Lịch sử sự sống trên trái đất có thể bắt nguồn từ các sinh vật đơn bào, dần dần phát triển thành sinh vật đa bào, hình thành các dạng sống phức tạp và đa dạng. Trong kỷ Cambri, trái đất đã trải qua một sự kiện tiến hóa bức xạ loài, được gọi là “Vụ nổ kỷ Cambri”. Một số lượng lớn các loài mới nhanh chóng xuất hiện, trong đó có cá. Là một nhánh quan trọng của động vật có xương sống, cá bắt đầu chiếm một vị trí trên trái đất.
Cá là một trong những động vật có xương sống sớm nhất. Chúng thích nghi với đời sống dưới nước và có những đặc điểm như thở bằng mang và bơi bằng vây. Với những thay đổi của môi trường địa chất, một số loài cá dần dần thích nghi với cuộc sống trên cạn, phát triển các cấu trúc sơ bộ của các chi và phổi và tiến hóa thành động vật lưỡng cư. Quá trình này đánh dấu sự bước vào một giai đoạn mới của hệ sinh thái trên cạn.
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng hàm, bàn tay, bàn chân và các bộ phận khác của con người có thể có quan hệ mật thiết với cá. Hàm dưới của cá độc lập và hỗ trợ việc đóng mở miệng và nhai. Trong quá trình tiến hóa, xương hàm dưới hợp nhất với các xương khác, nhưng ở động vật có vú, bao gồm cả con người, hàm dưới trở nên độc lập, tạo thành khớp thái dương hàm, cho phép linh hoạt hơn trong việc mở, đóng miệng và nhai.
Năm 2019, các nhà khoa học phát hiện hóa thạch của loài cá “Pocket Border Fish” ở Trùng Khánh, Trung Quốc loài cá này sống cách đây khoảng 400 triệu năm, cấu trúc xương đầu của nó giống với người hiện đại và các tia vây của nó cũng rất giống ngón tay và ngón chân của con người, cung cấp bằng chứng thuyết phục cho giả thuyết “con người có nguồn gốc từ cá”.
Mặc dù bằng chứng hóa thạch và đặc điểm sinh học ủng hộ ý kiến cho rằng tổ tiên của chúng ta có thể là cá, một số người vẫn đặt câu hỏi về sự khác biệt hình thái giữa con người và cá. Các nhà khoa học trả lời rằng quá trình tiến hóa của sự sống là một quá trình lâu dài và phức tạp liên quan đến gen, môi trường, chọn lọc tự nhiên và các yếu tố khác. Mối quan hệ di truyền giữa các loài không thể được đánh giá chỉ dựa trên sự khác biệt về hình thái. Khám phá này không chỉ thách thức sự hiểu biết truyền thống của chúng ta về sự tiến hóa của sự sống mà còn cung cấp một góc nhìn mới cho sự hiểu biết của chúng ta về nguồn gốc loài người.