Theo phong tục cổ truyền của Việt Nam, Tết Nguyên đán thường tổ chức 4 ngày và lễ cúng gia tiên cũng được trình tự cúng trong 4 ngày với những ý nghĩa khác nhau. Sáng mùng 1 Tết là cúng Nguyên đán, nghĩa là cúng sáng sớm của một ngày đầu năm.
Vào ngày mùng 1 Tết, việc cúng tổ tiên và cúng thần linh trong nhà là điều không thể thiếu. Xin giới thiệu bài văn khấn mùng 1 Tết phổ biến nhất.
Cúng đầu năm mới (Cúng Giao thừa và mồng một Tết gộp làm một)
Người xưa cúng Giao thừa có 2 lễ: Lễ cúng Giao thừa và lễ cúng Gia tiên sau Giao thừa. Cúng Giao thừa ở quê thường làm ở ngoài trời, cúng Gia tiên thì làm trên bàn thờ trong nhà. Nay có thể cúng cả trên bàn thờ trong nhà đều được. Có thể gộp 2 lễ thành 1 cho đơn giản cũng được, nhưng cúng riêng được thì hay hơn.
Đồ lễ: Gồm các thứ cúng chay và cúng mặn như cúng Tất niên nêu trên. Lễ mặn có thể là chân giò luộc, hoặc có thể cúng một mâm cỗ. Thêm quần áo giày mũ cho ngài Thiên quan hành khiển năm Kỷ Hợi và các Thần linh, Thần Long mạch, mỗi vị 1 bộ (thực ra đây chỉ là tượng trưng thôi, chứ không thật, có quần áo giày mũ hay không đều được).
Tất cả đặt trên bàn ngoài trời, hoặc trên bàn thờ trong nhà. Cúng vào giờ Tý giao thừa (23- 1h), nên cúng vào khoảng 23h15 ngày 30 Tết. Ba ngày tết thắp hương nến liên tục (dùng hương vòng). Cứ mỗi sáng lại một lần thay nước và thắp 1 nén hương cho mỗi bát hương. Sau ngày mồng 3 tết thì hoá vàng. Đến đây là hết lễ đầu năm mới.
(Ảnh minh họa)
1) Lời khấn lễ Trời (ngoài nhà):
Nam mô Trời Thượng quyền vũ trụ (1 vái).
- Nam mô Ngọc Hoàng Thượng Đế (1 vái).
- Con xin kính lạy Trời, Ngọc Hoàng Thượng Đế và các Thiên quan Nhà Trời (1 vái).
Con tên là...., là chủ gia đình ở tại...., xin kính cáo Trời và Ngọ Hoàng Thượng Đế: Bây giờ đã là giờ Giao thừa bước sang năm mới (Kỷ Hợi), gia đình chúng con xin có chút lễ mọn đặt trên hương án để kính dâng Trời Thượng quyền, các Ngọ Hoàng Thượng Đế, cùng các Thiên quan Trời và Nhà Trời. Kính mong Trời. Ngọc Hoàng Thượng Đế cùng các Thên quan vui lòng thụ hưởng lễ vật và phù hộ độ trì cho gia đình chúng con. Xin Trời, Ngọ Hoàng Thượng Đế và các Thiên quan chỉ giáo cho chúng con đường đi nước bước để cho mọi thành viên trong gia đình chúng con năm nay được mọi sự may mắn: khỏe mạnh, có bệnh thì chữa được bệnh, làm ăn tấn tới, hạnh phúc gia đình được đảm bảo. Chúng con nguyện một lòng tin tưởng vào Trời Thượng quyền và Ngọ Hoàng Thượng Đế, đặng phấn đấu hết mình đóng vào việc xây dựng một xã hội văn minh tiến bộ ở Việt Nam.
Con xin đội ơn.
Xin kính lạy (3 vái).
2) Lời khấn trên ban thờ Phật:
Con kính lạy Đức Phật… (mà gia chủ đang thờ).
Nay đang là giờ giao thừa chuyển tiếp năm Mậu Tuất 2018 sang năm mới Kỷ Hợi 2019, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), cùng phu thê… (họ tên vợ) và các con cháu trong nhà có chút lễ mọn, xin thành tấm kính dâng Đức Phật. Chúng con xin có lời chúc mừng năm mới đến Đức Phật. Cúi xin Đức Phật hiển linh trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì, chỉ giáo cho chúng con đường đi nước bước để cho gia đình chúng con gặp được nhiều may mắn trong năm mới này (muốn cầu gì nữa thì kể ra).
Xin kính lạy (3 lần 3 vái).
c) Lời khấn trên ban thờ Thần linh Gia tiên:
Con lạy Chư Phật mười phương (3 vái).
Con lạy ngài Thiên quan Hành khiển năm Kỷ Hợi.
Con lạy quan Thần linh Thổ công, Thần long mạch… cai quản vùng chúng con ở.
Con lạy ông bà Tổ tiên dòng họ…
Nay đã là giờ giao thừa năm Mậu Tuất 2018 sang năm mới Kỷ Hợi 2019, Tín chủ chúng con là… (họ tên chồng), phu thê… (họ tên vợ) cùng con cháu trong nhà có chút lễ mọn cùng mâm cơm rượu xin thành tâm kính dâng:
- Ngài Thiên quan Hành khiển năm Kỷ Hợi.
- Các vị Thần linh khu vực, Thần linh tại gia, Thần long mạch… cai quản vùng chúng con ở,
- Ông Bà tổ tiên dòng họ….
Chúng con xin có lời chúc mừng năm mới đến các Thiên quan, Tôn quan và Ông Bà tổ tiên dòng họ... Cúi xin các vị hiển linh trước án thụ hưởng lễ vật, phù hộ cho gia đình chúng con.
Chúng con có quần áo giày mũ kính dâng ngài Thiên quan hành khiển năm nay và các vị Tôn quan.
Cúi xin trong năm mới này ngài Thiên quan Hành khiển, các vị Tôn thần, ông bà tổ tiên phù hộ cho chúng con, chỉ cho đường đi nước bước để được luôn luôn khỏe mạnh, bình an, con cháu làm ăn phát đạt, học hành tấn tới, gặp nhiều may mắn. (Muốn cầu gì cụ thể nữa thì kể ra).
Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được chứng giám và phù hộ độ trì.
Xin kính lạy (3 lần 3 vái).
*Thông tin trong bài chỉ mang tính chất tham khảo