnh mẽ và khát khao tiến bộ ở con cái để không bị loại trừ do bị đào thải sự tiến bộ của xã hội.
Trên thực tế, đây cũng là nguyên tắc giống như “dạy người câu cá còn hơn cho cá”. Nếu bạn chỉ để lại một số tiền lớn cho con cháu, điều đó sẽ chỉ giúp họ có đủ cơm ăn, áo mặc cho một người, nhưng đó không phải là giải pháp lâu dài.