Gỗ trầm hương là một trong những loại gỗ quý hiếm trên thế giới. Gỗ trầm hương thực chất được tạo ra từ cây dó bầu. Cây dó bầu sinh trưởng chủ yếu ở các khu rừng nguyên sinh, và vùng nhiệt đới như Đông Nam Á. Tại Việt Nam, cây dó bầu có tại khu vực miền Trung và miền NamTheo Hội Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, hiện nay cả nước có hơn 18.000 ha cây dó bầu, phân bổ ở cả 3 miền, trong đó trồng tập trung ở các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Nam, Kon Tum, Bình Phước, An Giang, Kiên Giang.
Gỗ trầm hương có giá đắt đỏ (Ảnh minh họa)
Là cây thân gỗ, dó bầu có kích thước cao lớn từ 15- 40m. Đường kính của thân cây có thể lên tới 80cm, thẳng đứng, vỏ nhẵn mịn màu nâu xám.
Cây dó bầu có hoa, thường mọc thành chùm, màu vàng lục hoặc vàng xám.
Để cây dó bầu tạo ra trầm hương, chúng phải bị nhiễm nấm mốc. Để chống lại sự tấn công của nấm Phialophora parasitica, cây dó bầu tạo ra một loại nhựa thơm màu sẫm và ẩm. Trong vài năm, nhựa ăn sâu vào lõi gỗ để tạo ra trầm hương.
Gỗ trầm hương thường có màu nâu hoặc sọc (chỉ) nâu đen, khá cứng và nặng. Cây dó bầu càng lâu năm thì màu sẽ càng nhạt, nhưng chất lượng trầm càng tốt.
Sau khi thu hoạch, những người công nhân cần tách gỗ Trầm hương khỏi các mảng gỗ xung quanh nó. Loại gỗ này thường được sử dụng làm hương liệu, đặc biệt là ở Trung Đông, trầm hương được sẽ được đốt khi tiếp đón khách để thể hiện lòng hiếu khách hay được tẩm vào quần áo như một loại nước hoa.
Trầm hương cũng được chưng cất thành tinh dầu. Và ở dạng tinh khiết nhất, dầu trầm hương lâu năm có thể có giá lên đến 80.000 USD/lít, được các nhà kinh doanh đặt cho biệt danh là "vàng lỏng".
Khi sự phổ biến của nó tiếp tục phát triển ở phương Tây, trầm hương đã trở thành một thành phần phổ biến trong một số loại nước hoa đắt tiền. Nhưng do sản xuất không bền vững và nạn săn trộm, tất cả các giống cây Trầm hương hiện được xếp vào loại cực kỳ nguy cấp. Các chuyên gia ước tính số lượng cây toàn cầu đã giảm 80% trong 150 năm qua.
Ngoài ra, ngay cả đối với những cây còn sống sót, tần suất nhiễm nấm tự nhiên là rất thấp. Một số ước tính cho biết chỉ có 2% số cây trầm hương hoang dã bị nhiễm bệnh đủ mức cần thiết để tạo ra trầm hương tự nhiên, có nghĩa là việc săn tìm trầm hương tự nhiên là vô cùng gian nan.
Không phải cây dó bầu nào cũng có thể tạo ra trầm hương. Thậm chí tỷ lệ thu được gỗ trầm hương nguyên chất từ một cây rất thấp.
Trầm hương được mô tả như một sản phẩm của sự giàu có và sang trọng trong một văn bản lâu đời nhất thế giới, kinh Veda bằng tiếng Phạn, có niên đại 1.400 trước Công nguyên. Hương thơm tạo ra từ trầm hương đã được đánh giá cao trong nhiều nền văn hóa và tôn giáo xuyên suốt quá trình lịch sử.
Trong Kinh Niết Bàn, tinh dầu trầm hương được nhắc đến như một loại "gỗ trời" được dùng trong việc hỏa táng Đức Phật. Thị trường trầm hương toàn cầu ước tính trị giá 32 tỷ USD. Đến cuối năm 2029, thị trường dự kiến sẽ tăng gấp đôi lên 64 tỷ USD.