Thiên đình là sự tồn tại của hệ thống quyền năng trong "Tây Du Ký", Ngọc Hoàng với tư cách là chủ nhân của Thiên đình, thậm chí còn có phương pháp quản lý nghiêm khắc. Lấy Sa Ngộ Tĩnh làm ví dụ, chỉ vì vô tình đánh vỡ một chiếc đèn cốc lưu ly mà bị Ngọc Hoàng đày xuống làm yêu quái ở Lưu Sa Hà. Địa vị cao của Trư Bát Giới là Thiên Bồng Nguyên Soái chỉ huy hơn 8 vạn thuỷ binh ở thiên đình, tu luyện thành thạo 36 phép Thiên cang, nhưng do đã quấy rối Hằng Nga nên bị cho đầu thai xuống hạ giới với hình lợn.
Tôn Ngộ Không là con khỉ được sinh ra từ một viên đá thiêng ở Hoa Quả Sơn. Tôn Ngộ Không đã vượt núi, sông và đại dương, khởi hành từ Hoa Quả Sơn cách xa hàng ngàn dặm, để tới Tây Ngưu Hạ Châu, ở trong Linh Đài Phương Thốn sơn, Tà Nguyệt Tam Tinh động bái sư học đạo. Tới đây, Bồ Đề Tổ Sư đã truyền dạy đạo pháp trường sinh cùng 72 phép biến hóa (Thất thập nhị huyền công - Địa Sát) cho Tôn Ngộ Không. Tu luyện phép trường sinh ấy kỳ thực chính là thoát khỏi sự khống chế của Ngũ hành, cao hơn nữa chính là vượt ra ngoài Tam giới, không chịu vòng luân hồi, sinh tử để đạt đến quả vị của La Hán, Chân Nhân. Có sức mạnh trong tay, y đại náo Long cung cướp gậy Như Ý. Khi bị bắt xuống âm tào địa phủ, Ngộ Không dám xóa cả sách sinh tử của Diêm Vương.
Tạo hình nhân vật Tôn Ngộ Không và Bồ Đề Tổ Sư trong "Tây Du Ký" phiên bản 1986.
Để thu phục Tôn Ngộ Không, Ngọc Hoàng đã mời y lên thiên đình, giao cho chức Bật Mã Ôn. Tuy nhiên, khi biết đây là chỉ là chức quan nhỏ trông coi ngựa, Ngộ Không đã giận dữ bỏ về Hoa Quả Sơn. Vì muốn xoa dịu y, Ngọc Hoàng phong cho Ngộ Không làm Tề Thiên Đại Thánh, có nghĩa là "Thánh lớn bằng trời". Với khán giả yêu thích "Tây Du Ký", đây có lẽ là thân phận quen thuộc nhất của Tôn Ngộ Không.
Là Tề Thiên Đại Thánh, Ngộ Không có phủ riêng và phụ trách công việc trông coi vườn đào. Trong một lần uống rượu say, y phá hỏng tiệc bàn đào của Vương Mẫu nương nương, ăn trộm linh đơn của Thái Thượng lão quân, buộc thiên đình phải tìm cách khống chế.
Tôn Ngộ Không một mình đánh lại 10 vạn thiên binh, tứ đại thiên vương, Nhị Lang Thần và Na Tra. Cuối cùng, y bị bắt nhốt vào lò bát quái của Thái Thượng Lão Quân và bị nung đốt trong suốt 49 ngày.
Tuy nhiên, Tôn Ngộ Không không những không chết, mà còn làm nổ tung lò bát quái và càng mạnh hơn trước. Đến đường cùng, thiên đình đành phải xin Phật Tổ Như Lai giúp đỡ mới khắc chế được y.
Khi Tôn Ngộ Không quậy phá ở Thiên cung, Phật Tổ Như Lai nhìn thấy con khỉ làm loạn, thay vì cãi vã hay mắng mỏ, ngài đã đánh cược với con khỉ bằng một nụ cười. Phật Tổ thách thức: “Ta đánh cuộc với nhà ngươi, nếu nhà ngươi có tài nhảy một cân đẩu vân ra khỏi được lòng bàn tay phải của ta, thì nhà ngươi thắng. Ngươi sẽ trở thành Ngọc Hoàng. Nhưng nếu ngươi không thoát khỏi lòng bàn tay của ta thì phải chịu để ta xử lý". Và cuối cùng như chúng ta đều biết, Tôn Ngộ Không đã bị Như Lai đè dưới núi Ngũ Hành năm trăm năm.
Nhưng rất nhiều người đều rất mơ hồ, nếu như Ngọc Hoàng lợi hại như vậy, sao ngay từ đầu không trấn áp Tôn Ngộ Không, chẳng phải có chút khó tin sao?
Trên thực tế, ngay phần đầu "Tây Du Ký" có thể thấy rằng câu trả lời được đưa ra. Tôn Ngộ Không vốn là một con khỉ nứt ra từ tảng đá ngũ sắc đã hấp thụ linh khí trời đất hàng ngàn năm ở Hoa Quả Sơn. Nhờ học được võ công và 72 phép thần thông biến hóa từ Bồ Đề sư tổ, Tôn Ngộ Không đạt những quyền năng siêu nhiên.
Nhiều phân tích cho rằng mối quan hệ giữa Nữ Oa và Tôn Ngộ Không là quan hệ nhân quả. Nữ Oa luyện ra đá ngũ sắc vá trời để bảo vệ tam giới là nhân, sau đó tinh phách còn lại của bà trong vụn đá ngũ sắc ở Hoa Quả Sơn lại hấp thụ khí thiêng đất trời để tạo ra Thạch Hầu (khỉ đá). Vì thế sau này khi Tôn Ngộ Không trộm gậy Như Ý – đại náo long cung, sửa sổ sinh tử ở địa phủ và đỉnh điểm là đại náo thiên đình – muốn thay thế Ngọc Hoàng làm chủ tam giới… nhưng Ngọc Hoàng và Như Lai cũng không thẳng tay diệt trừ mà chỉ trừng phạt.