Câu nói: "Món không bày ba, đũa không chia năm, chỗ không xếp sáu" là một ví dụ điển hình. Câu này không chỉ đơn thuần nói về cách bày trí bàn ăn mà còn ẩn chứa những ý nghĩa sâu xa về cách ứng xử và tôn trọng nhau trong giao tiếp.
Món không bày ba
Phần này của câu tục ngữ nói đến việc tránh bày ba món ăn cạnh nhau trên bàn ăn. Trong văn hóa Á Đông, con số ba đôi khi được liên kết với các nghi lễ tế lễ hoặc tang lễ, nơi ba đĩa món thường được dâng cúng cho các vong hồn. Do đó, việc bày ba món trong bữa ăn có thể gợi lên những liên tưởng không may mắn hoặc không phù hợp, khiến không khí bữa tiệc trở nên nặng nề và thiếu sự thoải mái giữa các thực khách.
Ngoài ra nếu trên bàn ăn chỉ có 3 đĩa sẽ khiến người ta cảm thấy bữa ăn quá đơn giản, đạm bạc, thậm chí nếu có khách đến dùng bữa, họ sẽ cảm thấy gia chủ quá xuề xòa, thiếu tôn trọng.
Đũa không chia năm
Năm đũa trong bữa ăn có thể gợi lên cái gọi là “sự không đồng nhất” hoặc “thiếu hòa hợp”. Trong truyền thống, đũa thường được sử dụng theo cặp, tượng trưng cho đôi lứa, đồng điệu và hòa hợp. Việc sử dụng một số lượng đũa lẻ, như năm chiếc, có thể được coi là sự bất hòa, gây ra những ý nghĩa tiêu cực. Điều này có thể ảnh hưởng đến cách mọi người cảm nhận về sự ấm cúng và thân mật của bữa tiệc, làm giảm đi ý nghĩa của việc quây quần và thưởng thức món ăn cùng nhau.
Chỗ không xếp sáu
Điều này có nghĩa là không nên ăn sáu người một bàn. Một là khi chỉ có 6 người ăn mà chỉ ngồi bàn hình vuông, thì xét từ góc độ tổng thể bố cục, nó nhìn như con rùa có bốn chân kèm theo 1 đâu và 1 đuôi. Điều trớ trêu là dân gian sử dụng câu nói sáu người chớ ngồi trên ghế rùa.
Thứ hai là trong bữa những bữa tiệc thời xưa, bàn thường được trang bị tiêu chuẩn cho tám người, khách sẽ tự động lấp đầy chỗ trống. Nếu chỉ có 6 người ngồi như vậy có nghĩa là tỷ lệ trống ghế rất cao, 6 người không thể ăn hết 8 suất, là lãng phí đồ ăn.
Những quy tắc này không chỉ phản ánh sự tinh tế trong cách tổ chức bữa ăn của người xưa mà còn cho thấy họ rất chú trọng đến ý nghĩa tâm linh và văn hóa trong từng chi tiết. Dù có thể không còn được áp dụng trong xã hội hiện đại, nhưng việc hiểu và tôn trọng những quy tắc này có thể giúp chúng ta thấu hiểu và trân trọng hơn nền văn hóa phong phú mà chúng ta đang kế thừa.
* Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo