Loài bạch tuộc có chỉ số IQ vượt trội, thậm chí trong suốt một thời gian dài nhiều nhà khoa học còn nghi ngờ rằng loài vật này "không phải là sinh vật của trái đất". Không những vậy, một số nhà khoa học còn phỏng đoán loài bạch tuộc có khả năng thay thế con người trong tương lai.
Động vật không xương sống dưới đáy biển có chỉ số IQ tương đối thấp, nhưng bạch tuộc là một ngoại lệ.
Nhắc đến bạch tuộc, chắc hẳn nhiều tín đồ ăn uống đã quen thuộc, thậm chí nghĩ ngay đến mấy quán thịt nướng vỉa hè, bạch tuộc viên và hàng loạt món ngon được chế biến từ loài động vật này. Nói một cách gần gũi hơn, không chỉ về giá trị thực phẩm, về mặt khoa học, bản thân loài bạch tuộc cũng có rất nhiều điều kỳ lạ.
Tế bào não hoạt động, trí thông minh vượt trội
Các nhà khoa học chỉ ra loài bạch tuộc có tế bào não hoạt động, trí thông minh vượt trội. Chúng còn được coi là "linh vật của đại dương". Nếu đại dương cuối cùng có thể tiến hóa những sinh vật thông minh, thì bạch tuộc hẳn không ai sánh kịp về sức mạnh não bộ. Nói chung, động vật không xương sống dưới đáy biển có chỉ số IQ tương đối thấp, nhưng bạch tuộc là một ngoại lệ.
Các nhà khoa học đã từng làm một thí nghiệm như vậy: họ cho bạch tuộc vào một cái lọ có vít trên nắp. Lúc đầu bạch tuộc rất yên tĩnh, nhưng sau đó nó bắt đầu trở nên bồn chồn. Thật kinh ngạc, con bạch tuộc này đã nhanh chóng tìm được "lối ra" sau khi mò mẫm.
Trong thử nghiệm đầu tiên, con bạch tuộc mất chưa đầy một giờ để mở chiếc lọ bằng xúc tu. Sau đó, trong thử nghiệm thứ hai, con bạch tuộc này đã mở chiếc lọ chỉ trong 5 phút. Điều này cho thấy khả năng học hỏi và thích nghi mạnh mẽ của bạch tuộc là không thể có đối với các sinh vật khác.
Số lượng bạch tuộc có thể phát triển mạnh ở đại dương, điều này cũng liên quan mật thiết đến khả năng "chạy trốn" dí dỏm của nó. Khi gặp kẻ thù, nó có thể nhanh chóng phun mực trong túi mực để nhân cơ hội chạy thoát, đồng thời nó cũng tìm kiếm vỏ sò hoặc vỏ ốc làm nơi trú ngụ, bắt chước chiếc mai cứng của một con rùa. Khi đối mặt với hàng loạt trở ngại bên ngoài, bạch tuộc cũng thích nghi với môi trường mới bằng cách thay đổi kết cấu và màu da của chúng.
"Cấu trúc hệ thần kinh" của bạch tuộc cao hơn con người
Các nhà khoa học cũng chỉ ra "cấu trúc hệ thần kinh" của bạch tuộc cao hơn con người. Bộ não của bạch tuộc có hơn 500 triệu tế bào thần kinh. Điều kỳ lạ hơn nữa là bản thân bạch tuộc có hai hệ thống dẫn truyền thần kinh duy nhất là não của nó và hệ thống còn lại là tám xúc tu mềm được kết nối chặt chẽ với các bộ hút.
Giả sử được giao một nhiệm vụ đơn giản, chẳng hạn như lấy một quả táo. Đối với con người, bộ não là bản đồ tư duy logic của chúng ta sẽ hoạt động theo trình tự. Khi mắt nhìn thấy đồ vật, tín hiệu sẽ được truyền đến dây thần kinh não, lúc này não sẽ được kích hoạt, rồi kích hoạt các cơ vận động tương ứng, để chúng ta có thể hoàn thành một loạt các thao tác cầm nắm.
Đối với bạch tuộc, quá trình này hoàn toàn khác. Khi bạch tuộc nhìn thấy thức ăn, não sẽ không kích hoạt các bộ phận vận động tương ứng mà trước tiên tạo ra phản ứng hành vi "gắp". Tín hiệu này được truyền cho nhau trong hệ thần kinh và khi bạch tuộc chạm vào thức ăn, tế bào thần kinh trong xúc tu nhận thông tin ngay lập tức, mà không cần thông qua bộ não để chuyển trực tiếp thành các hướng dẫn chuyển động. Điều này có nghĩa là mỗi xúc tu ở bạch tuộc về cơ bản đều có khả năng "suy nghĩ độc lập".
"Sự linh hoạt khác thường" và "các chi tự suy nghĩ" trong hệ thần kinh của bạch tuộc cũng truyền cảm hứng cho các nhà khoa học nghên cứu thành công loại robot linh hoạt làm bằng vật liệu mềm, được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực.
Về mã hóa gen của bạch tuộc đặc biệt mạnh mẽ
Theo nghiên cứu cho thấy, bạch tuộc có 33.000 gen. Trong khi con người chỉ có 21.000 gen. Thông thường, những đột biến nhỏ xảy ra khi DNA được tổng hợp, đó là điều bắt buộc để "tiến hóa". Và các gen càng phức tạp thì sinh vật càng thể hiện trí thông minh cao hơn.
Hầu hết các sinh vật chuyển DNA của chúng thành RNA, sau đó được dịch mã thành chuỗi protein. Sự kỳ diệu của bạch tuộc là ở chỗ nó có một cơ chế đặc biệt của cơ thể, có thể tự chủ và chỉnh sửa trực tiếp RNA theo yêu cầu của cá nhân. Các RNA này có thể được sắp xếp lại trong bộ gen để kiểm soát vật chất di truyền của chính chúng, ngăn các gen đột biến.
Nguồn gốc vẫn còn là một bí ẩn
Sở dĩ thế giới có thể tồn tại không hồi kết là do sự "đa dạng" của các loài sinh vật. Tất cả các loại sinh vật đều có nguồn gốc và quá trình sinh sản riêng. Trong thời kỳ này, chúng sẽ sử dụng các yếu tố khác nhau của chính mình để giao tiếp với nhau, và mới đạt được hiệu quả “tương sinh tương khắc” như ngày nay.
Nhưng đối với loài bạch tuộc, nhiều nhà khoa học vẫn chưa thể khám phá nguồn gốc của nó, và sự xuất hiện của sinh vật này vẫn còn là một bí ẩn trong lĩnh vực khảo cổ học.
Bạch tuộc là một sinh vật rất cổ xưa
Các nhà địa chất suy đoán rằng bạch tuộc có thể xuất hiện lần đầu vào kỷ Cambri. Theo các nhà khoa học, trước kỷ Cambri, trên trái đất có rất ít loài. Nhưng sau kỷ Cambri, một số lượng lớn các loài mới được "sinh ra" trên trái đất.
Từng có nhiều giả thiết cho rằng những con bạch tuộc trong đại dương ban đầu không có nguồn gốc từ trái đất, mà đến từ một hành tinh có sự sống ngoài không gian thông qua môi trường thiên thạch cách đây 540 triệu năm.
Dù có phải là loài ngoại lai hay không thì thực tế khẳng định là loài bạch tuộc hiện nay không gây nguy hiểm gì cho con người. Chúng là loài động vật không xương sống, nó cũng có nhiều khuyết tật: tuổi thọ trung bình của bạch tuộc ngắn, chỉ khoảng 4 năm. Ngoài ra, kích thước nhỏ cũng tương đối bất lợi khi cạnh tranh với các loài động vật khác dưới biển.