Tế bào não mới có thể được tạo ra ở mọi lứa tuổi
Thành thật mà nói: Chúng ta mất đi hàng nghìn tế bào não mỗi ngày như một phần tự nhiên của quá trình lão hóa. Một số người mất nhiều tế bào não hơn những người khác vì căng thẳng quá nhiều hoặc tiếp xúc với các chất độc hại như kim loại nặng và thuốc trừ sâu trong môi trường, nước và thực phẩm. Tất nhiên, nghiện ma túy hoặc rượu, tổn thương não nhẹ, đột quỵ, các bệnh về nhận thức như Parkinson và Alzheimer đều có thể khiến tế bào não chết.
Đây là một số tin tốt: Bộ não của chúng ta có khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh hay còn gọi là tế bào não và tế bào não là một trong những tế bào có tuổi thọ cao nhất trong cơ thể con người. Phần lớn các tế bào thần kinh mà chúng ta mang theo từ khi còn trong bụng mẹ và phát triển trong thời thơ ấu sẽ đi cùng chúng ta đến cuối cuộc đời, vì vậy sức khỏe thần kinh rất quan trọng đối với chức năng nhận thức lâu dài.
Các nhà khoa học từng nghĩ rằng người lớn không thể tạo ra các tế bào não mới, nhưng họ đã được chứng minh là sai. Tế bào não cũng tiếp tục tăng sinh khi bạn già đi, cho dù bạn đang ở độ tuổi 60, 70 hay 80.
Hình thành thần kinh không chỉ hữu ích cho các vận động viên hoặc thanh niên mong muốn kích hoạt chức năng não tối ưu. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng ngay cả những người cao tuổi ở độ tuổi 70, 80 và thậm chí 90 cũng có thể kích thích tái tạo tế bào não thông qua tập thể dục, ăn kiêng, điều chỉnh căng thẳng, ngủ và bổ sung dinh dưỡng. Các nhà nghiên cứu thậm chí còn phát hiện ra rằng những người lớn tuổi có thể phát triển nhiều tế bào thần kinh mới như những người trẻ hơn, ngay cả những người mắc bệnh Alzheimer.
Khi các tế bào mới khỏe mạnh được tạo ra, các dây thần kinh có thể hoạt động tốt hơn, kích hoạt, kết nối và phản hồi lại tất cả thông tin mà não bộ xử lý và nhận được. Chúng ta càng có nhiều tế bào khỏe mạnh, chúng ta càng có thể đưa ra các quyết định sáng suốt nhanh hơn và hiệu quả hơn, khả năng tập trung của chúng ta càng tốt, trí nhớ tốt hơn và duy trì tất cả các khía cạnh của chức năng điều hành. "Chức năng điều hành" là một thuật ngữ tổng quát dùng để chỉ các kỹ năng nhận thức cấp cao giúp kiểm soát các hành vi khác nhau của chúng ta. Sự chết của tế bào thần kinh tương đương với sự lão hóa của não, vì vậy bạn càng có thể tạo ra nhiều tế bào mới để làm chậm hoặc chống lại sự lão hóa, thì não của bạn sẽ càng trẻ.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự hình thành thần kinh có thể làm tăng kích thước và chức năng của hồi hải mã, do đó giúp duy trì trí nhớ và tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập. Sự gia tăng của các tế bào mới cũng có thể giúp chúng ta chống lại căng thẳng hiệu quả hơn và giảm các rối loạn tâm trạng như trầm cảm, lo âu và rối loạn căng thẳng sau chấn thương. Mặc dù nghiên cứu trong lĩnh vực này vẫn còn sơ khai, nhưng dữ liệu đầy hứa hẹn, cho thấy sự tái tạo tế bào ở vùng hải mã cũng có thể giúp trì hoãn, hoặc thậm chí đảo ngược sự tiến triển của các bệnh nhận thức như Alzheimer.
Cả hình thành thần kinh và tính dẻo dai thần kinh đều cho chúng ta biết rằng bộ não có thể thay đổi bất kể tuổi tác. Sự dẻo dai thần kinh đề cập đến việc thay đổi các kết nối thần kinh thông qua việc học mới. Chúng ta có thể tu sửa lại bộ não bằng cách tạo ra các tế bào thần kinh mới, làm chủ khả năng cải thiện chức năng nhận thức trong suốt cuộc đời.
Trong cuốn sách này, bạn sẽ học cách kích thích thế hệ tế bào thần kinh mới bằng các phương pháp đặc biệt đã được khoa học chứng minh. Chúng bao gồm các hình thức tập thể dục cụ thể, thực phẩm, bổ sung dinh dưỡng và cách quản lý căng thẳng. Một số phương pháp có đặc thù, ví dụ, không phải tất cả các loại bài tập đều kích thích tái tạo tế bào thần kinh. Giống như bảo dưỡng xe hơi, việc bạn có tuân thủ những thói quen mới này hay không có thể xác định xem liệu bộ não của bạn có hoạt động bình thường hay không.
Nghe có vẻ không giống một loại khoa học thần kinh khó hiểu, nhưng nghiên cứu thực nghiệm cho chúng ta biết rằng việc tăng lưu lượng máu đến não chính là điều cần thiết để cải thiện sức khỏe và chức năng nhận thức.
Để hiểu tại sao não của mọi người nói chung lưu thông máu kém, cần phải hiểu hai yếu tố chính của sức khỏe não. Đầu tiên, não của chúng ta cần lưu lượng máu ổn định và đầy đủ để hoạt động bình thường. Thứ hai, nhiều thói quen sinh hoạt của người hiện đại có ảnh hưởng xấu đến quá trình tuần hoàn máu não, đợi đến khi có triệu chứng hoặc các vấn đề thường xảy ra thì đã quá muộn .
Mô não của chúng ta chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể, nhưng cần 15% đến 20% lượng máu cung cấp cho cơ thể. Đôi khi, cơ thể thậm chí còn đình chỉ lưu lượng máu đến các cơ quan khác để đưa máu giàu oxy và chất dinh dưỡng lên não.
Bộ não cũng cần lượng oxy gấp ba lần cơ bắp. Oxy đảm bảo rằng các tế bào não hoạt động, kích hoạt và phát tín hiệu một cách hiệu quả. Máu là cách duy nhất để đưa oxy đến các tế bào não. Một khi lưu lượng máu không đủ, các tế bào não bắt đầu chết.
Máu cũng là nguồn cung cấp glucose, cơ bắp có thể lưu trữ glucose, nhưng não thì không, vì vậy nếu bạn không có đủ lượng máu đến não, mô não của bạn sẽ bị đói. Nhưng não của chúng ta rất đói, nó cần tiêu thụ từ 40% đến 60% lượng đường trong máu của cơ thể. Ngoài ra, máu gửi các chất dinh dưỡng thiết yếu khác đến não, bao gồm vitamin, khoáng chất, chất béo, axit amin và chất điện giải.
Bộ não thậm chí cần ít hơn một chút chất dinh dưỡng và oxy, nó không thể kích hoạt đầy đủ các khu vực chi phối các chức năng cảm xúc và nhận thức, vì vậy chúng ta có thể tập trung, ghi nhớ chi tiết, nảy ra ý tưởng mới, đưa ra quyết định thông minh và đa nhiệm. Khả năng xử lý sẽ được giảm bớt.
Lưu lượng máu não cũng đóng một vai trò quan trọng khác: loại bỏ chất thải trao đổi chất. Một trong những chất thải như vậy là beta-amyloid, một loại protein, một khi được tích tụ trong não, sẽ trở nên độc hại và được cho là có liên quan đến sự tiến triển của bệnh Alzheimer.
Nếu bạn bị sương mù não, khó tập trung hoặc các vấn đề về trí nhớ, bạn có thể bắt đầu bằng cách tìm ra toàn bộ nguyên nhân, chẳng hạn như ngủ kém, căng thẳng, chế độ ăn uống bất thường hoặc thậm chí là tuyến giáp kém hoạt động mà không nghĩ đến lưu lượng máu lên não. Hầu hết bệnh nhân hoặc nhân viên y tế không tính đến khía cạnh này.
Tại sao nhiều người lưu lượng máu não kém? Rất nhiều thói quen trong lối sống hiện đại là nguyên nhân gây ra, chẳng hạn như chế độ ăn uống, ngủ nghỉ, tập thể dục và những căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày. Mặc dù các lý do dự phòng không tốt bằng, nhưng chỉ cần thay đổi một vài thói quen là có thể cải thiện sức khỏe não bộ rất nhiều.
Tuổi của bạn cũng có thể thay đổi bộ não của bạn
Một lời nhắc cuối cùng về việc thay đổi bộ não của bạn: Bất kể bạn bao nhiêu tuổi, bạn đều có thể làm được.
Nếu bạn đang ở độ tuổi 20 và cảm thấy không cần phải lo lắng về việc suy giảm nhận thức, có lẽ bạn hơi quá tự tin. Bộ não của con người không hoàn toàn trưởng thành cho đến khi 25 tuổi, và một số nhà khoa học thần kinh thậm chí còn cho rằng bộ não của chúng ta sẽ phát triển ở độ tuổi 30. Điều này có nghĩa là chế độ ăn, ngủ, tập thể dục, uống rượu và lối sống tổng thể hiện tại của bạn đều ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ.
Bước qua tuổi 30, não bộ đã trưởng thành và bắt đầu quá trình lão hóa tự nhiên. Tại thời điểm này, chúng ta đang mất đi khoảng 85.000 tế bào thần kinh mỗi ngày và chúng ta bắt đầu có những dấu hiệu suy giảm nhận thức có thể đo lường được. Chăm sóc não đúng cách có thể làm chậm quá trình lão hóa và dẫn đến tuổi trung niên khỏe mạnh, hạnh phúc và linh hoạt hơn.
Đến 40 tuổi, kích thước của não bắt đầu thu nhỏ trung bình 5% sau mỗi 10 năm. Tuy nhiên, hãy nhớ rằng, đây chỉ là mức trung bình. Chỉ cần áp dụng những thói quen mới có thể làm chậm tốc độ giảm kích thước não bộ. Những người ở độ tuổi 40 cũng có thể gặp thất bại về trí nhớ ngắn hạn, khả năng suy luận và nói không trôi chảy. Tuy nhiên, khả năng kiểm soát cảm xúc và cảm thông với người khác của não bộ lúc này tinh tế hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng sự tập trung và sự chú ý bền vững cũng đạt đến đỉnh điểm vào những năm 40 tuổi.
Ở độ tuổi 50, kiến thức chung của chúng ta đạt đến đỉnh cao, và chúng ta hiểu và học thông tin mới tốt hơn bất kỳ nhóm tuổi nào khác. Đó là lý do tại sao các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người trung niên thực hiện tốt hơn trong các bài kiểm tra nhận thức so với khi họ còn trẻ.
Bạn thông minh nhất ở độ tuổi 50, nhưng kỹ năng từ vựng của bạn đạt đỉnh ở độ tuổi 60 hoặc đầu 70. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mặc dù các phi công ở độ tuổi 60 cần nhiều thời gian hơn để kiểm tra các thiết bị trong buồng lái, nhưng họ có khả năng lái máy bay nhiều hơn các phi công trẻ hơn vì họ có nhiều kiến thức chuyên môn hơn.
Nếu bạn đủ may mắn để sống đến 80 tuổi trở lên, bạn sẽ cần tiếp tục cải thiện sức khỏe nhận thức và chức năng của mình. Miễn là bạn chăm sóc tốt cho bộ não của mình, nó có thể giúp bạn tỉnh táo để có thể tiếp tục tương tác với bạn bè và gia đình, đọc sách, xem phim và theo đuổi đam mê của mình.
Đừng để bất kỳ bộ não nào bị bỏ lại phía sau. Bất kể bạn bao nhiêu tuổi, chúng ta có thể làm cho não của bạn khỏe mạnh hơn. Chỉ cần bắt đầu với phương pháp sau.
1. Đi nhanh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tập thể dục cường độ cao trong thời gian ngắn có thể làm tăng lưu lượng máu đến não, thúc đẩy khả năng sáng tạo, nảy sinh ý tưởng mới và cải thiện khả năng thực hiện tổng thể. Nếu bạn đang gặp khó khăn trong công việc hoặc đang chuẩn bị cho một cuộc họp lớn, hãy đi bộ nhanh quanh văn phòng để tăng cường trí não và làm việc.
2. Ăn một ít sô cô la đen. Sô cô la đen rất giàu khoáng chất và hàm lượng flavonoid cao. Flavonoid là các hợp chất thực vật lành mạnh giúp loại bỏ các gốc tự do và tăng cường lưu thông máu và cung cấp oxy đến não. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng ăn sô cô la đen 2 giờ trước khi tham dự một sự kiện giúp cải thiện trí nhớ và khả năng phản hồi. Hãy nhớ chỉ ăn sô cô la đen, sô cô la sữa hoặc sô cô la trắng không có nhiều flavonoid.
3. Ngồi thẳng lưng. Duỗi thẳng lưng, kéo bả vai ra sau, cổ dài ra, lượng máu lên não ngay lập tức tăng lên. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng tư thế ngồi thẳng lưng có thể thay đổi cách người khác nhìn nhận về bạn, cũng như tăng cường sự tự tin cho bạn.
4. Viết bằng tay không thuận. Hành động nhỏ này sẽ khiến não bộ nhảy ra khỏi vùng an toàn, củng cố các kết nối thần kinh và kích thích sự hình thành thần kinh. Đối với một số người, chỉ cần viết bằng tay là đủ cảm thấy mới lạ vì họ đã quen với việc nhắn tin trên điện thoại hoặc gõ trên bàn phím.