Trong ký ức của những đứa trẻ sống ở vùng trung du, miền núi phía Bắc, quả trám vô cùng quen thuộc. Cây thường cho thu hoạch quả vào tháng 7 hàng năm. Quả trám đen có vị thơm, bùi xen lẫn vị ngậy, nếu ăn quen sẽ thấy rất hấp dẫn.
Quả trám đen có hình thoi, bên ngoài là lớp vỏ màu đen. Ngày xưa loại quả này rụng đầy gốc thường được đem về kho thịt cá. Nhưng đến nay, quả này được ví như "vàng đen". Có người thích tới nỗi bỏ ra cả triệu đồng để mua về cất tủ ăn dần.
Trám đen được xem là sản phẩm hàng hóa nên nhiều người tiếp tục ươm giống phát triển để cải thiện thu nhập.
Năm 2020, giá trám đen rơi vào khoảng 100-120.000 đồng/kg nhưng tới năm 2021, giá đã tăng lên tới 140.000 đồng/kg. Theo một số thương lái, giá cao như vậy nhưng thậm chí đôi lúc họ còn không có hàng để bán.
Năm 2022, giá trám đen ở Hà Nội đã lên tới 180.000 đồng/kg, nhiều chị em phải mua gom 20kg trám đen một lúc rồi chia nhau tích trữ.
Năm 2013, Việt Nam ghi nhận nhiều thương lái Trung Quốc tới bản Phai Lừa, xã Đồng Giáp, huyện Văn Quang, Lạng Sơn lùng mua trám đen. Họ lựa chọn rất kỹ lưỡng, hết đo kích thước quả rồi lại bóc vỏ tiếp tục đo kích thước hạt.
Có một cây trám trong bản này được các thương lái Trung Quốc vô cùng ưng ý, họ đặt mua trong thời gian 10 năm liền với giá lên tới 200.000 đồng cho 1kg quả trám.
Thời điểm đó, ở tỉnh Lạng Sơn, giá trám đen trung bình chỉ khoảng 30.000 - 40.000 đồng/kg. Những năm sai quả, giá trám thậm chí giảm xuống 20.000 - 25.000 đồng/kg.
Người Trung Quốc tin rằng quả trám đen rất giàu dinh dưỡng, chứa nhiều canxi và vitamin C. Hàm lượng vitamin C trong trám đen cao gấp 10 lần táo và gấp 5 lần lê. Hàm lượng canxi trong trám đen cũng rất cao, rất có ích cho sự phát triển xương của trẻ.
Tại Trung Quốc, giá trị của quá trám đen đã được đề cao từ rất lâu. Tài liệu thời nhà Tống cho hay, quả trám có vị chua ngọt, bùi béo, tính ấm có thể dùng như một loại rau củ để chế biến món ăn.
Bên cạnh đó, trám đen còn có tác dụng tiêu viêm giảm đau, tăng cường gân cốt, khử đờm, thông họng, giải độc rượu.
Loại quả này mang tới ít nhất 5 lợi ích sức khỏe, bao gồm: Chống oxy hóa, tốt cho tim mạch, phòng chống tiểu đường, giảm nguy cơ mắc các chứng bệnh viêm đường hô hấp trên, phòng chống ung thư. Tuy nhiên, tác dụng phòng chống ung thư vẫn chưa rõ ràng.
Tại Việt Nam, quả trám đen có thể được dùng để chế biến nhiều món ăn hấp dẫn như nham trám, canh trám đen nấu thịt gà, trám muối, trám đen kho cá, trám đen kho thịt/nhồi thịt, mang lại những bữa ăn bổ dưỡng cho cả gia đình.
Do ngày càng đắt đỏ nên trám đen hiện được ví như "vàng đen". Nhiều người còn gọi đó là "tiên dược" bởi những lợi ích rất lớn mà loại quả này mang lại đối với sức khỏe, cũng như trong việc hỗ trợ và điều trị bệnh.