Ý nghĩa của số chẵn lẻ trong tâm linh thờ cúng
Số chẵn và số lẻ có những ý nghĩa khác nhau trong văn hóa tâm linh. Khi sắp xếp hoa vào bình, quả lên đĩa sẽ thường chọn số lẻ nhưng khi xếp mâm cỗ cúng thì thường số chẵn. Số nén hương cũng là số lẻ. Theo quan niệm phong thủy số lẻ là số dương, thể hiện may mắn phát triển, số chẵn là số âm. Bởi thế khi thắp hương, ông bà thường chọn số lẻ để dâng cúng.
Nhưng mâm cỗ thắp hương phải chọn số chẵn tối thiểu 4 bát, 4 đĩa trên một mâm, hoặc 6 bát 6 đĩa, nhà nào sang trọng thì 8 bát 8 đĩa. Đó là vì cỗ thể hiện cho sự no đủ nên cần mâm cao cỗ đầy. Và con số 4, 6, 8 trong mâm cỗ tuân theo ý nghĩa khác với việc ý nghĩa chẵn lẻ ở trên:
- 4 bát 4 đĩa biểu trưng cho là tứ trụ và thể hiện cho bốn mùa bốn hướng. Đây là mâm cỗ có số món trên bát đĩa tối thiểu. Khi dâng cúng hay khi mời khách, làm cỗ đãi tiệc ít nhất cũng phải đủ 4 bát 4 đĩa
- 6 bát 6 đĩa và 8 bát 8 đĩa là vì số 6 và 8 biểu trưng cho phát tài phát lộc. Số 6 và số 8 là con số của sự phát tài no đủ sung túc. Khi ăn cỗ, làm cỗ thể hiện sự no đủ giàu có. Khi đãi khách là thể hiện sự chu đáo giàu có và chỉn chu của gia chủ. Khi dâng cỗ cúng lên ông bà gia tiên là dâng lên lòng thành chỉn chu và cầu xin no đủ, sung túc. Chính bởi thế mâm cỗ cúng cổ truyền xưa là phải đủ lệ như vậy. Những nhà nào giàu có cầu kỳ có thời gian và sang chảnh thì phải đủ 8 bát 8 đĩa dâng cúng ông bà hoặc mời cơm khách.
Trải qua thời gian có những thay đổi trong đời sống thì việc mâm cao cỗ đầy cũng đã không còn được quá đề cao như trước. Tuy nhiên một số gia đình truyền thống vẫn giữ nét cổ truyền này trong ngày Tết nguyên đán làm cỗ cúng ông bà tổ tiên và cỗ đầu năm là đủ 6 hoặc 8 bát đĩa.
Những món gì để đủ số bát đĩa như vậy?
Tùy theo từng gia đình mà một số món có thể thay đổi, biến chuyển đi. Nhưng trong mâm cỗ truyền thống thì sẽ có một số món như sau:
4 bát thường thấy sẽ gồm: 1 bát chân giò lợn hầm măng lưỡi, 1 bát bóng thả, 1 bát miến và 1 bát mọc nấm thả.
Nếu làm mâm 6 bát 6 đĩa thì sẽ có thêm 2 bát là : 1 bát su hào thái chỉ ninh kỹ, 1 bát chim hầm để nguyên cả con, 1 bát gà tần.
Khi làm mâm cao cỗ đầy 8 bát 8 đĩa thì lại thêm 2 bát nữa là: 1 bát canh bào ngư, 1 bát vi cá để mâm cỗ thêm đầy đặn, sang trọng.
4 đĩa thường có sẽ là: 1 đĩa thịt gà luộc, 1 đĩa thịt lợn, 1 đĩa giò lụa và 1 đĩa chả quế.
Nếu làm mâm 6 bát 6 đĩa thì có thêm 2 đĩa là: 1 đĩa thịt đông, 1 đĩa nem rán
Nếu mâm cao cỗ đầy 8 bát 8 đĩa thì có thêm 2 đĩa là: đĩa xào hạnh nhân, đĩa cá kho riềng hoặc đĩa nộm su hào hoặc nộm rau cần.
Khi sắp mâm bát đĩa cúng phải chọn số chẵn.
Trong số các món trên thì cũng tùy theo kinh tế và vùng miền mà món có thể thay đổi đi. Tuy nhiên theo cổ truyền thì phải đủ số món trong mâm theo con số 4-4, 6-6, 8-8. Đặc biệt nếu đã làm cỗ thì rất ít nhà dùng 4-4, mà ít nhất phải là 6-6 để thể hiện sự chu đáo đủ đầy.
Bởi thế ngày xưa mỗi khi làm cỗ là những người phụ nữ trong gia đình vất vả, mệt bở hơi tai. Nhưng nếu làm không đầy đủ thì mời khách không tới sẽ bị cho là sơ sài, không chỉn chu. Người xưa không hẳn trọng miếng ăn mà trọng cái lễ, nghĩa.
Ngày nay việc dâng cúng thì sao?
Trước đây trong các gia đình truyền thống, phụ nữ rất vất vả mỗi khi có dịp cỗ bàn cũng lễ bởi nhiều việc phải chuẩn bị. Hơn nữa việc làm mâm cao cỗ đầy cũng gây tốn kém lãng phí vì ăn không hết.
Ngày nay một số gia đình truyền thống vẫn chu đáo khi làm cỗ cúng, nhất là dịp cuối năm, cúng tất niên, cúng giao thừa, cúng mùng một nhưng số lượng đã giảm đi cho phù hợp tránh lãng phí.
Hiện nay ngoại trừ cỗ cưới, tiệc vẫn long trong mâm cao cỗ đầy thì việc dâng cúng cũng đã đơn giản hơn. Những món mặn không thể thiếu là gà, giò, chả, bánh chưng, xôi, canh miến măng, canh rau củ quả, nem rán. Hơn nữa ngày nay trong sự giao lưu văn hóa thì mâm cỗ cúng còn có thêm cả những món của phương Tây, nhiều gia đình ăn gì thì dâng tổ tiên thứ ấy để thể hiện lòng thành. Tuy nhiên bạn cũng nên tránh những món có mùi nặng, món tanh, món gỏi sống không được dâng cúng.
Việc sắp xếp số chẵn số lẻ, số bát số đĩa thể hiện tâm linh ước nguyện của gia đình. Do đó nhiều gia đình truyền thống và cẩn trọng trong tâm linh thờ cúng thì vẫn cố gắng đảm bảo con số này.
*Thông tin trong bài mang tính tham khảo, chiêm nghiệm.