Nói một cách đơn giản và trực tiếp, nó hướng sự chú ý của mọi người đến một ngày cụ thể - ngày 22 tháng 9 âm lịch, một nút quan trọng dường như dự đoán sự ấm áp hay lạnh lẽo của cả mùa đông.
Ngày 22 tháng 9, sự đan xen của các hiện tượng thiên văn và tục ngữ nông nghiệp
Tháng 9 âm lịch là vào cuối thu, vạn vật bắt đầu hội tụ, thế giới tự nhiên dần hiện ra khung cảnh lộng lẫy nhưng có phần ảm đạm nhất trong năm. Ngày 22 tháng 9 âm lịch được coi là một ngày quan trọng để người dân quan sát sự thay đổi thời tiết và dự đoán cái lạnh và ấm áp của mùa đông. Sự hình thành quan niệm truyền thống này bắt nguồn từ sự quan sát cẩn thận của người xưa về thiên văn, khí tượng học cũng như sự tích lũy kinh nghiệm lâu dài của họ. Ở thời đại trước khi có dự báo thời tiết hiện đại, người nông dân đã dựa vào những câu tục ngữ truyền miệng này để lên kế hoạch cho hoạt động trồng trọt và chuẩn bị vật tư cho mùa đông.
Ngày 22 tháng 9 âm lịch năm nay, có một điềm bất thường
Ngày 22 tháng 9 năm nay có vẻ bắt mắt hơn những năm trước. Khi biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng gia tăng và các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra thường xuyên, sự nhạy cảm của con người với các hiện tượng tự nhiên cũng tăng lên. Trong bối cảnh đó, điều kiện thời tiết ngày 22/9 âm lịch đương nhiên trở thành chủ đề bàn tán sôi nổi.
Theo quan sát của Cục Khí tượng, khoảng ngày 22/9 năm nay, hầu hết các vùng ở nước ta đều trải qua quá trình mát mẻ tương đối rõ rệt, thậm chí có nơi còn cảm nhận được cái lạnh đầu đông từ trước. Đồng thời, nhiều cơn mưa mùa thu xuất hiện ở khu vực phía Bắc không chỉ làm dịu đi tình trạng khô hạn những ngày gần đây mà còn dự trữ độ ẩm quý giá cho mùa đông sắp tới.
Cách giải thích khoa học và trí tuệ dân gian
Đối mặt với những thay đổi thời tiết như vậy, nhiều người đã bắt đầu lo lắng: “Liệu mùa đông năm nay có lạnh đến mức họ phải co ro không?”. Tuy nhiên, để dự đoán chính xác nhiệt độ, độ ẩm của cả mùa đông, rõ ràng chỉ dựa vào điều kiện thời tiết ngày 22/9 là chưa đủ.
Theo quan điểm khoa học, cái lạnh và độ ấm vào mùa đông bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, bao gồm hoàn lưu khí quyển, nhiệt độ đại dương, điều kiện chỏm băng ở vùng cực, v.v. Các nhà khí tượng học sẽ sử dụng thiết bị quan sát tiên tiến và các mô hình toán học phức tạp để tiến hành phân tích toàn diện các yếu tố này nhằm đưa ra kết quả dự báo tương đối chính xác. Mặc dù tục ngữ dân gian chứa đựng kinh nghiệm và trí tuệ phong phú, nhưng tính chính xác của chúng thường khó đảm bảo khi phải đối mặt với các hệ thống khí hậu phức tạp và hay thay đổi.
Chúng ta phải làm gì để đối phó với mùa đông lạnh giá?
Dù mùa đông năm nay lạnh hay ấm thì việc chuẩn bị trước luôn là điều nên làm. Đối với người nông dân phải chú ý theo dõi diễn biến thời tiết, bố trí canh tác hợp lý, đảm bảo an toàn cây lương thực trong mùa đông; đối với người dân đô thị phải kiểm tra trước các thiết bị sưởi ấm và dự trữ đủ vật liệu chống rét để đối phó với những khắc nghiệt có thể xảy ra thời tiết lạnh.
Ngoài ra, trước thách thức của biến đổi khí hậu toàn cầu, mỗi chúng ta nên bắt đầu từ chính mình, giảm lượng khí thải carbon, bảo vệ môi trường sinh thái và cùng nhau bảo vệ ngôi nhà duy nhất trên trái đất này. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể giảm tần suất các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và làm cho những mùa đông trong tương lai bớt "lạnh đến mức phải co ro".
Kết luận
“Trời có lạnh hay không phụ thuộc vào ngày 22 tháng 9”. Mặc dù câu tục ngữ cổ này không thể dự đoán hoàn toàn nhiệt độ của mùa đông nhưng nó nhắc nhở chúng ta phải quan tâm và tôn trọng thiên nhiên. Ngày nay, với sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, chúng ta không chỉ phải dựa vào sức mạnh của khoa học để hiểu biết và cải tạo thế giới mà còn phải tôn trọng và kế thừa những trí tuệ, kinh nghiệm chứa đựng trong tục ngữ dân gian. Chỉ bằng cách này, chúng ta mới có thể chung sống hòa hợp với thiên nhiên tốt hơn và cùng nhau chào đón mỗi mùa đông đến.