Ý nghĩa của việc cúng Rằm tháng Giêng
Rằm tháng Giêng hay còn gọi là Tết Nguyên Tiêu là một trong những ngày rất quan trọng trong lịch âm của người châu Á. Tết Nguyên Tiêu - đêm trăng sáng đầu tiên của một chu kỳ xuân mới, ánh trăng chiếu sáng khắp miền hạ giới sau một mùa đông dài tối tăm, lạnh lẽo. Tết Nguyên Tiêu cũng được cho là đánh dấu sự kết thúc tháng "ăn chơi" để bắt tay vào công việc cho một năm mới.
Tùy thuộc vào văn hóa tín ngưỡng của mỗi vùng miền, ngày Rằm tháng Giêng trong dân gian khác nhau nhưng mang ý nghĩa lớn nhất là cầu phúc. Rằm tháng Giêng cũng là một trong bốn ngày rằm lớn nhất năm mà người Việt, đặc biệt là phật tử thường viếng chùa lễ phật cầu gia đạo bình an, tài lộc...
Lễ ngày Rằm tháng Giêng cầu sức khỏe, bình an, tài lộc trở thành một trong những nét sinh hoạt tín ngưỡng của người Việt. Ngày nay cùng với sự phát triển của xã hội, cách đón Rằm tháng Giêng cũng có nhiều thay đổi nhưng đa số mọi người vẫn thường đi lễ chùa và giải hạn nhằm cầu mong sự phù hộ của trời phật để có một năm an lành, phát đạt.
Nên cúng Rằm tháng Giêng vào lúc nào?
Thông thường, lễ cúng Rằm tháng Giêng được các gia đình tiến hành vào chính Rằm, tức ngày 15 tháng Giêng âm lịch, bởi theo tục xưa truyền lại, đây là thời điểm tốt nhất để thực hiện các nghi thức thờ cúng.
Ngày 15 âm lịch là thời điểm trăng sáng nhất đầu năm, Đức Phật sẽ giáng lâm, phù hộ độ trì cho chúng sinh. Chỉ cần gia chủ thực hiện thành tâm thì ắt đạt được nhiều điều như ý muốn, cả năm gia đình bình an, may mắn.
Tuy nhiên, như vậy không có nghĩa là ta bắt buộc phải thực hiện cúng Rằm tháng Giêng vào ngày 15 âm lịch do không phải gia đình nào cũng có điều kiện thuận lợi để tiến hành việc này.
Cách cúng Rằm tháng Giêng chính xác nhất để gia chủ đón tài rước lộc.
Theo ý kiến của các chuyên gia tâm linh, cúng Rằm tháng Giêng vào 15 âm lịch hoặc trước đó 1 ngày, tức ngày 14/1 âm lịch đều được.
Thời gian cúng Rằm tháng Giêng rất linh động, có thể là từ sáng sớm ngày 14/1 âm lịch đến trước 19h ngày 15/1 âm lịch.
Khung giờ cúng Rằm tháng Giêng tốt nhất là giờ Ngọ (11h – 13h), bởi người ta quan niệm đây là thời điểm thần Phật giáng thế, nghiệm chứng cho lòng thành của gia chủ và ban phát điều lành cho chúng sinh.
Trong năm nay, nếu bận rộn không thể thực hiện vào giờ Ngọ, gia chủ cũng có thể chọn giờ hoàng đạo trong ngày hôm đó để tiến hành cúng Rằm Tháng Giêng 2021.
Nên cúng Rằm tháng Giêng ở đâu?
Cúng Rằm tháng Giêng như thế nào cho đúng? Người Việt thường rất coi trọng lễ cúng này, vì vậy mà việc cúng lễ cũng trang trọng hơn những dịp cúng rằm khác trong năm. Đa phần mọi người thường làm lễ mặn để cúng gia tiên và lễ ngọt hay lễ chay để cúng Phật.
Ngày nay, bên cạnh việc làm lễ mặn cúng Rằm tháng Giêng ở nhà, một số hộ gia đình còn chuẩn bị lễ ngọt lên chùa dâng lên Phật. Tuy địa điểm cúng rằm có thể khác nhau nhưng mục đích chung vẫn là cầu bình an và sức khỏe cho gia đình, con cháu ngoan ngoãn, công việc ổn định, học hành tấn tới.
Như vậy, mọi người có thể làm lễ cúng Rằm tháng Giêng ở nhà, nếu nhà thờ Phật thì làm lễ dâng Phật, ngoài ra, việc dâng lễ lên chùa có thể thực hiện hoặc không chứ không bắt buộc, điều này còn phụ thuộc vào kinh tế của từng hộ gia đình.
Tuy nhiên, việc thờ cúng ở nhà lại nảy sinh một câu hỏi, đó là ta nên thực hiện lễ cúng Rằm tháng Giêng trong nhà hay ngoài trời, hay nên tiến hành đồng thời ở cả hai nơi?
Theo ý kiến của chuyên gia, việc cúng rằm nên tiến hành ở cả trong nhà và ngoài trời để tỏ lòng thành kính với Thần Phật, gia tiên, những người có công với đất nước, thể hiện lòng tưởng nhớ và đạo nghĩa uống nước nhớ nguồn.
Vì thế, ngoài mâm lễ cúng gia tiên trong nhà, các gia đình có thể làm một mâm cỗ cúng ngoài trời đơn giản hơn để cảm ơn trời đất, thần linh, đức phật...
Mâm cúng Rằm tháng Giêng năm 2024 đầy đủ, trọn vẹn nhất
Lễ vật cúng Rằm tháng Giêng không bắt buộc phải có cụ thể từng món mà tùy vào điều kiện của gia đình, truyền thống trong gia đình hoặc phong tục của địa phương. Song thông thường, người ta thường chuẩn bị hai mâm cỗ lễ chay và lễ mặn, phổ biến như sau:
Mâm cỗ chay cúng trời Phật gồm: Hoa quả, chè xôi, các món đậu, bánh trôi nước… Điểm đặc biệt trên mâm cỗ chay là sự hiện diện của bánh trôi nước. Ý nghĩa của việc ăn bánh trôi ngày tết Nguyên tiêu là mong muốn mọi việc quanh năm được hanh thông, trôi chảy.
Mâm lễ mặn cúng Rằm tháng Giêng không thể thiếu thịt gà, xôi gấc, bánh chưng. Trong đó, gà là vật cúng tế linh thiêng nhất, còn xôi gấc có màu đỏ mang ý nghĩa may mắn. Gia chủ có thể chuẩn bị thêm canh măng, bóng bì, canh miếng, canh mọc, giò chả, nem…
Tùy theo vùng miền, lễ vật và các món ăn trên mâm cúng Rằm tháng Giêng có khác biệt. Nếu như miền Bắc có chân giò hầm măng khô, canh bóng thả, nem rán thì miền Trung thường cúng thịt lợn, giá chua, giò chả. Người miền Nam lại cúng Rằm tháng Giêng với canh khổ qua, thịt kho tàu, chả giò, gỏi tôm thịt…
Ngoài thức ăn, mâm cúng Rằm tháng Giêng không thể thiếu các đồ lễ như: Hương, hoa tươi, vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu…
Các món cúng đều có thể hiện ước muốn về một năm mới tốt đẹp, nhiều may mắn, mọi việc hanh thông.
Tuy các món ăn bày biện trên ban thờ không có quy định quá cụ thể, tuy nhiên, gia chủ cũng tuyệt đối tránh bày những món đồ như: hoa giả, trái cây giả, tiền giả hoặc tiền có nguồn gốc bất chính. Các món ăn thì tránh bày thủ lợn, các món chay giả mặn.
Văn khấn cúng Rằm tháng Giêng
a. Văn khấn Rằm tháng Giêng tại nhà
Nam mô A-di-đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: .................
Ngụ tại:.............................................
Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm …….., gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long Mạch, Tài Thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ................... nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời Ông bà Tiền chủ, Hậu chủ tại về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tôn lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
Nam mô A-di-đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
b. Văn khấn Rằm tháng Giêng tại chùa
Khi đi lễ chùa, nếu là Phật tử thì có thể ngồi trước bàn thờ Phật tụng một thời kinh Phổ Môn, hoặc kinh Dược Sư để cầu bình an cho gia đình.
Nếu không tụng kinh được thì có thể dâng hương và tụng đọc bài lễ bái Tam Bảo dưới đây:
Dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương. ( 3 lần, mỗi lần lạy 1 lạy )
(Cầm 3 nén hương quỳ đọc tiếp)
Nguyện mây hương lành này,
Biến khắp mười phương giới,
Trong có vô biên Phật,
Vô lượng hương trang nghiêm,
Viên mãn đạo Bồ Tát,
Thành tựu hương Như Lai. (1 lạy, và cắm hương vào bát hương)
Dâng hương cúng dàng rồi, dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương. ( 1 lạy)
(Thành kính chấp tay thành búp sen đọc bài ca tụng công đức của Đức Phật)
Phật thân rực rỡ tựa kim san
Thanh tịnh không gì thể sánh ngang
Vô Thượng Chí Tôn công đức mãn
Cúi đầu con lạy Phật Sơn Vương.
Phật đức bao la như đại dương
Bảo châu tàng chứa đủ bên trong
Trí tuệ vô biên vô lượng đức
Đại định uy linh giác vẹn toàn.
Phật tại Chân Như pháp giới tàng
Không sắc không hình chẳng bụi mang
Chúng sinh bái vọng muôn hình Phật
Bỗng thấy tai nàn tận hóa tan.
Án phạ nhật ra hồng. (3 lần)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tận hư không biến pháp giới quá hiện vị lai thập phương chư Phật, tôn Pháp, Hiền Thánh Tăng thường trụ Tam Bảo. ( 1 lạy)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Sa Bà Giáo Chủ Bản Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật, Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ Tát, Hộ Pháp Chư Tôn Bồ Tát, Linh Sơn Hội Thượng Phật Bồ Tát ( 1 lạy )
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tây phương Cực Lạc thế giới Đại từ Đại bi A Di Đà Phật, Đại bi Quán Thế Âm Bồ Tát, Đại Thế Chí Bồ Tát, Đại Nguyện Địa Tạng Vương Bồ Tát, Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ Tát. ( 1 lạy )
Con nay đều vì bốn ân, ba cõi pháp giới chúng sinh, nguyện xin ba chướng tiêu trừ, dốc lòng sám hối. (1 lạy)
(Quỳ đọc) Chí tâm sám hối:
Xưa kia gây nên bao ác nghiệp
Đều vì ba độc: tham, sân, si
Bởi thân, miệng, ý phát sinh ra
Hết thảy con nay xin sám hối.
Như vậy tất thảy bao nghiệp chướng
Ắt hẳn tiêu diệt không tàn dư
Niệm niệm âm vang tận pháp giới
Độ khắp chúng sinh nhập Bất Thoái. (1 lạy)
Sám hối phát nguyện rồi, chúng con kính lễ Đức Phật Thích Ca, Phật A Di Đà và chư Phật ở khắp mười phương. (1 lạy)
(*)Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo.