Ở nông thôn, hầu như nhà nào cũng có tường rào. Có một câu tục ngữ ở nông thôn: “Một bức tường xây trên một bức tường sẽ hủy hoại một gia đình và một con người”, câu này mang ý nghĩa gì? Liệu câu nói này có phần nào phóng đại không?
Cụm từ “tường trên tường” ý chỉ việc nâng cao tường rào hiện có, điều này giúp gia chủ cảm thấy an toàn hơn. Nhưng tại sao lại có câu nói này? Đôi khi lời cảnh báo của người xưa cũng có lý lẽ nhất định.
Tường trên tường, nhà bại người vong
Trong câu nói trên, từ “tường” thường chỉ tường rào ở nông thôn. Những ai đã từng sống ở nông thôn ngày xưa đều biết rằng, những bức tường làm bằng đất hoặc gạch đỏ chủ yếu được dựng lên để đánh dấu ranh giới, ngăn cách không gian giữa gia đình và bên ngoài. Nhờ có tường rào mà một ngôi nhà mới thực sự là một ngôi nhà, sống trong một không gian riêng biệt mới thấy thoải mái hơn.
Thực ra, tường rào là dấu hiệu của ý thức lãnh thổ của con người. Dù trong xã hội nguyên thủy không có ranh giới rõ ràng giữa các bộ lạc, nhưng mỗi bộ lạc vẫn thừa nhận ranh giới của nhau. Một khi có sự xâm phạm, xung đột hoặc chiến tranh sẽ nổ ra.
Nếu giải thích theo nghĩa đen, câu nói này đơn giản là việc gia chủ cảm thấy tường rào của mình chưa đủ cao nên quyết định xây thêm một lớp tường nữa. Tuy nhiên, việc này có thể dẫn đến sự suy sụp của gia đình, thậm chí gây nguy hiểm đến tính mạng của các thành viên. Câu nói này không khỏi khiến người nghe cảm thấy lạnh sống lưng, chỉ là việc xây thêm một lớp tường thôi, tại sao lại dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như vậy? Phải chăng câu nói này có phần hù dọa?
Thực tế, có thể do ngày xưa người ta có phần mê tín, nhưng cũng có thể đây là những kinh nghiệm được đúc kết từ thực tế. Việc “tường trên tường” là một hiện tượng phổ biến ở nông thôn, mục đích chính là để tăng cường bảo vệ khỏi trộm cắp.
Ngày nay, con người rất quan tâm đến tính riêng tư, việc nâng cao tường rào ở nông thôn cũng giống như việc kéo rèm cửa ở thành phố, đều nhằm bảo vệ sự riêng tư. Vì vậy, ngay cả khi có việc nâng cao tường rào, không có nghĩa là gia đình sẽ bị suy sụp hay người trong nhà sẽ gặp nạn.
Nội hàm thật sự không thể bỏ qua
Câu “Một bức tường xây trên một bức tường sẽ hủy hoại một gia đình và một con người” dù mang đậm màu sắc mê tín nhưng nếu hiểu sâu hơn, có lẽ chúng ta sẽ phải ngả mũ trước trí tuệ của người xưa. Người xưa rất tin vào phong thủy, từ việc xây nhà đến chọn mộ đều phải tìm thầy phong thủy để xem xét nhằm tránh tai họa, nếu chọn được mảnh đất tốt thì con cháu đời sau cũng sẽ hưởng lợi.
Đối với những người sống ở nông thôn miền Bắc, có lẽ họ sẽ hiểu rõ hơn về câu tục ngữ này. Ở vùng Bắc Bộ, việc xây nhà thường tuân theo phong tục “tọa bắc hướng nam”, đồng thời cũng rất coi trọng độ cao của tường rào.
Một ví dụ đơn giản, người Bắc thường rất coi trọng diện mạo của ngôi nhà và sân vườn, ngay cả khi sống ở nông thôn. Nhà ai xây lớn, tường rào cao, trang trí đẹp sẽ được coi là gia đình giàu có, ngược lại là gia đình bình dân. Khi xây nhà, không chỉ chú trọng đến chiều cao của ngôi nhà mà còn quan tâm đến chiều cao của tường rào.
Đặc biệt, họ rất quan tâm đến chiều cao của tường rào so với nhà hàng xóm. Nếu tường rào nhà hàng xóm cao hơn tường nhà mình, họ sẽ cảm thấy mình bị thấp hơn, dẫn đến mâu thuẫn và thậm chí là xung đột.
Nguyên nhân là do theo quan điểm phong thủy, tường rào nhà hàng xóm cao hơn tường nhà mình sẽ chặn mất luồng phong thủy tốt của gia đình. Đối với những người nông thôn có tư tưởng phong kiến, không có gì khó chịu hơn điều này. Thực ra, ngoài yếu tố phong thủy, tư tưởng này cũng có phần dựa trên cơ sở khoa học.
Vinh hoa phú quý, tỏ rõ sự uy nghiêm
Trước đây, người dân nông thôn sống trong những ngôi nhà tự xây dựng, do kỹ thuật xây dựng còn hạn chế, cộng với điều kiện thực tế không cho phép nên thường nền móng nhà không được xây sâu. Nguyên nhân một phần là để tiết kiệm vật liệu, qua đó tiết kiệm chi phí xây dựng.
Đặc biệt trong thời kỳ khó khăn, yêu cầu về xây nhà không cao, chỉ cần có bốn bức tường, một mái nhà, hai ô cửa sổ và một cánh cửa là đủ.
Nhưng khi cuộc sống ngày càng khấm khá, người ta sẽ muốn nâng cao tường rào để thể hiện sự giàu có, vì đó là thứ dễ thấy nhất. Còn diện tích nhà không thể thay đổi vì các kết cấu đã được cố định từ trước, việc nâng cao nhà cũng rất khó, ngay cả khi là nhà gạch ngói, nếu thêm một tầng nữa cũng có nguy cơ sụp đổ nếu có động đất.
* Thông tin trong bài mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm!