Từ tháng 7/2024, Luật Căn Cước chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong việc quản lý và sử dụng giấy tờ tùy thân của công dân. Tuy nhiên, đi kèm với đó là những quy định nghiêm ngặt mà không phải ai cũng nắm rõ. Điều 7 của Luật Căn Cước đã liệt kê rõ ràng những hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến căn cước, và việc vi phạm những điều này có thể dẫn đến các mức phạt không hề nhỏ.
1. Những hành vi bị cấm khi sử dụng căn cước
Theo Luật Căn Cước, những hành vi sau đây bị nghiêm cấm:
- Cấp, cấp đổi, cấp lại, thu hồi thẻ căn cước, giấy chứng nhận căn cước trái quy định pháp luật: Mọi hành vi can thiệp bất hợp pháp vào quy trình cấp phát căn cước đều bị nghiêm cấm.
- Giữ thẻ căn cước, giấy chứng nhận căn cước trái quy định pháp luật: Không một cá nhân hay tổ chức nào được phép giữ căn cước của người khác nếu không có thẩm quyền. Việc giữ căn cước của người khác, dù với mục đích gì, cũng là hành vi vi phạm pháp luật.
Bị phạt nặng nếu dùng căn cước/căn cước công dân vào những việc này (Ảnh minh hoạ)
- Nhũng nhiễu, gây phiền hà, phân biệt đối xử khi giải quyết thủ tục hành chính liên quan đến căn cước: Bất kỳ hành vi nào gây khó khăn hoặc phân biệt đối xử trong quá trình giải quyết các thủ tục liên quan đến căn cước đều bị lên án.
- Làm sai lệch sổ sách, hồ sơ về căn cước: Việc giả mạo, sửa đổi hồ sơ, thông tin liên quan đến căn cước, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu căn cước là hành vi bị cấm.
- Không thực hiện thủ tục cấp thẻ căn cước: Công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên bắt buộc phải làm thủ tục cấp thẻ căn cước. Việc không thực hiện quy định này cũng được xem là hành vi vi phạm.
- Sản xuất, đưa vào sử dụng công cụ, phương tiện, phần mềm gây cản trở hoạt động của cơ sở hạ tầng thông tin: Bất kỳ hành vi nào gây rối loạn hoạt động của cơ sở hạ tầng thông tin liên quan đến căn cước đều bị nghiêm cấm.
- Làm giả, sửa chữa, cố ý làm sai lệch nội dung thẻ căn cước: Việc giả mạo, sửa chữa nội dung trên thẻ căn cước hoặc sử dụng thẻ căn cước giả là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
- Chiếm đoạt, sử dụng trái phép thẻ căn cước của người khác: Mọi hành vi chiếm đoạt, sử dụng trái phép thẻ căn cước của người khác đều bị cấm.
- Thuê, cho thuê, cầm cố, nhận cầm cố, hủy hoại thẻ căn cước, giấy chứng nhận căn cước: Hành vi này bị nghiêm cấm.
- Truy nhập, làm thay đổi, xóa, hủy, phát tán dữ liệu cá nhân trái phép: Mọi hành vi can thiệp trái phép vào dữ liệu cá nhân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước, hệ thống định danh và xác thực điện tử đều bị nghiêm cấm.
(Ảnh minh hoạ)
- Khai thác, chia sẻ, mua, bán, trao đổi, chiếm đoạt, sử dụng trái phép thông tin, dữ liệu: Hành vi này cũng bị nghiêm cấm.
Người dân cần đặc biệt lưu ý, tuyệt đối không cầm cố, thế chấp căn cước. Nhiều người vì hoàn cảnh khó khăn đã tìm đến các dịch vụ cho vay, cầm đồ và vô tình vi phạm pháp luật khi sử dụng căn cước của mình làm tài sản đảm bảo. Điều này không chỉ gây ra những rủi ro về pháp lý mà còn tạo điều kiện cho các hành vi lừa đảo phát triển. Ngoài ra, việc các cơ sở kinh doanh dịch vụ như nhà nghỉ, khách sạn hay thậm chí là các phòng hành chính tại các cơ quan, doanh nghiệp giữ căn cước của khách hàng, nhân viên cũng là hành vi vi phạm pháp luật.
2. Mức xử phạt nặng nề khi vi phạm
Các hành vi vi phạm quy định về căn cước sẽ bị xử phạt theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP, và theo dự thảo sửa đổi mới nhất của Bộ Công an, mức phạt có thể lên đến 6 triệu đồng. Cụ thể:
- Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 300.000 - 500.000 đồng đối với các hành vi:
Không xuất trình thẻ căn cước khi có yêu cầu kiểm tra của người có thẩm quyền.
Không thực hiện đúng quy định về cấp, đổi, cấp lại thẻ căn cước.
Không nộp lại thẻ căn cước cho cơ quan có thẩm quyền khi có quyết định tạm giữ, tạm giam, thi hành án phạt tù,...
- Phạt tiền từ 1.000.000 - 2.000.000 đồng đối với các hành vi:
Chiếm đoạt, sử dụng trái phép thẻ căn cước của người khác.
Tẩy xóa, sửa chữa thông tin trên thẻ căn cước.
Hủy hoại, làm hư hỏng thẻ căn cước.
Không nộp lại thẻ căn cước khi được thôi, bị tước quốc tịch, bị hủy bỏ quyết định nhập quốc tịch Việt Nam.
(Ảnh minh hoạ)
- Phạt tiền từ 2.000.000 - 4.000.000 đồng đối với các hành vi:
Làm giả, sử dụng giấy tờ giả để được cấp thẻ căn cước.
Cung cấp thông tin sai sự thật để được cấp thẻ căn cước.
- Phạt tiền từ 4.000.000 - 6.000.000 đồng đối với các hành vi:
Làm giả thẻ căn cước nhưng không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Sử dụng thẻ căn cước giả.
Thế chấp, cầm cố, nhận cầm cố thẻ căn cước.
Mua, bán, thuê, cho thuê thẻ căn cước.
Mượn, cho mượn thẻ căn cước để thực hiện hành vi trái pháp luật.
Việc nắm rõ những quy định của pháp luật về sử dụng căn cước không chỉ giúp người dân tránh được những rắc rối không đáng có mà còn góp phần xây dựng một xã hội văn minh, thượng tôn pháp luật. Hãy sử dụng căn cước một cách cẩn trọng và tuân thủ đúng quy định để bảo vệ quyền lợi của chính mình.