Cá sủ vàng (tên khoa học là Otolithoides biauritus); còn gọi là cá sủ vây vàng, cá sủ vàng kép, cá thủ, cá đường; là loại cá lớn nhất trong họ cá đù, thuộc bộ cá vược (họ Sciaenidae), phân bố ở Ấn Độ, Indonesia, Sri Lanka, Trung Quốc, Việt Nam.
Ở Việt Nam, cá sủ vàng phân bố rải rác từ vùng biển miền Bắc đến miền Nam. Các tỉnh miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An cũng xuất hiện loài cá này nhưng giờ không còn nhiều, thi thoảng mới xuất hiện.
Cá sủ vàng được xếp vào hàng những loại cá đắt đỏ nhất thế giới.
Cá sủ vàng có môi trường sống chính là ở biển nhưng đến mùa sinh nở (thường từ tháng 1-4 hàng năm), chúng bơi về phía các vùng cửa sông nước lợ để đẻ trứng. Cá con sẽ bơi vào vùng nước ngọt sâu trong đất liền sinh sống, sau 1-2 năm sẽ tự trở về với biển. Cân nặng lúc này của cá sủ vàng thường rơi vào khoảng 10kg. Cá trưởng thành có kích thước rất lớn, dài cả mét và nặng vài chục đến cả trăm kg.
Thoạt nhìn bạn có thể nhận thấy cá sủ vàng có miệng rộng và khá nhọn, màu vàng nghệ lấp lánh, hàm dưới kéo dài tới dưới sau hốc mắt, răng khỏe, vây lưng dài. Đặc biệt, nửa thân dưới của chúng có màu trắng bạc hơi phớt hồng.
Cá sủ vàng, kết hợp với các loại rau củ và gia vị, tạo thành những món ăn tuyệt vời mang tới những lợi ích đáng kinh ngạc cho sức khỏe. Không ngạc nhiên khi các món ăn độc đáo từ cá sủ vàng lọt top 10 món ăn ưa thích nhất của người Hồng Kông (Trung Quốc) và được xếp vào hàng đắt nhất thế giới.
Ngoài thịt cá được dùng để chế biến món ăn, vẩy cá sủ vàng rất cứng nên được dùng để chế tạo những miếng gảy đàn cho người chơi đàn, bán sang Nhật Bản hay châu Âu.
Cá sủ vàng ngày càng quý hiếm.
Đây là một loại cá được ví là "đắt như vàng" nên rất khó săn bắt. Trước năm 2005, cá sủ vàng tại Việt Nam có giá từ 5-7 triệu đồng/kg, năm 2007 đã tăng lên 15-20 triệu đồng/kg. Hiện nay, do cá sủ vàng ngày càng quý hiếm nên thương lái săn lùng được có thể bán giá lên đến hàng tỷ đồng, tùy thuộc vào cân nặng của cá.
Việc cá sủ vàng có giá đắt đỏ không chỉ do quý hiếm mà còn vì chúng rất bổ dưỡng, chứa nhiều dưỡng chất tốt cho cơ thể. Người Trung Quốc cho rằng ăn cá sủ vàng sẽ gặp nhiều may mắn, làm ăn phát lộc phát tài. Còn người Nhật và Việt Nam cho rằng cá sủ vàng là "lộc trời" bởi thịt cá thơm ngon, giúp bồi bổ gan thận.
Cá sủ vàng chứa nhiều protein, axit béo vitamin B, selen, kali và kẽm. Những dưỡng chất này giúp tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, cải thiện thị lực, chữa trị một số bệnh về tuyến tiền liệt, giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và chống ung thư. Đặc biệt, phụ nữ khi mang thai hoặc sau sinh ăn cá sủ vàng sẽ rất tốt vì thịt cá sử dụng giàu omega-3.
Bộ phận quý như vàng
Trong cá sủ vàng có một bộ phận được xem là quý nhất và được ví ngang với vàng, đó là "bóng cá".
Theo truyền thông Trung Quốc, vào năm 1983, ông Lâm Đức Hoa, một ngư dân ở thôn Đồng Chiếu thuộc tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc) tình cờ bắt được hai con cá sủ vàng. Do yêu thích món ăn từ bóng cá phơi khô nên ông quyết định đem về nhà chế biến.
Sau khi mổ cá, làm sạch bóng và ngâm muối cẩn thận, ông Lâm đem chúng đi phơi. Tuy nhiên, không rõ vì lý do gì ông lại quên bẵng mất món bóng cá cho tới tận… 38 năm sau.
Thật kỳ lạ, khi được tìm thấy thì số bóng cá phơi khô không bị hỏng mà trở nên khô cứng, chuyển sang màu vàng phổ phách rất đẹp mắt, không có dấu hiệu nấm mốc. Mỗi miếng bóng cá dài khoảng 50cm, rộng 15cm và nặng 500g.
Ông Lâm đã nhờ con trai mình chụp lại ảnh của hai chiếc bong bóng cá rồi đăng lên mạng, nào ngờ, rất nhiều người đua nhau gọi tới hỏi mua. Có người ra giá tới 500.000 NDT (hơn 1,7 tỷ đồng).
Sự đắt đỏ của cá sủ vàng nằm ở bong bóng cá.
Bóng cá sủ vàng phơi khô được cho là có giá trị dinh dưỡng ngang với nhân sâm, tổ yến. Trong bóng cá sủ vàng, cứ 500g thì chứa 442g đạm, được cho là có tác dụng đại bổ chân nguyên, hoạt huyết tráng dương, bổ sung chất cho cơ thể suy nhược.
Đặc biệt, người Trung Quốc còn sử dụng bong bóng cá trong một số phương thuốc bí truyền khiến giá trị của nó tăng lên một cách chóng mặt.
Có người trả giá tới 1,7 tỷ đồng để mua bóng cá sủ vàng.
Trên thị trường, 1kg bong bóng cá sủ vàng tươi có giá từ 45.000 – 55.000 USD (tương đương 1-1,3 tỷ đồng). Cá sủ vàng nặng từ 40-50kg thì bóng cá sẽ rơi vào khoảng 1kg tươi.
Bóng cá sủ vàng còn được dùng làm chỉ khâu tự tiêu trong phẫu thuật. Loại chỉ này không gây tổn thương đối với mô, giảm nguy cơ viêm nhiễm.
Loài cá cần bảo tồn
Hiện nay, ở nước ta, cá sủ vàng thuộc một trong những loài thủy sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng, cần được bảo vệ, phục hồi và phát triển (theo Quyết định số 82 của Bộ NNPTNT ban hành năm 2008).
Do đó, hành vi mua - bán cá sủ vàng có thể bị phạt tiền. Quy định tại khoản 3, 4, Điều 7 Nghị định 103/2013, mức phạt đối với một trong các hành vi mua bán, thu gom, nuôi, lưu giữ, sơ chế, chế biến các loài thủy sinh quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng sẽ bị phạt từ 20-40 triệu đồng nếu khối lượng thủy sinh dưới 10 kg. Số tiền phạt có thể lên tới 80-100 triệu đồng nếu khối lượng thủy trên 30kg.