"Tây Du Ký" là tác phẩm mang tính chất thần thoại và truyền thuyết dân gian Trung Quốc. Trong tác phẩm, có một số vị thần quyền lực sở hữu pháp lực cao cường, thậm chí khiến Tôn Ngô Không phải e sợ. Họ đóng vai trò quan trọng trong hành trình đi thỉnh kinh của thầy trò Đường Tăng. Đặc biệt, có một vị thần bất tử vĩ đại, chỉ xuất hiện một lần nhưng nhắc đến lại rất đáng sợ. Ngay cả Ngọc Hoàng cũng sợ hãi và Quán Thế Âm Bồ Tát cũng bất lực trước người này. Vậy nhân vật này là ai?
Vị thần này chính là Nguyên Thủy Thiên Tôn còn được gọi là Ngọc Thanh Nguyên Thuỷ Thiên Tôn. Trong thế giới "Tây Du Ký", tiên nhân được chia thành ba, sáu hoặc chín cấp, thượng tiên và hạ tiên cũng được chia thành ba loại và thanh tịnh hàng đầu. Và Nguyên Thủy Thiên Tôn là người mạnh nhất trong số những người bất tử.
Nguyên Thủy Thiên Tôn được xem là sư phụ của Thái Ất Chân Nhân nên sở hữu pháp thuật cao cường. Cùng với Linh Bảo Thiên Tôn ((Thông Thiên Giáo Chủ) và Đạo Đức Thiên Tôn (Thái Thượng Lão Quân), Nguyên Thủy Thiên Tôn là một trong Tam Thanh - đấng tối cao của Đạo giáo. Nguyên Thuỷ Thiên Tôn là người đứng đầu Tam Thanh. Khi xưa, Tam Thanh đã chỉ định Ngọc Hoàng là người cai quản của Thiên đình. Do đó, Ngọc Hoàng vô cùng kính nể Nguyên Thủy Thiên Tôn.
3 vị thần tiên tối cao trong Tam Thanh ở Trung Quốc bao gồm: Ngọc Thanh Nguyên Thủy Thiên Tôn (ở giữa), Thượng Thanh Linh Bảo Thiên Tôn (bên trái), Thái Thanh Đạo Đức Thiên Tôn, cũng chính là Thái Thượng Lão Quân (bên phải).
Thực tế thì trong mọi bản điện ảnh lẫn truyền hình của "Tây Du Ký", Nguyên Thủy Thiên Tôn xuất hiện rất ít, chỉ duy nhất 1 lần khi Tôn Ngộ Không náo loạn Thiên Đình. Sự biến mất hoàn toàn của ông sau đó khiến khán giả gần như còn chẳng nhớ có nhân vật này. Theo “Lịch đại thần tiên thông giám” tôn xưng Nguyên Thủy Thiên Tôn là “Vị tổ chủ trì cõi trời”. Trong "Tây Du Ký", khi Tôn Ngộ Không vừa gặp Nguyên Thủy Thiên Tôn đã vội cúi đầu cung kính, thái độ này khác hoàn toàn với lúc gặp Ngọc Hoàng và Như Lai, điều này cũng cho thấy vị trí của ngài lớn như thế nào trong Tam giới.
Trong kiếp nạn chạm trán với Hoa Bì Báo (con báo gấm ở núi Ẩn Vụ, động Liên Hoàn), khi Tôn Ngộ Không nghe nói yêu quái có biệt danh là "Nam Sơn Đại Vương", tức giận đến mức nổi cơn thịnh nộ. Đây là những gì Ngô Thừa Ân đã viết. Tôn Ngộ Không tức giận nói: "Ngươi là súc sanh lớn mặt, tài phép ngươi bao nhiêu. Ông Thái Thượng Lão Quân là tổ thần Đạo giáo còn xưng là Lão quân nhưng lại ngồi ở bên phải Ngọc Thanh. Còn Như Lai thần thông trong đời, cũng xưng là Phật Tổ. Còn Khổng Tử là ông thánh trong đạo Nho, học trò đặng kêu là Phu Tử. Ba ông tổ Tam giáo, còn chẳng dám xưng là Nam Sơn Đại Vương, mấy trăm năm hùng cứ. Ác thú chạy đâu cho khỏi, coi thiết bảng ta đây". Hãy chú ý đến lời nói của Tôn Ngộ Không, lời nói của hắn tiết lộ một manh mối mấu chốt, đó là: Thái Thượng Lão Quân là người sáng lập thiên hạ, nhưng lại chỉ ngồi ở bên phải cạnh, còn Ngọc Thanh ngồi ở giữa vị trí trung tâm.
Trong nguyên tắc của Ngô Thừa Ân, mặc dù Nguyên Thủy Thiên Tôn chỉ xuất hiện một lần, nhưng ngài vẫn được các vị tiên khác nhắc đến nhiều lần bằng sự kính nể. Ví dụ, trong nguyên tác có miêu tả khi thầy trò Đường Tăng tới Ngũ Trang quán: "Núi này tên gọi núi Vạn Thọ, trong núi có một đạo quán gọi là quán Ngũ Trang, trong quán có một vị tiên, đạo hiệu là Trấn Nguyên Tử, còn có tên là Dữ Thế Đồng Quân. Hôm ấy, Trấn Nguyên Đại Tiên nhận được tờ thiếp của Nguyên Thủy Thiên Tôn mời đến cung Di La trên Thương Thanh Thiên nghe giảng về "Hỗn nguyên đạo quả". Tiên ông bèn dẫn bốn mươi sáu đồ đệ lên thượng giới nghe giảng, để hai vị ở lại trông nhà. Một vị tên là Thanh Phong, một vị tên là Minh Nguyệt. Trước khi đi, Trấn Nguyên đại tiên dặn dò hai đồng tử hái quả nhân sâm tiếp đãi Đường Tam Tạng"…
Theo Đạo giáo Trung Hoa, Trấn Nguyên Tử là một trong ba vị đại tiên của Địa Liệt Tam Tôn. Ngài cũng được xem là ông tổ của dòng địa tiên, tức các vị tiên đã tu hành, đạt được quả vị nhưng ngụ ở mặt đất chứ không lên trời. Với thân thế như vậy, Trấn Nguyên Đại Tiên là một vị chân nhân đạo gia có đạo hạnh thâm sâu, địa vị không nhỏ. Thế nhưng vẫn phải dẫn đệ tử lên trời để nghe Nguyên Thủy Thiên Tôn giảng pháp.
Trong nguyên tác, khi Tôn Ngộ Không tới chỗ Quan Thế Âm xin giúp cứu sống cây nhân sâm liền bị quở trách: "Cái con khỉ này, không biết phải trái, cây nhân sâm đó là cây thiêng từ thuở khai thiên lập địa; Trấn Nguyên Tử lại là tổ địa tiên, đến ta cũng phải nhượng ông ấy 3 phần". Chữ "nhượng" này cho thấy vị đại tiên Trấn Nguyên này có sức mạnh rất lớn, vì chỉ thế mới đủ khiến Quan Âm "nhượng 3 phần". Chi tiết này cho thấy Nguyên Thủy Thiên Tôn có pháp lực cao hơn Trấn Nguyên Đại Tiên rất nhiều, Bồ Tát Quán Thế Âm cũng không thể so sánh được. Tóm lại, từ những chi tiết trên có thể thấy Nguyên Thủy Thiên Tôn là cao thủ số một trong thế giới "Tây Du Ký".