Tục ngữ bắt nguồn từ dân gian, đúc kết tinh hoa của cổ nhân, chứa đựng giá trị đạo lý nhân sinh vô cùng sâu sắc, truyền lại cho chúng ta những bài học, kinh nghiệm, để con người sống với nhau chân thành, lương thiện, nhẫn nại hơn.
Câu nói “Trai ngày rằm rạng danh tổ tiên, gái mùng một số hưởng phúc trời” vào thời xưa rất phổ biến, chỉ là những năm gần đây rất ít khi được nhắc đến. Vậy câu nói này xuất phát từ đâu?
Xuất phát từ quan niệm truyền thống
Liên quan đến ngày “mùng một” và “ngày rằm” có rất nhiều tập tục, dân gian cho rằng, ngày đầu tiên của năm mới là ngày sao Tử Vi chiếu xuống. Ông cha quan niệm, sao Tử Vi sẽ mang phúc lành đến cho bách tính muôn dân. Bởi vậy, sao Tử Vi tượng trưng cho điềm lành, những cô gái sinh ra vào ngày sẽ gặp nhiều may mắn.
Ngày rằm là ngày sao Văn Khúc hạ phàm. Vào thời cổ đại, những người tiến sỹ trạng nguyên trong bảng vàng kì thi đều được mệnh danh là sao Văn Khúc hạ phàm. Vì vậy, khi sinh con trai, người xưa đều hy vọng sẽ sinh vào những ngày này. Những nhân vật lỗi lạc, nổi tiếng thời cổ đại như Gia Cát Lượng, Bao Chửng,… đều sinh vào ngày 15 âm lịch.
Dựa vào thuyết âm dương
Cổ nhân cho rằng, ngày mùng một đầu tháng là lúc trăng khuyết, khí âm là nặng nhất, mà ngày rằm 15 âm lịch thì khí dương nặng nhất, cũng chính là lúc trăng tròn nhất.
Nam thuộc dương, nữ thuộc âm, vì vậy con trai sinh vào ngày rằm 15 âm lịch sẽ có dương khí mạnh, con gái sinh vào ngày mồng một Tết sẽ có âm khí mạnh, có mệnh phú quý. Câu tục ngữ này cũng có điểm chung với cách nói: “Nam sợ mùng một tháng giêng, gái sợ 15 âm lịch”.
Dựa theo tác phẩm văn học kinh điển
Trong “Hồng Lâu Mộng” có nhân vật tên Viên Xuân, tương truyền rằng, cô sinh vào ngày mồng một tháng Giêng, sau đó vào cung làm nương nương, thăng tiến lên như diều gặp gió.
Từ tác phẩm “Hồng Lâu Mộng” của tác giả Tào Tuyết Cần có thể thấy, vào thời nhà Thanh, trong dân gian đã rất thịnh hành thuyết nói gái sinh vào mùng một tháng Giêng sẽ có mệnh làm nương nương, hoặc sẽ hưởng một cuộc sống giàu sang, phú quý.
Tuy nhiên, theo Phật gia tuyên giảng, mỗi người sinh ra đều có số mệnh và đường đời đã sớm được định sẵn, chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào giờ, ngày sinh.
Điều quan trọng nhất trong việc nuôi dạy và giáo dục nên một đứa trẻ tài giỏi, có mệnh tốt chính là cách giáo dục của phụ huynh, cha mẹ nên quan tâm giáo dục các con ngay từ nhỏ, không nên nuông chiều con cái thái quá, thay vào đó, hãy tạo cho con trẻ môi trường giáo dục lành mạnh: Dạy trẻ hướng Thiện, làm điều tốt, dạy con tính tự lập từ tấm bé, biết nghĩ cho người khác, sống chân thành, thiện lương và nhẫn nại. Trẻ con như viên ngọc thô, cần phải mài dũa nhiều tâm mới sáng. Có như vậy thì trẻ dù sinh ngày nào cũng mới có thể phát huy đức tính tốt, giúp ích cho đời được.