Cúng Rằm tháng Chạp
Ngày Rằm tháng Chạp năm 2024 (tức ngày 15/12 Âm lịch năm Quý Mão) sẽ rơi vào thứ Ba ngày 1１4/1/2025 Dương lịch.
Thông thường mọi người sẽ làm Lễ cúng vào chiều ngày 14 Âm lịch tức 13/1/2025 Dương lịch hoặc sáng ngày 15 Âm lịch, được tổ chức tại nhà, tại bàn thờ gia tiên.
Về giờ cúng, theo quan niệm dân gian, giờ tốt nhất để cúng Rằm là giờ Thìn (7-9h sáng). Giờ Thìn là giờ hoàng đạo, tượng trưng cho sự khởi đầu tốt đẹp, may mắn.
Ngoài ra, gia chủ cũng có thể cúng vào các giờ khác trong ngày, miễn là tránh việc tiến hành Lễ cúng quá khuya, tốt nhất là làm trước khi trời tối. Buổi chiều cúng giờ Quý Dậu (17-19h); giờ Giáp Tý (23-1h); giờ Bính Dần (3-5h).
Khung giờ đẹp cúng Rằm tháng Chạp.
Nên thắp hương buổi tối hay không?
Ngày nay do công việc bận rộn, mọi người thường thắp hương vào những thời điểm mà bản thân có thể bố trí thời gian, tuy nhiên người xưa quan niệm không nên thắp hương vào buổi tối, trừ khi phải làm lễ vào giờ định sẵn, khi cần tiếp tục duy trì việc thắp hương nhiều giờ hoặc những hoàn cảnh, tình huống đặc biệt khác. Vì sao lại như vậy?
Theo quan niệm của dân gian xưa, ban ngày thuộc dương, ban đêm thuộc âm. Vào ban đêm, âm khí thịnh, việc thắp hương không chỉ thỉnh mời hương linh tổ tiên mà còn có thể "gọi mời" các thế lực không mong muốn, đem lại điều rủi ro. Vì thế nhiều người dặn dò nhau nếu có thể thì nên tránh thắp hương vào ban đêm để không tạo cơ hội cho những nguồn năng lượng xấu xâm nhập. Còn ở các đền chùa do có Phật, thánh che chở nên không cần lo nghĩ về điều này.
Cũng theo quan niệm của người xưa, buổi sáng là thời điểm tốt lành nhất, trời đất và không khí còn tinh khiết, trong sáng, thanh sạch, là lúc lý tưởng để con người giao tiếp với tổ tiên cũng như các vị thần linh. Ngược lại, buổi tối là thời điểm của bóng tối, của sự kết thúc, vạn vật trở về trạng thái nghỉ ngơi, không gian trở nên âm u, có thể dễ dàng sinh ra những ảnh hưởng xấu hoặc tà khí.
Ban ngày được coi là thời gian của sự sống, còn ban đêm là thời gian của cái chết, của những điều ẩn khuất. Vì vậy, thắp hương vào ban đêm có thể khiến cho hành động thờ cúng không được trọn vẹn, không được thực hiện trong sự thanh tịnh cần có.
Về mặt tâm lý, ban đêm dễ gây cảm giác sợ hãi, nhất là ngày xưa khi chưa có điện và dầu đèn rất đắt đỏ, ban đêm đồng nghĩa với bóng tối bao trùm và ánh sáng nếu có cũng chỉ le lói. Bóng tối làm tăng các rủi ro khi hoạt động và điều này càng khiến mọi người tránh làm nhiều việc. Nỗi sợ bóng tối khiến con người dễ nghĩ đến những chuyện ma quái và sợ rằng việc thắp hương vào ban đêm có thể mang tới những thế lực "không mời mà đến".
Ngoài ra, việc thờ cúng cần được thực hiện một cách trang trọng, trong khi vào ban đêm, không gian u tối dẫn đến thiếu không khí trang nghiêm, không đủ thành kính. Con người cũng mệt mỏi và có thể thiếu sự tập trung. Trừ khi cần khấn nguyện, cầu xin ngay, còn các nghi lễ quan trọng nên được thực hiện vào ban ngày để thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và các vị thần linh.
Mâm Lễ cúng gồm những vật phẩm gì?
Mâm cúng phải được bày biện gọn gàng, sạch sẽ, thể hiện được lòng thành kính của gia chủ. Lễ vật cúng thường chia thành hai phần lễ chay và lễ mặn. Cụ thể, lễ chay gồm có:
Trầu cau: Trầu cau là một trong những lễ vật không thể thiếu trong mâm cúng của người Việt. Trầu cau mang ý nghĩa tượng trưng cho tình nghĩa vợ chồng, thủy chung son sắt.
Hoa quả: Hoa quả là lễ vật tượng trưng cho sự tươi mới, sung túc. Mâm cúng Rằm tháng Chạp thường có các loại quả như chuối, bưởi, cam, quýt, xoài,...
Nước: Nước là lễ vật tượng trưng cho sự thanh khiết, trong sạch.
Hương: Hương là lễ vật tượng trưng cho lòng thành kính của gia chủ.
Đèn, nến: Đèn, nến là lễ vật tượng trưng cho sự soi sáng, dẫn đường.
Lễ mặn gồm có các vật phẩm:
Gà luộc: Gà luộc là món ăn tượng trưng cho sự may mắn, sung túc. Gà luộc thường là gà trống, được luộc chín tới, vàng đều, da căng bóng.
Xôi gấc: Xôi gấc là món ăn tượng trưng cho sự may mắn, thành công. Xôi gấc thường được làm từ gạo nếp, gấc và đường.
Giò chả: Giò chả là món ăn tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy. Giò chả thường được làm từ thịt lợn, mộc nhĩ,...
Món xào: Món xào tượng trưng cho sự hanh thông, thuận lợi. Món xào thường được làm từ các loại rau củ, thịt,...
Rượu gạo: Rượu gạo là lễ vật tượng trưng cho sự no đủ, sung túc.
Sau khi thắp hương bao lâu thì hạ lễ?
Sau lễ cúng, gia chủ sẽ đưa lễ vật xuống để cả nhà cùng thụ lộc. Vậy sau khi thắp hương bao lâu thì hạ lễ mới chuẩn? Theo nghi lễ truyền thống, thường thì gia chủ phải đợi hết 3 tuần hương mới được hạ lễ, một tuần hương là thời gian để cháy hết 1 nén hương. Thời gian cháy của hương có thể khác nhau tùy mỗi loại.
Gia chủ không nhất thiết phải chờ đến khi đợt hương thứ nhất cháy hết mới thắp tiếp đợt sau mà có thể "gối đầu", chỉ cần đợt trước cháy quá nửa là có thể thắp đợt tiếp theo.
Ngày nay, do điều kiện thời gian hạn hẹn, việc thờ cũng cũng giản tiện hơn, nhiều gia đình chỉ thắp hai tuần hương, thậm chí có nhà chỉ thắp một tuần hương, chờ hương cháy hết thì khấn xin hạ lễ.
Theo dân gian, nên thắp hương khấn vái tổ tiên ông bà vào khoảng từ 6h đến 10h là đẹp nhất bởi đây là khung giờ tốt, bắt đầu một ngày mới. Trước khi các hoạt động của cả gia đình bắt đầu, nên thắp cho gia tiên nén hương thơm để mong cầu một ngày mới tốt lành.
Khi thực hiện các nghi lễ cúng bái, gia chủ cần ăn mặc kín đáo, gọn gàng, tránh mặc đồ luộm thuộm, rườm rà hay hoa hòe hoa sói.
* Thông tin chỉ mang tính tham khảo