Kỳ án anh vợ ly hôn… em rể

Chị Nguyễn Kim Chi (SN 1977, HKTT: B18 Nam Thành Công, phường Láng Hạ, quận Đống Đa, Hà Nội) kết hôn với anh Lý Bá Quang Tuấn (SN 1976, HKTT: 36 B Bạch Đằng, phường Chương Dương, quận Hoàn Kiếm) năm 2005, có một con chung là Lý Hằng Thương (SN 2005).

Tháng 7/2010, chị cho đổ bệnh Wilson. Đó là căn bệnh rất nguy hiểm và hiếm gặp trên thế giới do chất đồng trong cơ thể không thải được qua đường mật mà lắng đọng lại trong các cơ quan nội tạng. Đồng tích tụ lâu ngày sẽ phá hủy các cơ quan nội tạng dẫn đến tử vong.

Tháng 8/2010, anh Tuấn đã gửi vợ sang nhà ngoại nhờ chăm sóc rồi bỏ mặc chị với căn bệnh chết người. Chị Chi đã khám, chữa bệnh tại nhiều bệnh viện. Từ ngày 28/10 - 3/12/2010, chị đã được gia đình đưa sang điều trị nội trú tại Bệnh viện Tâm thần Hà Nội: Chẩn đoán chị Chi bị rối loạn hoang tưởng thực tổn.

Ngày 3/6/2011, anh Lý Bá Quang Tuấn đã có đơn gửi TAND quận Đống Đa xin ly hôn chị Nguyễn Kim Chi. Trong quá trình giải quyết vụ án, anh Tuấn đã có đơn xin tạm đình chỉ vụ án để yêu cầu TAND quận Đống Đa giải quyết việc dân sự, tuyên bố vợ mình là người mất hoặc hạn chế hành vi dân sự.

Kế đó, TAND quận Đống Đa đã có quyết định trưng cầu giám định sức khỏe tâm thần đối với chị Nguyễn Kim Chi. Ngày 31/10/2011, TAND Quận Đống Đa tiếp tục gửi công văn đề nghị Trung tâm Giám định pháp y tâm thần Hà Nội trả lời về sức khỏe tâm thần của chị Nguyễn Kim Chi.

Trung tâm Giám định pháp y tâm thần đã có công văn trả lời: “Căn cứ vào trích sao bệnh án của chị Nguyễn Kim Chi thì chị Chi bị bệnh rối loạn hoang tưởng thực tổn. Đây là bệnh loạn thần triệu chứng có liên quan với sự tiến triển hay thuyên giảm của bệnh thực tổn não hay loạn chức năng não, bệnh hệ thống - được coi là căn nguyên của rối loạn tâm thần.

Khi bệnh chính thuyên giảm, ổn định thì rối loạn tâm thần cũng sẽ ổn định; và ngược lại, khi bệnh chính tiến triển nặng lên thì nguy cơ rối loạn tâm thần cũng sẽ tăng. Tại thời điểm chị Chi nằm viện điều trị và khi ra viện chị Chi là người đang có bệnh. Bệnh ảnh hưởng làm hạn chế khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của chị Chi, cần thiết phải có người giám hộ.

Trung tâm Giám định pháp y tâm thần Hà Nội không đưa ra kết luận về năng lực hành vi dân sự của chị Chi. Thế nhưng ngày 27/12/2011, TAND Quận Đống Đa đã ra quyết định giải quyết việc dân sự số 17/2011/QĐ-DS tuyên bố: "Chị Nguyễn Kim Chi là người hạn chế năng lực hành vi dân sự. Cử anh Nguyễn Anh Tuấn - anh trai chị Chi là người đại diện cho chị Chi để tham gia tố tụng trong vụ án ly hôn giữa anh Tuấn và chị Chi".

Việc TAND quận Đống Đa căn cứ vào Điều 23 BLDS để tuyên bố chị Chi là người bị hạn chế năng lực hành vi là sai luật và vi phạm nghiêm trọng về tố tụng bởi Khoản 1 Điều 23 BLDS quy định: "Người nghiện ma túy, nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản của gia đình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự". Khoản 4 Điều 319 BLTTDS cũng quy định: "Kèm theo đơn yêu cầu Tòa án tuyên bố một người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự phải có chứng cứ để chứng minh người đó nghiện ma túy hoặc nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản của gia đình".

Như vậy, để tuyên bố một người hạn chế năng lực hành vi dân sự thì phải chứng minh được người đó nghiện ma túy hay nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản gia đình. Trong đơn yêu cầu anh Lý Bá Quang Tuấn không xuất trình được chứng cứ chị Chi nghiện ma túy hay nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản gia đình mà chỉ đưa ra căn cứ vợ anh bị mắc căn bệnh rối loạn hoang tưởng thực tổn (F06.2). Những căn cứ trên cho thấy chị Nguyễn Kim Chi không phải là người hạn chế năng lực hành vi dân sự.

Sai theo kiểu domino

Sau khi có phán quyết trên, TAND quận Đống Đa tiếp tục đưa vụ án ly hôn giữa anh Lý Bá Quang Tuấn và chị Nguyễn Kim Chi ra xét xử. Sai chồng sai. Từ cái sai của quyết định việc dân sự nêu trên dẫn tới việc xét xử vụ án ly hôn giữa anh Lý Bá Quang Tuấn và chị Nguyễn Kim Chi đã vi phạm nghiêm trọng về tố tụng. Theo quyết định của TAND quận Đống Đa, anh Nguyễn Anh Tuấn trở thành người đại diện hợp pháp của em gái mình trong vụ án ly hôn của chị.

Ngày 9/3/2012, TAND quận Đống Đa đã mở phiên xử sơ thẩm quyết định: "Chấp nhận yêu cầu xin ly hôn của anh Lý Bá Quang Tuấn đối với chị Nguyễn Kim Chi. Anh Lý Bá Quang Tuấn được ly hôn chị Nguyễn Kim Chi" và giao cháu Lý Hằng Thương cho anh Tuấn nuôi dưỡng. Bản án này không chỉ không thấu tình, đạt lý, mà còn sai luật. Chị Chi là người phải điều trị dài ngày tại Bệnh viện Tâm thần Hà Nội và hiện nay vẫn phải điều trị bệnh theo phác đồ của bác sĩ. Với một người bình thường, áp lực từ vụ án ly hôn còn ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý và đời sống nữa là đối với một người bệnh như chị Chi.

Việc TAND quận Đống Đa căn cứ vào lời khai của anh Lý Bá Quang Tuấn: "Vợ chồng sống ly thân, không ai quan tâm đến ai" để nhận định "điều đó chứng tỏ tình cảm vợ chồng không còn, mục đích hôn nhân không đạt được, nguyện vọng xin đoàn tụ của chị Chi là không có cơ sở xem xét" thể hiện sự vô cảm trước số phận, nỗi đau một con người của người cầm cân nảy mực. Công ty nơi chị Chi làm việc đã không nỡ cho chị nghỉ việc mà bố trí cho chị một công việc phù hợp với mức lương hợp lý để chị vừa có thể đi làm, vừa có thể tiếp tục chữa bệnh…

Mặt khác, việc anh Nguyễn Anh Tuấn trở thành người đại diện ly hôn là trái pháp luật vì luật pháp cấm đại diện trong vụ án ly hôn. Thế nhưng các bút lục có trong hồ sơ vụ án cho thấy anh Nguyễn Anh Tuấn đã thực hiện các thủ tục pháp lý trong vụ án ly hôn của em gái mình y như chị Nguyễn Kim Chi. Và thế là mặc nhiên anh Nguyễn Anh Tuấn trở thành người ly hôn...em rể… Không đồng tình với án sơ thẩm, chị Nguyễn Kim Chi và anh Nguyễn Anh Tuấn đã kháng cáo.