Muối - một thứ gia vị xa xỉ
Trong mắt người hiện đại, muối chỉ là một loại gia vị thông thường trên bàn ăn. Nhưng bạn có biết rằng vào thời xa xưa ở Trung Quốc, muối là một thứ xa xỉ mà chỉ những người giàu mới có thể mua được không? Điều này liên quan đến chế độ độc quyền muối và sắt thời cổ đại.
Để kiểm soát nguồn thu nhập, triều đình đã kiểm soát chặt chẽ các khu vực sản xuất muối. Tuy nhiên, những khu vực sản xuất muối này thường tập trung cao độ, điều kiện vận chuyển thời cổ đại rất hạn chế, vì vậy, việc bán muối đến các nơi không dễ dàng.
Muối khan hiếm khiến giá tăng vọt, người dân thường không đủ khả năng mua loại muối đắt tiền này, họ chỉ có thể dùng các loại gia vị khác thay thế.
Sự tiến hóa của lương thực chính: từ ngũ cốc thô đến gạo tinh chế và bột mì trắng
Trong hàng ngàn năm, ngũ cốc thô là lương thực chính của người dân thường. Ngay cả trong thời kỳ hoàng kim, một số loại thực phẩm từ lúa mì đã được thêm vào các loại thực phẩm ban đầu. Với sự tiến bộ của công nghệ nông nghiệp, việc trồng lúa hai mùa bắt đầu thịnh hành ở phía Nam vào thời nhà Tống và nhà Nguyên, diện tích trồng lúa mì dần được mở rộng. Người xưa cuối cùng đã bắt đầu từ bỏ ngũ cốc thô và mở ra thời đại gạo tinh chế và bột mì trắng.
Vào giữa và cuối thời nhà Minh, khoai tây, ngô và khoai lang năng suất cao từ nước ngoài được du nhập vào Trung Nguyên. Đặc biệt, khoai lang có năng suất cao, dễ trồng và có giá trị dinh dưỡng cao, và nhanh chóng trở thành thực phẩm thường xuyên trên bàn ăn của các gia đình nghèo. Tuy nhiên, ngay cả như vậy, do năng suất nông nghiệp thấp vào thời cổ đại và gánh nặng thuế má nặng nề nên lượng thực phẩm mà người dân thường thực sự có thể ăn cũng rất hạn chế.
Những người nông dân bình thường làm việc chăm chỉ trong một năm, nhưng sản lượng lương thực chỉ đủ ăn trong một tháng, và một phần đáng kể phải nộp cho triều đình. Những ngày còn lại, họ chỉ có thể ăn ngũ cốc thối, vỏ trấu, thậm chí cả rau dại để lấp đầy dạ dày.
Ngày ăn 3 bữa như ngày nay? Không có đâu!
Người hiện đại đã quen với việc ăn ba bữa một ngày, nhưng trước thời Tần Hán, người bình thường chỉ ăn nhiều nhất là hai bữa một ngày. Một bữa vào lúc 9 giờ sáng; bữa còn lại vào lúc 4 giờ chiều. Những người có điều kiện tốt hơn có thể uống một ít cháo và canh vào buổi tối như một bữa ăn nhẹ.
Sở dĩ chỉ ăn hai bữa, một mặt là do hạn chế về năng suất nông nghiệp thời bấy giờ, mặt khác là do thời gian làm việc và nghỉ ngơi của người xưa khác với người hiện đại, ban đêm không có đèn, thời gian hoạt động rất ngắn, trời vừa tối, mọi người đều về nhà ngủ.
Sau thời Hán, kinh tế xã hội phát triển, chợ đêm dần xuất hiện, thói quen ăn uống cũng thay đổi. Người trí thức bắt đầu uống rượu thâu đêm, để lại nhiều câu thơ nổi tiếng. Đằng sau bầu không khí vui vẻ là hiện thực khắc nghiệt, những bộ phim cổ trang có thịt, cá, thịt, rượu và đồ ăn thực sự không là gì đối với người bình thường. Trên thực tế, cho đến thời Trung Hoa Dân Quốc, rất nhiều người vẫn sống một cuộc sống đói khát. Trong những năm đói kém, bùn và vỏ cây trở thành thức ăn để lấp đầy dạ dày của họ.
Những món ăn kỳ lạ trong việc chống đói
Ớt, tiêu, cà chua, hành tây... những món ăn bình thường trên bàn hôm nay đều là "hàng nhập khẩu" thời xưa, có loại còn quý hơn cả vàng, có loại lại không có. Ví dụ, vào thời nhà Đường, hạt tiêu có giá trị như vàng, và viên quan tham nhũng nổi tiếng Trịnh Chu đã biển thủ hơn 60 tấn hạt tiêu. Cái gọi là "hàng ngoại" vào thời cổ đại thực sự là một thứ xa xỉ mà người dân không thể mua được.
Vào thời đại khan hiếm đó, thực phẩm nhập khẩu giống như một chiếc ống hút cứu mạng. Ngành công nghiệp cây trồng địa phương đơn độc, và khi có nạn đói, cảnh tượng bi thảm của những người chết đói ở khắp mọi nơi là chuyện thường tình.
Vào cuối thời nhà Minh và đầu thời nhà Thanh, các nhà truyền giáo và thương nhân phương Tây đã đưa các loại cây trồng bao gồm ớt, cà chua và khoai tây vào Trung Quốc. Việc đưa khoai lang vào, nói riêng, đã giải quyết được vấn đề thiếu lương thực ở một mức độ nào đó. Những loại cây trồng mới này dần dần được đan xen vào nền ẩm thực.