Việt Nam, đất nước nổi tiếng với hàng chục nghìn ngôi chùa cổ kính, là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, tâm linh đặc sắc. Trong số đó, chùa Tam Chúc, tọa lạc tại thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam, đang giữ vị trí ngôi chùa lớn nhất thế giới, thu hút hàng triệu lượt khách du lịch mỗi năm. Với tổng diện tích lên đến 5.100 ha, bao gồm hồ nước rộng 1.000 ha, rừng tự nhiên 3.000 ha và các dãy núi đá hùng vĩ, Tam Chúc không chỉ là một công trình kiến trúc đồ sộ mà còn là một quần thể sinh thái tuyệt đẹp, được mệnh danh là "Hạ Long trên cạn".
Chùa Tam Chúc hiện nay được cho là ngôi chùa lớn nhất thế giới
Lịch sử chùa Tam Chúc gắn liền với truyền thuyết "Tiền Lục nhạc – hậu Thất Tinh" huyền bí. Truyền thuyết kể về bảy nàng tiên nữ đã bị vẻ đẹp nơi đây quyến rũ mà lưu lại. Sáu hòn đảo nhỏ giữa hồ Tam Chúc được cho là sáu chiếc chuông nhà trời được mang xuống để gọi các nàng tiên trở về, còn bảy ngọn núi chính là hiện thân của bảy nàng tiên. Chính từ truyền thuyết này mà tên gọi Ba Sao (chỉ còn ba ngôi sao sáng trên bảy ngọn núi) và địa danh Ba Sao, nơi chùa tọa lạc, ra đời. Chùa Tam Chúc, được xây dựng từ thời nhà Đinh, hơn 1.000 năm trước, là một chứng tích lịch sử và là điểm đến tâm linh thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương.
Tuy nhiên, bên cạnh vẻ đẹp kiến trúc và giá trị lịch sử, chùa Tam Chúc còn ẩn chứa một bí ẩn sinh vật học thú vị: loài cá Trối. Loài cá này không chỉ là một loài cá thông thường mà còn sở hữu những khả năng “phi thường”, được người dân địa phương ví như “lính thủy đánh bộ”. Theo những câu chuyện được truyền lại qua nhiều thế hệ, cá Trối có thể di chuyển trên đất khô, trèo cây, bắt chim và thậm chí cả bắt cá – những điều tưởng chừng chỉ xuất hiện trong các câu chuyện thần thoại.
Cá Trối
Hình dạng cá Trối khá đặc biệt, thoạt nhìn giống cá quả nhưng không có vây bụng. Vây đuôi có đốm tròn đen viền trắng, trông giống như con mắt. Đầu cá dẹp, đỉnh đầu rộng và thuôn dần về hai phía. Thịt cá Trối thơm ngon, không có xương dăm. Nhiều thập kỷ trước, người dân địa phương đã nhiều lần quan sát và ghi nhận những khả năng phi thường của cá Trối. Các nhà khoa học giải thích rằng, cá Trối có cơ quan hô hấp đặc biệt, cho phép chúng sống trên cạn trong một thời gian nhất định. Khi điều kiện môi trường khô hạn, chúng lại tìm về đáy hồ Tam Chúc để sinh tồn. Một số nghiên cứu cho rằng cá Trối có khả năng uốn cong mang để làm nghẹt thở con mồi.
Ông Đặng Đình Thoảng, Giám đốc Sở KH&CN tỉnh Hà Nam, cho biết loài cá Trối rất quý hiếm và hiện đang được bảo tồn, phát triển thành công. Sự tồn tại của loài cá Trối này càng làm tăng thêm vẻ huyền bí và hấp dẫn của quần thể chùa Tam Chúc, biến nơi đây không chỉ là một địa điểm tâm linh, du lịch mà còn là một điểm đến nghiên cứu khoa học đầy thú vị. Sự kết hợp hài hòa giữa vẻ đẹp thiên nhiên, giá trị văn hóa lịch sử và bí ẩn sinh vật học đã làm nên sức hút đặc biệt của chùa Tam Chúc, một kỳ quan Phật giáo giữa lòng Việt Nam.