Cây tầm bóp còn được gọi bằng những tên gọi khác như cây bôm bốp, thù lù cạnh, bùm bụp hay lồng đèn. Đây là một loại cây thân thảo thuộc họ cà sinh sống tự nhiên như một loại cỏ dại.
Thân cây có chiều cao trung bình từ 50 đến 90 cm. Cây phân nhánh nhiều, thường mọc rủ xuống. Lá cây có màu xanh, hình bầu dục, dài khoảng 0.3 cm và rộng từ 0.2 đến 0.4 cm. Các lá mọc xen kẽ nhau, nối liền với thân bằng cuống lá dài khoảng 0.15 đến 0.3 cm.
Hoa tầm bóp có 5 cánh, màu trắng và nhụy màu vàng. Cuống hoa nhỏ, mọc đơn độc. Đài hoa tầm bóp có hình chuông màu xanh, bên ngoài được phủ một lớp lông tơ mịn. Quả tầm bóp có thể mọc quanh năm và có đặc điểm là quả mọng, hình tròn, bề mặt nhẵn. Quả cây tầm bóp có màu xanh khi còn tươi, nhưng khi chín chuyển sang màu đỏ hoặc cam. Một lớp đài bao bên ngoài quả, khi bóp có tiếng kêu lốp bốp. Mỗi quả tầm bóp chứa rất nhiều hạt nhỏ li ti.
Quả tầm bóp là loại quả dại, có thể bắt gặp nhiều ở vùng nông thôn Việt Nam.
Ở Việt Nam, cây tầm bóp mọc dại đầy ở bờ ruộng.
Quả tầm bóp có kích cỡ nhỏ, hình dáng bên ngoài khiến nhiều người liên tưởng tới chiếc lồng đèn. Nó có vị ngọt hấp dẫn, nhân bên trong màu vàng cam đẹp mắt.
Trước đây, quả tầm bóp ít khi được bày bán trên thị trường Việt Nam. Nếu muốn thưởng thức loại quả này, cách dễ nhất là về các vùng quê để hái bởi tầm bóp cực kỳ phổ biến, nó mọc hoang khắp nơi trên các bờ ruộng, bãi cỏ, ven đường làng quê…
Quả tầm bóp được bán trong siêu thị Nhật.
Thế nhưng, vào năm 2017, một bức ảnh được chia sẻ trên mạng xã hội facebook của du học sinh và người lao động Việt Nam tại Nhật Bản đã khiến không ít người bất ngờ về giá trị của quả tầm bóp.
Theo đó, tại một siêu thị ở tỉnh Tokushima trên đảo Shikoku của Nhật Bản, một khay tầm bóp có trọng lượng 100gr được bán với giá 338 yên, tương đương 70.000 đồng. Nếu tính theo giá này thì 1kg quả tầm bóp có giá bán lên tới 700.000 đồng, đắt hơn cả quả cherry nhập khẩu về Việt Nam.
Nhiều người tỏ ra kinh ngạc vì trong ký ức tuổi thơ của họ, quả tầm bóp là món đồ ăn vặt không mất tiền mua, thậm chí còn dùng để làm đồ chơi. Lấy quả tầm bóp lúc còn căng vỏ đặt trong lòng bàn tay rồi vỗ tay, vỏ quả khi vỡ ra sẽ tạo âm thanh bôm bốp, nghe rất vui tai.
Theo các nhà khoa học, tầm bóp có một số dược tính tốt nhưng ở Việt Nam, chưa có nhiều người nghiên cứu về loại quả này.
Healthy Hildegard, một trung tâm trị liệu bằng các phương pháp tự nhiên của Đức cho biết, quả tầm bóp Nam Mỹ (tầm bóp vàng – Golden berries) từng được người La Mã và Hy Lạp cổ đại dùng để khắc phục các bệnh về đường tiết niệu.
Sau đó, y học cổ truyền của Đức và y học tu viện thời trung cổ đã mở rộng việc sử dụng tầm bóp để điều trị các chứng bệnh nhẹ về thận và bàng quang.
Phương pháp điều trị y học thời trung cổ còn phát hiện ra cách dùng quả tầm bóp để điều trị bệnh gút và bệnh thấp khớp. Tầm bóp Nam Mỹ chứa một lượng lớn pectin, giúp điều hòa quá trình tiêu hóa, giảm lượng đường trong máu và cholesterol, đặc biệt là "cholesterol xấu".
Trong khi đó, cũng theo Healthy Hildegard, cây tầm bóp đỏ (hay còn được phương Tây gọi là "cây lồng đèn Trung Quốc") giúp củng cố hệ thống miễn dịch, từ đó tăng khả năng phòng chống bệnh tật.
Khoa học thẩm mỹ hiện đại thậm chí đã kết hợp sử dụng tầm bóp đỏ để giải quyết vấn đề kích ứng nhẹ trên da, xử lý vết thương và viêm da.
Chế độ ăn với quả tầm bóp Nam Mỹ góp phần tăng cường năng lượng và sức sống cho cơ thể. Quả tầm bóp giúp hỗ trợ quá trình chuyển hóa tế bào, từ đó nâng cao sức khỏe tổng thể. Sau một thời gian sử dụng thường xuyên, có thể nhận thấy sự gia tăng rõ rệt trong năng lượng cơ thể, đường huyết cũng trở nên ổn định hơn.
Nếu như tầm bóp Nam Mỹ có vị rất ngon khi ăn tươi hoặc trộn với salad trái cây thì tầm bóp đỏ sấy khô là thành phần hoàn hảo trong ngũ cốc ăn sáng hoặc các loại bánh ngũ cốc năng lượng, góp phần vào chế độ giảm cân lành mạnh.
Nhìn chung, các loại tầm bóp đều chứa nhiều vitamin C, B1, B6, sắt. Ngoài ra còn có vitamin E, B2, axit folic, cùng một số khoáng chất như natri, kali, canxi, magie, phốt phát và kẽm.
Cùng năm 2017, sau khi tạo cơn sốt tại Nhật Bản, quả tầm bóp đã thu hút được nhiều sự chú ý ở Việt Nam. Săn mua rau tầm bóp hay quả tầm bóp bỗng trở thành trào lưu của các bà nội trợ Việt.
Tuy nhiên, nếu mua rau tầm bóp khá dễ (do đã được bán tương đối nhiều ở chợ) thì mua quả tầm bóp lại khá vất vả. Mỗi lần đặt mua có khi phải chờ cả tuần mới có, giá cũng khá cao, từ 150.000 – 200.000 đồng/kg.
Theo ghi nhận của VietNamNet, phần lớn tầm bóp được rao bán là tầm bóp trồng ở Trung Quốc, do bên Trung Quốc có hẳn một vùng trồng tầm bóp làm hàng hóa để lấy rau và quả ăn.
Các quả tầm bóp này sẽ được đóng thùng với trọng lượng 5 kg/thùng, sau đó được các mối ở Việt Nam nhập về đổ buôn và bán lẻ. Tại Việt Nam cũng có tầm bóp nhưng nguồn hàng không được ổn định như ở Trung Quốc.
Trong năm 2021, ở Việt Nam tiếp tục có trào lưu săn lùng quả tầm bóp được đóng hộp sang chảnh, bày bán với giá 400.000 đồng/kg. Đối tượng khách mua thường là dân văn phòng.
Theo các tiểu thương, đây là giống tầm bóp Nam Mỹ chứ không phải tầm bóp mọc ở các vùng quê Việt Nam. Giống này hiện được trồng nhiều ở Đà Lạt. Quả có hình cầu, vỏ bao bọc xung quanh, đường kính quả khoảng 2 - 2,5cm, lớn hơn nhiều so với giống quả mọc dại tại Việt Nam.
Với hương thơm dịu, chất lượng quả to, tròn đều, tầm bóp Nam Mỹ đã trở thành sản phẩm cạnh tranh mạnh với các phân khúc trái cây cao cấp như cherry, việt quất, phúc bồn tử, dâu tây tại Việt Nam.