1. Cá cúng Ông Táo: Cá giấy, cá nấu chín hay cá sống?
Trong quá khứ, khi cuộc sống còn khó khăn, người ta thường mua cá chép về chiên lên, dâng cúng tổ tiên và thần linh trong dịp Tết ông Công ông Táo. Cá chiên được xem như một sự "hóa kiếp," biến cá thành phương tiện đưa ông Táo về trời, sau đó gia đình sẽ thụ lộc.
Khi đời sống khấm khá hơn, quan niệm cúng cá chép sống rồi phóng sinh trở nên phổ biến. Người ta tin rằng cá sống bơi lội được sẽ giúp ông Công ông Táo dễ dàng bay về trời hơn. Hơn nữa, việc phóng sinh cá cũng thể hiện tinh thần nhân văn, hướng thiện. Gần đây, một số gia đình lại chọn cúng cá chép giấy rồi đốt để "hóa" phương tiện cho Táo quân, tương tự như đốt vàng mã cho tổ tiên.
Tết ông Công ông Táo nên cúng mấy con cá chép?
Nghi thức cúng ông Công ông Táo không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với các vị thần cai quản bếp núc mà còn gửi gắm mong ước về một năm mới đủ đầy, may mắn. Nhiều người quan niệm rằng việc cúng cá chép và giúp các vị thần về trời kịp thời sẽ mang lại tài lộc, an lành cho cả gia đình.
Trong bối cảnh văn hóa hiện đại, việc cúng cá chép sống rồi phóng sinh được nhiều người khuyến khích. Ngoài ý nghĩa dâng phương tiện đi lại cho Táo quân, việc này còn mang tính nhân văn sâu sắc. Tuy nhiên, việc phóng sinh cần được thực hiện đúng cách để cá có thể sống khỏe mạnh. Cá giấy, tương tự như vàng mã, nên hạn chế đốt vì không mang lại lợi ích mà còn gây hại cho môi trường. Cá chín thì được xem như một món ăn trong mâm cỗ cúng. Do đó, nếu có điều kiện và khả năng phóng sinh đúng cách, thì việc cúng cá sống là lựa chọn tốt nhất. Cúng cá chép sống không chỉ thể hiện lòng thành tâm mà còn tích phước, tránh sát sinh.
2. Bí quyết chọn cá chép sống cúng ông Công ông Táo
Hiện nay, có nhiều loại cá chép được bày bán vào dịp Tết ông Công ông Táo, như cá chép đỏ (giống cá cảnh) hay cá chép đồng. Màu đỏ của cá chép tượng trưng cho sự may mắn, rực rỡ. Việc chọn loại cá nào phụ thuộc vào điều kiện kinh tế và sở thích của từng gia đình.
Khi mua cá chép sống để phóng sinh, cần chọn những con cá khỏe mạnh, bơi nhanh, vẩy không bị bong tróc. Không nên để cá trong chậu cúng quá lâu. Kích thước cá không quá quan trọng, miễn sao phù hợp với điều kiện kinh tế và đảm bảo cá khỏe mạnh. Để kiểm tra sức khỏe của cá, người mua có thể chạm nhẹ vào mặt nước, nếu cá bơi nhanh, quẫy mạnh thì đó là cá khỏe. Khi lật cá, mang cá màu đỏ tươi là dấu hiệu tốt. Mang cá màu đỏ thâm có nghĩa cá yếu, dễ chết. Khi đi phóng sinh, cần lựa chọn vị trí thích hợp, tránh xả rác, thả cá cùng túi nilon, khiến cá chết.
3. Lưu ý khi cúng cá chép ngày 23 tháng chạp
Khi cúng cá sống, nên thả cá vào bát nước sạch, thêm một cọng rêu nhỏ nếu mua cá trước thời gian cúng. Bát (chậu) đựng cá phải sạch sẽ, được đặt cạnh mâm cỗ cúng. Nên làm lễ cúng sớm để khi đi thả cá vẫn còn khỏe mạnh, tránh phạm vào điều cấm kỵ sát sinh.
4. Cúng bao nhiêu cá mới phù hợp?
Trong tâm linh thờ cúng, số lẻ thường được ưu tiên. Riêng với cúng ông Công ông Táo, số lượng 3 con cá chép được nhiều người lựa chọn. Theo truyền thuyết, gia đình Táo quân có 2 ông 1 bà, do đó số lượng 3 được xem là phù hợp. Tuy nhiên, việc cúng bao nhiêu con cá cũng tùy thuộc vào tâm nguyện của gia chủ, không bắt buộc. Gia đình có thể cúng 1 con cá chép nếu cảm thấy phù hợp.
Việc cúng cá chép trong lễ cúng ông Công ông Táo là một nét đẹp văn hóa, thể hiện sự trân trọng các giá trị truyền thống và mong muốn một năm mới an lành, may mắn. Việc lựa chọn loại cá nào, số lượng bao nhiêu tùy thuộc vào điều kiện và tâm nguyện của mỗi gia đình. Quan trọng hơn cả, đó là sự thành tâm và những hành động tích cực mà chúng ta dành cho gia đình và cộng đồng.
*Thông tin mang tính tham khảo chiêm nghiệm